100
Жер қалай орыстандырылды?
ларды сөйлете алсақ, өткен тарихымыздың қаншама
«ақтаңдақтары» сыр шерткен болар еді.
Республикамыздың оңтүстік елкесінде бүгінге
дейін ел аузында айтылып келе жатқан:
Ергенге тасты ұнтап кел,
Ескі әніңді шырқап кел.
«Ескендір қайтқан төбеден»
Есетін
жел боп бұрқап кел, -
дейтін бұраңбел арудың назында саналы жігіт ұғына
білсе, қаншалықты терең шежіре сыр жатыр? Осы
өлеңдегі сөзге түсіне, ұғына білген кісіге ала бөтен
мән бере айтылатын, ал ой көзімен шолмай, салғырт
қараса жай айтыла
салған мағынасыз сөздей
көрінетін «Ескендір қайтқан төбенің» астарында
кене тарих көшінің нелер ғажап шежіре сырлары
жатқандай. Осындағы ой сілемінің ізі, тіпті, халықтың
тарихи есінің бір елесі:
Батыста Балқан деген жер бар екен,
Балқанда юнан деген ел бар екен.
Юнандар
Келеске бір басып кіріп,
Қазақтар қайта қуып барған екен, -
деп жырлайтын Зиябектей шежіре ақын сөзінде
юнан (грек) жұртының Келеске дейін басқыншылық
жорықпен келіп, «Ескендір қайтқан төбеден» аса
алмай кері қайтқанын және де бабаларымыздың:
«Барар жерің Балқан тау, О да біздің барған тау»
деген сөздеріне қарап,
көне заманда бастан кеш-
кен сан түрлі тарихи оқиғалар белгі беріп, ізін қал-
дырғандай шындық елесін сезінеміз. Гректерді жо-
рыққа бастаған Александр Македонский патшаның
тауы шағылып, ат басын кері бұрған жерін «Ескендір
қайтқан төбе» деген микротопонимді өлең-жырына
