Тақырып білім алушылардың коммуникативті құзыреттілігін қалыптастыру арқылы сөйлеу мәдениетін дамыту әдістемесі
жүктеу/скачать 283,61 Kb.
|
Сафарбаев А. Диссер соңғы нұсқа
Кесте-1. Дәстүрлі және ситуациялық жаттығуларды салыстыру Сабақтарда ситуациялық жаттығуларды қолдану орыс тілі мен әдебиеті сабақтарының практикалық бағытын және студенттердің оларға деген қызығушылығын едәуір арттырады. Бұл заттардың мазмұнына тән, оларға ішкі тән мүмкіндіктердің арқасында қол жеткізіледі. Ситуациялық мәселелерді шешуде, сөйлеу жағдайын талдай отырып, студенттер жаңа білім мен дағдыларды өз бетінше игере алады, қарым-қатынас дағдыларын игеріп, шығармашылық әлеуетін дамыта алады. 3. Заманауи білім беру технологияларын қолдану: зерттеу қызметі, жобалық қызмет, AKT, топтық технологиясы. Зерттеу жұмысын жазу барысында көптеген жаңа технологиялар қолданылып келді. Тәжірбиелік жұмыстар барысында заманауи әдіс тәслдердің өзін дұрыс қолдана білуді қажет етеді. Мысал ретінде келтірсек, ағылшын тілі сабақтарында оқушылардағы сөйлеу мәдениетін дамыту мақсатында ақпараттық коммуникативтік құралдарды пайдаландық. Атап айтқанда, жоғарғы сынып оқушыларымен “The Princess Diaries; Royal Engagement” фильмінен үзінділер көрдік. Фильм соңында сабақ тақырыбына сай ағылшын классикалық этикетін талдадық. Бұл технологиялар оқушы тұлғасының үйлесімді және жан-жақты дамуын, оның шығармашылық қабілеттерін іске асыруды қамтамасыз етеді, сөйлеу мәдениетінің дамуына ықпал етеді, оқушылардың ақыл-ой белсенділігін ынталандырады. 4. Ойын техникасын қолдану. Ойын әдісі, дәстүрліден айырмашылығы, әр балаға өз қарқыны мен жұмыс формасын таңдауға мүмкіндік береді, барлық студенттердің ақыл-ойының дамуына және танымдық белсенділігінің өсуіне, олардың шығармашылық қабілеттерін анықтауға және сөйлеу мәдениетін дамытуға ықпал етеді. Ойын барысында оқу әрекеті қалаған және маңызды мақсат ретінде қабылданады. Мен өзімнің педагогикалық қызметімде ойын техникасын кеңінен қолданамын. Бұл ойын немесе бәсекелестік түрінде салынған бүкіл сабақ немесе сабақта жеке тапсырма болуы мүмкін. Төменде ынтымақтастық технологиясына негізделген ойынның мысалын келтіргіміз келеді: "Фразеологизм туралы айт" ойыны. 6 сынып. Сынып 5 адамнан тұратын топтарға бөлінеді. Тапсырмаларды алып, оны орындаңыз. Топтағы рөлдер бөлінеді: 1 адам-аудармашы (фразеологизмдердің мағынасын анықтайды), 1 адам – грамматик (сөйлемдегі фразеологизмдердің құрылымы мен синтаксистік рөлін анықтайды), 2 адам – систематика жағына жауапты (синонимдер, антонимдер, омонимдер таңдалады; сөздікпен жұмыс істеу қиын болса), 1 адам – жазушы (фразеологизмдермен сөйлем құрастырады). 5. Материалды игеру дәрежесін білдіретін тесттік бақылауды қолдану және оқушылардың нақты білім деңгейін анықтау. Бұл жұмыс түрлері сөйлеу әрекетін үнемі жетілдіру қажеттілігін қалыптастыру арқылы әр оқушының жеке дамуы үшін барлық жағдай жасауға мүмкіндік береді. Сөйлеу мәдениетінің өзі қазіргі әлемде тұлғаның өзін-өзі анықтауы мен өзін-өзі тануының қауіпсіз және ыңғайлы құралы ретінде, өзін-өзі дамыту мен жетілдірудің тәсілі ретінде қарастырылады, бұл үлкен тәрбиелік мәнге ие. Грамматиканың артында сөйлеу негіздерін логикалық түрде байланыстыратын ауызша ойын тұр. Дауыстық ойындар дауыстық дағдылар мен қабілеттерді қалыптастыру процесінде сөйлеуді түзетуге арналған. Сонымен, орфографиялық ойындар ауызекі сөйлеу мен сөйлеу дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға ықпал етеді, олардың негізгі мақсаты - зерттелген лексиканың емлесін игеру. "Шығармашылық ойын" деп аталатын ойын бар. Бұл ойындардың мақсаты – сөйлеу дағдылары мен қабілеттерін одан әрі дамытуға ықпал ету. Дауыстық ойындарда сіз дауыстық мәселелерді шешуде Тәуелсіздік көрсету қабілетін және қарым-қатынаста тез әрекет ету қабілетін көре аласыз. Оқу ойындарын жоспарлау және өткізу кезінде мұғалімдердің негізгі талаптары: ойын оқу процесінің логикасына жасанды түрде қосылмауы керек, қызықты және тартымды атауға ие болуы керек, сонымен қатар ойын элементтері болуы керек; міндетті ережелер: ең көп тарағандары-рөлдік ойындар, репетиция ойындары, драмалық ойындар және композициялық ойындар. Рөлдік ойындар ойлауды, курстың белгілі бір түрлеріне қызығушылықты, белгілі бір жаттығуларды орындауды ынталандырады және студенттерді оқу материалдары мен жаттығулардың жаңалығына деген сұранысты қанағаттандыруға ынталандырады. Рөлдік ойындар – бұл адамдардың нақты іс-әрекеттеріне қатысатын және нақты қарым-қатынас үшін жағдай жасайтын шартты ойындар. Мұндағы оқытудың тиімділігі көбінесе мотивацияның өсуіне және тақырыпқа деген қызығушылықтың артуына байланысты. Барлық категорияларда білімді ауызша енгізу әдістері бар. Оларға әңгімелер, түсініктемелер, түсініктемелер, диалогтар мен түсініктемелер жатады. Ауызша әдістер оқытудың барлық кезеңдерінде қолданылады: жаңа материалдарды дайындау кезінде олар түсіндіріледі, игеріледі, жалпыланады және қолданылады. Бейнелеп айтқанда, мұғалімнің әдемі және жарқын монологы. Басқа әдістермен салыстырғанда, бұл әдіс көбінесе кішігірім сыныптарда оқу үшін қолданылады. Мұғалім балаларға жаңа фактілер мен оқиғаларды айту керек болған кезде, олар әңгімені басқара алмайтындығын айтты. Кейде біз балаларға ағылшын тілін диалог арқылы үйретеміз. Диалог-бұл оқушылардың ойлауына, қиялына, эмоцияларына және кең ой-өрісіне әсер етудің қуатты көзі. Егер тілқатысу терезесінде пассивті әдістің көптеген функциялары болса, бұл күрделі сұрақтарды дәйекті, логикалық, анық және қол жетімді түрде қоя алатын белсенді әдіс екенін білдіреді. Түсіндіру балалардың қатысуын, олардың жеке бақылауын, тәжірибе мен мінез-құлықты көрсетуді, сонымен қатар суреттердің үйлесімін қамтуы керек. Ауызша аударма және дәрістер бір теорияға немесе ақпарат туралы ескертуге негізделген оқыту әдістеріне жатады. Диалог дегеніміз-бұл әдістің маңызды ерекшелігін көрсететін оқу материалдарын ұсынудың диалог әдісі. Әңгіменің мәні-мұғалім қойылған сұрақтарды шебер өңдейді, студенттерді ойлауға итермелейді, олардың ойлауын белсендіреді, зерттелген фактілер мен құбылыстарды белгілі бір логикалық ретпен талдайды және тиісті теориялық тұжырымдар мен тұжырымдарға өз бетінше жүгінеді. Мұғалімнің сұрағы мен оқушының жауабы арасындағы Диалог диалогқа ұқсас. Ол студенттердің ойлау қабілетін мұғалімнің ойлауын ұстануға мәжбүр етті, бұл студенттерді жаңа білімді игеруде алға жылжуға мәжбүр етті. Курс баланың ойлау қабілетін курсқа айналдырудың тиімді әдісінен басталуы керек. Әдістердің бірі-диалогтық терезе. Бұл әдістің мақсаты-студенттерді бір жағынан шет тілінде сөйлеуге үйрету, екінші жағынан студенттермен диалог арқылы тікелей қарым-қатынас жасау. Жоғары сынып оқушылары үшін диалогты қолданған дұрыс. Диалог арқылы сіз әр сыныпқа сұрақтар қою, бүкіл сыныпқа бару және балаңызды сөйлеуді дамытудың түрлі шараларына тарту арқылы бүкіл сыныпқа жүгіне аласыз. Шет тілдерін үйренудің негізгі мақсаты балаларды тілді қолдануға үйрету болғандықтан, біздің басты міндетіміз – жаңа сөздерді үйрену. Шет тілі сабақтарының негізгі мақсаты-сөйлеуді дамыту. Біз студенттерге ағылшын тіліндегі грамматикалық, лексикалық және фонетикалық материалдарға қатысты ақпаратты, ережелер мен түсініктемелерді дұрыс қолдануға үйретеміз, сондай-ақ оларды өз көзқарастарын дұрыс және жүйелі түрде білдіруге үйретеміз. Балалардың сөйлеуін дамыту үшін біз келесі әдістерді қолданамыз: 1. грамматикалық тапсырмаларды ажыратыңыз және өзгертіңіз; 2. маңызды суреттерді қалай пайдалануға болады; 3. студенттерді топтарға бөліп, бір-бірімен сөйлесіңіз; 4. нақты тақырыптар бойынша диалогты жалғастырыңыз; 5. шағын презентация дайындаңыз; 6. презентация мәтіні. Студенттер жаңа тақырыпты егжей-тегжейлі талқылады, мен топтағы қарапайым студенттердің топтық тапсырмаларға өз үлестерін қосқанын байқадым. Өзара оқыту арқылы дарынды балалар сыныптастарына көмектеседі. Диалог арқылы олар ынтымақтастық пен серіктестікті жолға қойды. Студенттер бір-бірінің идеяларын рөлдік ойындар арқылы жүзеге асыруға тырысты, сонымен қатар өз тілдерін қолдануға және бейнелер жасауға үйренді. Бұл топтар бір-бірімен зерттеу диалогтарын жүргізді: "мүмкін", "мүмкін", "жоқ" және т.б. пайдаланылған сөздер. Асель, Елжан, Тимур, Жанасыл, Зарина, Зейнеп және Дариға панельдік пікірталасқа белсенді қатысты. Топта жұмыс жасай отырып, топтың әр мүшесі сыни ойлауды дамытады, ал студенттер бір-бірінен үйренеді, сұрақтар қояды және сұрақтарға жауап береді. Курстың соңында әр топ өз ұсыныстарымен бөліседі, бір-бірін толықтырады және "екі жұлдыз, бір тілек"аясында бір-бірін бағалайды. Менің ойымша, топтағы қарапайым студенттер бұл тапсырманы орындауға өз үлестерін қосады. Топтық талқылауға тіпті орта деңгейдегі көптеген студенттер қатысады. Сондықтан бұл курстар студенттер үшін ең қызықты курстардың бірі болады [38, 480 б.]. Біздің мақсатымыз – студенттерге аптасына үш сабақта сөздік қорын байытуға мүмкіндік беру. Тілдерді үйренуге деген қызығушылықты жоғалтпау және одан әрі дамыту қабілеті мұғалімнің шығармашылық қабілеттеріне байланысты. Әрине, аптасына үш сабақ жеткіліксіз. Қысқа уақыт ішінде бұл мақсаттарға жету қиын және кейде мүмкін емес, бірақ оқытудың белсенді әдістерін қолдану мақсатқа жетудің таптырмас мүмкіндігі болады. Оқу жылының алғашқы жылында, дәлірек айтқанда 01.09.2020ж.-10.06.2021ж. аралығында Шымкент қаласындағы “Shymkent” жоғарғы педагогикалық колледжінде жұмыс атқарып, колледж студенттерімен эксперименттік сабақтар жүргізілді. Кәсіби зерттеу жұмысы барысында бірнеше эксперименттік жұмыс жүргізілді: балалардың жүріс-тұрысы бақыланды; балаларда болып жатқан тәрбие өзгерістері бойынша педагогтардан сұрақ-жауап алынды; балалардың шет тілдерін үйренудегі оқытудың дәстүрлі емес әдістеріне деген көзқарасы, әрекеті бақыланды; оқушылардың коммуникативтік құзыреттіліктерін қалыптастыру жұмыстары жүргізілді; ойын тапсрымалары қайта жүргізілді. Эксперимент нәтижесі бойынша ағылшын тілін меңгеру және есте сақтау қабілеттері көрсеткіштерінің бағалау нәтижелері . (0101-19 тобы)
жүктеу/скачать 283,61 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|