Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған
жүктеу/скачать 5,42 Mb. Pdf көрінісі
|
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy
- Бұл бет үшін навигация:
- Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды»
| Ел қалай орыстандырылды?
ш ыларының бірі ретінде бағаланып келеді. Әрине, бул таным ат үсті түсінуден, немесе Алекторовтың өмір бойы үстанған идеялы қ бағыт-бағдарының саяси төркіндеріне сын көзімен қарап, терең зерттей отырып пікір айту ниетінен тумай, белең алған жат- танды пікірдің шылауыңда кетуден туған қүбылыс. Бүған мысалды алыстан іздемей-ақ өткенге көзі қарақты деген академик жазушымыз Ғ. Мүсіреповтің «Қазақ халқы А. Е. Алекторовқа үлкен қарыздар» (Қазақ әдебиет, 1977, 18 наурыз) деген мақаласында аса зор миссионер ғалым Алекторовтың алыс мақ- сат көздеген саяси астарлы мәні бар еңбегін асыра мадақтап жіберуі жастар мен ғалымдарды оның саяси-әлеуметтік болмысын дәл танып білуге, әділ бағалауға кедергі жасап келеді. Өйткені дуалы ауыз- дан шыққан сөздің бәрі шындық деп қабылданған таны м ны ң тұтқы ны нан сытылып шығудың өзі, көбінесе, қиындыққа айналатыны бар. Жеке басқа табыну дәуірі мен тоқырау заманыңда шындықтың бетін бүркеп, ғылым мен әдебиетте жасанды пікір- дің, яғни лакировканың үстем болып келуі де ака- демик Панкратованың атап көрсеткеніндей: «...Егер патшалық Ресейдегі ұлттардың жағдайын көрсету- дегі қателіктер жойылмаса, онда осы мәселенің бәрін дұрыс шешуге болмайды. Біздің оқулықтарда және ж еке-жеке халықтарды ң тарихы жөніндегі кітаптарда патша самодержавиесінің отар ұлттар- ды езушілігін әшкерелеуге тіпті назар аудармайды» (СОКП XX сьезі. Стенографиялық есеп. І-т. Алматы, 1958, 653-6.), - дегеннің өзіне айналып отыр. Алек- торов мұрасын танып бағалаудағы қателіктің де осы жолмен кеткені жасырын сыр емес. Немесе саяси- Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?» әлеуметтік, тарихи танымымыздың биік керсеткіші болып отырған Қазақ Совет Энциклопедиясы (ҚСЭ. І-том, Алматы, 1972, 267-6.) Ресей империясыңдағы ресми педагогиканың екілі болған А. Б. Алекто- ровты қазақ тарихын, мәдениетін, этнографиясын, фольклорын жинап зерттеуші педагог ғалым ретінде жайбарақат таныстырып, оның ең басты саяси- әлеуметтік, яғни монархистік, миссионерлік мақса- тын ашпай кетеді. Әрине муның бәрі академик Пан- кратова атап көрсеткен үлт тарихын керсетудегі қате танымдардың шылауында кетуінен деп қараймыз. Ал шындығына келсек, яғни тарихи, таптық мүдде түрғысынан бағалар болсақ, А. Е. Алекторов саяси бағыт-бағдары жағынан барып түрған монар- хист, үлкен жолдағы миссионер, емірінің соңына дейін революциялық қозғалысқа қарсы күрескен қаражүздіктердің кернекті екілі болатын-ды. Осы мәселенің төркінін М. Әуезов терең танып барып, шындық шеңберінде Алекторовтың миссионерлік идеясын әшкерелеген еді. Бірақ уақыт М. Әуезовтің танымын шындыққа негізделуіне қарамай бүрке- мелеп тастағанын оның автоцензурасынан керіп отырмыз. жүктеу/скачать 5,42 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|