Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған
Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
жүктеу/скачать 5,42 Mb. Pdf көрінісі
|
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy
- Бұл бет үшін навигация:
- Жер қалай орыстандырылды
| Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
бесігі - Жер-ананың географиялық елді мекен атау- ларына дейін - бәрі де қоғамдық пікірде қайта екшеліп, сын көзімен қаралып, жаңаша мән-мағына берілуде. Осы турғыдан қозғау салып, пікір таратар толғағы жеткен мәселенің бірі - халқымыздың кіндік қаны тамған атамекеніндегі жер атаулары жайын- да болмақ. Себебі географиялық жер атаулары ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа ауысып жалғаса тұрақтанған топонимдердің «жер тарихы - ел тарихы» деп танылған тарихи есінің бір көрінісіне жатады. Халқының осы даналы қ ой-толғанысын тереңнен ұғынған ұлы Шоқан Уәлиханов: «Көне түрік салт-сана, әдет-ғұрпының қаймағы бұзыл- маған қазақтарда өмірдің бір саласын қамтитын тарихи оқиғалармен байланысты адам аттары, жер- су атаулары, тағы басқалары есте сақталып, ата- дан балаға жалғасып жатады» (Таңцамалы. Алма- ты, 1985 ж. 115-6.), - деп, мән бере жазуында айтарлықтай терең мағыналы ғылыми ой тамыры жатыр. Яғни тарихи естегі жалғастық дәстүрі үзілген жерде рухани тірш ілік үзіліс табады деген сөз. К. Г. Паустовскийдің айтуынша «Жер атаула- ры дегеніміз - халықтың өз елін ақындық тілмен бедерлеуі. Бұлар - халықтың мінез-құлқы тарихы, ой аңсары мен тұрмыс-салт ерекшеліктері туралы сыр шертеді». Тіл қандай көне қоғамдық санаға жатса, атамекендегі жер-су атаулары да сондай есте жоқ ескі замандар қатпарында жатқан, мәңгілікке сақталған тарихи есіміздің айтулы бір саласы болғандықтан білікті ақын Зиябек Рүстемовтің: 90 Жер қалай орыстандырылды? Болсам да өзім жастау, елім кәрі, Әрине, елімнен де жерім кәрі. Кәрі ел, кәрі жер мен кәрі салтың, Үйреткен кәрілікке мені бәрі, - деп тебірене сыр төгуінде терең мағыналы ой жатыр. Өте көне замандар түпкірінен дәл бүгінге дейін атамекен, жер-су атауларының санамызда бекіп қалыптасу жолы мен әр қилы сан алуан тарихы сапырылыстардың, ала бөтен саяси-әлеуметтік ірі оқиғалардың, жаңаша дүниетанымдардың әсерімен алмасып, өзгерістерге түсіп жатуы да заңды құбылыс. Бірақ осылардың арасынан жер-су, елді мекендер атауларының тез алмасып өзгеріске түсуіне әкелетін елеулі себептер, көбінесе, жаугершілік, отаршылдық, жаулап алуш ылық әрекеттерімен тікелей байла- ныста жататыны да тарихи шындық. Біздің жыл санауымызға дейінгі кезеңнен бүгінге дейінгі қазақ даласындағы географиялық жер атауларының тари- хи қабатында жатқан жүктеу/скачать 5,42 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|