Тақырыбы: Жазылым жұмыстарында стильдік ерекшеліктерге сай тілдік бірліктерді дұрыс қолдана білу Мақсаты

11 
ӘҢГІМЕ 
ХАТ 
ҮНДЕУ 
МАҚАЛА 
Қалай жазамыз? Ерекшеліктері неде? 

 
Жанр түрлері мен ерекшеліктері:
12 
Қоғамдық-әлеуметтік 
мәселелер 
туралы
жазылған 
публицистикалық жанрдағы 
шығарма. 
Мақсаты:
көпшілікке әсер ету, 
жұртшылықты қоғамдық мәні 
бар іске қатыстыру, санасына 
ықпал ету. 

қоғамдағы маңызды 
мәселелер тақырып болады:
саяси, экономикалық, 
экологиялық, мәдени, 
моральдік т.б. 

сөз нақты, жинақы, 
тұжырымды құрылады; 

эмоционалды-экспрессивті, 
екпінді болады; 

оқырмандарды сол мәселеге 
араласуға жетелейтіндей 
болып құрылады; 

фактілер мен құбылыстар 
терең талданады. 

эмоционалды-экспрессивті 
сөздер, мақал – мәтелдер, 
тұрақты тіркестер; 

тақырыпқа сай терминдер, 
жаңа сөздер, сандық 
фактілер; 

тыңдаушылардың көңілін 
бұратын қаратпа сөздер, 
сұраулы және лепті 
сөйлемдер; 

риторикалық сұрақтар. 
МАҚАЛА 
ЕРЕКШЕЛІГІ 
СТИЛЬГЕ ТӘН 
ТІЛДІК ТҰЛҒАЛАР 
(ҚОЛДАНЫСТАР)

13 
Мақала қалай жазылады? Мақала жазудың 
қадамдық нұсқаулығын көрсетіңіз. 
Чатта ой бөлісіңіздер 
https://www.menti.com/z1yj3cfdr9
Коды: 7207 5956

14 
Мақала дегеніміз не? 
 
Мақала
(
ағылш.
article; entry, clause
) 
–
Интернет 
желісінде
 
— 
жаңалықтар
тобының 
(newsgroup) 
хабарламасы ; 
Мәліметтер
объектілерін сипаттау формасы.
[1]
Мақала
- коғамдық-әлеуметтік мәселелер туралы жазылған 
публицистикалық жанрдағы шығарма.
[2]
1. А. Қ. Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 
456 бет. 
ISBN 5-7667-8284-5
2. Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: 
«Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.
ISBN 9965-26-096-6

15 
 
БАС МАҚАЛА
заманымыздың негізгі 
бағытын, үкіметтің алға 
қойған саяси, шаруашылық, 
мәдени міндеттерді 
түсіндіріп, іске бағыт береді. 
ПРОБЛЕМАЛЫҚ 
МАҚАЛА 
шешуді, тексеруді, 
зерттеуді қажет ететін 
теориялық және 
практикалық 
мәселелерді көтереді 
НАСИХАТТЫҚ МАҚАЛА 
ғылым, техника, өнер 
жаңалықтары заман 
талабына сай бүгінгі 
өмірдің практикалық 
міндеттерімен 
байланыстырып отырады 
 
ПУБЛИЦИСТИКАЛЫҚ 
МАҚАЛА
қоғамдық-әлеуметтік және 
саяси маңызы зор оқиғалар 
мен құбылыстарды, дәуір 
тынысын көтеріңкі үнмен, 
көркем тілмен баяндайды. 
МАҚАЛА ТҮРЛЕРІ 
ҒҰМЫРНАМАЛЫҚ 
МАҚАЛА 
Мақаланың жиі кездесетін 
түрі. Бұл мақала жекелеген 
адамға арналған. Ол әдетте 
белгілі бір датаға байланысты 
жазылады. 
ЕСКЕРТПЕ МАҚАЛА
Сирек кездесетін мақала түрі. 
Бұл мақалада немесе әдеби 
жиында айтылған пікірлерге 
байланысты жазылады. 
Автор айтылған пікірлердің 
кейбіреуіне келіспеуі, немесе 
қосымша түсіндірме, 
анықтама,толықтыру беруі 
мүмкін. 
АЙТЫС МАҚАЛА
Мұнда мәселе өткір 
қойылады;нақтылы 
бір мәселе төңірегінде 
пікір барынша 
дәлелделінеді, немесе 
теріске шығарылады.
ТЕОРИЯЛЫҚ СЫНИ МАҚАЛА 
Әдеби дамуда ғылыми 
жағынан 
қажет 
болған 
құбылыстар,жаңалықтар 
болған 
кезде,соларды 
түсіндіру 
мақсатымен 
жазылады. 
Теориялық 
материалдарды 
көбіне,”академиялық” 
сыншылар жазады. 
Ғылыми мақала 

МАҚАЛА ЖАЗУДЫҢ 7 ҚАДАМЫ 
16 

07.06.2021 
17 
Проблема және оның 
шешімі: 
Мәселені нақты 
түсіну және оның 
практикалық жолдарын 
ұсыну
 
Қорытынды: 
айтылған түйіндеу 
ынталандыру, 
пікірталас тудыру 
Мақала жазудың 
қарапайым формуласы:
Қысқа + түсінікті = 
нәтиже
Сіз ұсынған ақпарат 
кім үшін және 
неліктен пайдалы деп 
ойлайсыз?
Мақала жазудың жеті қадамы 
17 
 
Мақала жазбас бұрын 
қойылатын сұрақ: 
 
Сіз бұл мақаланы не 
үшін жазғыңыз келеді? 
Ақпарат мақала 
мәтінін жазу үшін 
тақырыпқа сай қажетті 
ақпаратты зерделеу 
Жоспар 
 
Жақсы құрылған жоспар жұмыстың
70%- орындалуы 
Тақырып
Аңдатпа 
Кіріспе
Мақаланың негізгі бөлімі(басты ойдың ашылуы) 
Қорытынды 

Мақала жазуда қалыптасатын дағдылар
18 

ойлау; 

ішкі үн ; 

тақырыпты 
логикалық 
бөліктерге ажырату; 

ауызша жеткізе білу.

әртүрлі мағыналық құрылымдарды 
үйрету; 

тілдік құралдарды ажырату; 

типтік мәтіндерді дұрыс іріктеу;

тілдік ерекшеліктерді ажырату:
а) ғылыми-көпшілік мәтіндердегі 
баяндау типтері; 
ә) мағыналық қатынастар:
бағалауыштық, себеп-салдарлық 
қатынас, салыстыру, дәлелдеу, 
сілтеме, түсіндіру (санамалау), 
қорытындылау т.б; 
б) себеп-салдарлық қатынас:ғылым, 
ғылыми- 
көпшілік тілде қолданылатын негізге 
мағыналар.

мәтінді редакциялау; 

өз жұмысына басқаның 
көзімен қарай білу; 

жазба жұмыста кездесетін 
стилистикалық-
функционалдық белгілерді 
нақты айқындау, т.б. 
ЖАЗУҒА ДЕЙІНГІ 
ДАҒДЫЛАР 
ЖАЗУ КЕЗІНДЕГІ 
ДАҒДЫЛАР 
ЖАЗУДАН 
КЕЙІНГІ 
ДАҒДЫЛАР 

19 
Жазу жұмыстары – кез келген адамның кәсіби 
біліктілігін, лингвистикалық сауаттылығын танытатын 
маңызды тұстардың бірі.
Сауатты жазуды үйрену – қандай мамандық 
болмасын дағдыланатын жалпы филологиялық мәні 
зор сапалық өлшем. Сондықтан оған үйрету, баулу 
жолдарын жетілдіру – тілдік пәндердің басты 
міндеттерінің бірі. 
Қорытынды 

20 
1.Мақалаңыздың тақырыбын нақтылаңыз. Тақырып өз жолында мәтінді түсінікті 
етеді. Бір мақала – бір мағына, бір тақырып. 
2. Мақалаңыздың негізгі фактілерін (ойын, мағынасын) белгілеңіз.
3. Жоспар құрыңыз. 
4. Мақаланың құрылымы анықтаңыз:
а) кіріспе (негізгі ойға қысқаша тоқталыңыз); 
ә) негізгі бөлім; 
б) қорытынды. 
5. Мақаланы дауыстап оқып шығыңыз. Стилистикалық қателерді жөндеңіз. 
Қайталанатын сөздердің болмауына мән беріңіз. 
6. Мақаланы жариялаудан бұрын, қайта оқып шығыңыз, өңдеңіз. 

жүктеу/скачать 1,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: