Tmomnsh 112252 «Бастауыш сыныпта математиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі-1»
жүктеу/скачать 6,52 Mb.
|
умкд БСМОТМӘ-1, ПМНО-20-1
- Бұл бет үшін навигация:
- С а н д ы қ о с ы н д ы ғ а а у ы з ш а қ о с у
- Қ о с ы н д ы н ы с а н ғ а а у ы з ш а қ о с у
- Қ о с ы н д ы д а н с а н д ы а у ы з ш а а з а й т у
- С а н н а н қ о с ы н д ы н ы а у ы з ш а а з а й т у
- К е с т е л і к қ о с у ж ә н е а з а й т у
- О н д ы қ т а н а т т а м а й а у ы з ш а қ о с у ж ә н е а з а й т у
- О н д ы қ т а н а т т а м а й ж а з б а ш а қ о с у ж ә н е а з а й т у
- Қ о с у ж ә н е а з а й т у д ы ң қ а с и е т т е р і
- А з а й т у ж ә н е о н ы ң қ а с и е т т е р і
Арифметикалық әрекетке негізделген ауызша және жазбаша есептеу дағдыларын қалыптастыру оқушылардың жан-жақты дамуына, олардың математикалық тілінің жетіле түсуіне, сондай-ақ уақыт үнемдеуге тиімді болып табылады. Өйткені бір ғана мысалдың нәтижесін бірнеше тәсілмен есептетіп және оның әрқайсысына сәйкес түсіндірмелер келтіріп жаттықтырғаннан кейін, есептеулер жүргізудің қандай да бір сатысындағы аралық нәтижелердің қалай шығатыны, сондай-ақ ақтық нәтижеде не болатыны ауызша айтылады да, олардың бәрін жазып жатуға уақыт жұмсалмайды. Ал сол тәсілдердің ішінен барынша тиімдісін іріктеп алуға балаларды үйретудің де мүмкіндігі мол. Мұнда оқушылар өздерінің игерген білімдерін әр алуан жағдайларда қолдануға машықтанады және соған сәйкес іс-әрекет орындауды үйренеді. Демек, оқушының өзінің еркін игерген бір есептеу тәсілін керек кезінде қолдануы жеткілікті болып табылады.
С а н д ы қ о с ы н д ы ғ а а у ы з ш а қ о с уҮ ш т ә с і л м е н қ о с у ғ а б о л а д ы: Санға қосындының мәнін қосу: 2 + (3 + 4) = 2 + 7 = 9 Санға І қосылғышты қосып, оған ІІ қосылғышты қосу: 2 + (3 + 4) = 5 + 4 = 9 Санға ІІ қосылғышты қосып, оған І қосылғышты қосу: 2 + (3 + 4) = 6 + 3 = 9. Бұл ережені мынадай мысалды есептеуде қолдануға болады: 6 + 7. 6 + 7 = 6 + (4 + 3) = 10 + 3 = 13. Қ о с ы н д ы н ы с а н ғ а а у ы з ш а қ о с уҮ ш т ә с і л м е н қ о с у ғ а б о л а д ы : Қосындының мәнін тауып, оны санға қосу: (3 + 6) + 1 = 9 + 1 = 10 Бірінші қосылғышты санға қосып, содан кейін екінші қосылғышты қосу: (3 + 6) + 1 = (3 + 1) + 6 = 4 + 6 = 10 Екінші қосылғышты санға қосып, оны бірінші қосылғышқа қосу: (3 + 6) + 1 = 3 + (6 + 1) = 3 + 7 = 10 Бұл ережені мына мысалды есептеуде қолдануға болады: 28 + 5 = (20 + 8) + 5 = 20 + (8 + 5) = 20 + 13 = 33, т.с.с. Қ о с ы н д ы д а н с а н д ы а у ы з ш а а з а й т уҮ ш т ә с і л м е н е с е п т е у г е б о л а д ы: Қосындының мәнін тауып, одан санды азайту: (6 + 4) – 3 = 10 – 3 = 7 І-ші қосылғыштан санды азайтып, оған ІІ-ші қосылғышты қосу: (6 + 4) – 3 = (6 – 3) + 4 = 3 + 4 = 7 ІІ қосылғыштан санды азайтып, оны І қосылғышқа қосу: (6 + 4) – 3 = 6 + (4 – 3) = 6 + 1 = 7. Бұл ережені мына мысалдарды есептеуде пайдалануға болады: 16 – 3. 40 – 8. 16 – 3 = (10 + 6) – 3 = 10 + 3 = 13 40 – 8 = (30 + 10) – 8 = 30 + 2 = 32. С а н н а н қ о с ы н д ы н ы а у ы з ш а а з а й т уҮ ш т ә с і л м е н а з а й т у ғ а б о л а д ы : Қосындының мәнін тауып, оны саннан азайту: 8 – (2 + 5) = 8 – 7 = 1 Саннан І қосылғышты, кейін ІІ қосылғышты азайту: 8 – (2 + 5) = (8 – 2) – 5 = 6 – 5 = 1 Саннан алдымен ІІ қосылғышты, кейін І қосылғышты азайту: 8 – (2 + 5) = (8 – 5) – 2 = 3 – 2 = 1. Бұл ережені мына мысалдарды есептеуде пайдалануға болады: 16 – 7. 32 – 8. 16 – 7 = 16 – (6 + 1) = 10 – 1 = 9 32 – 8 = 32 – (2 + 6) = 30 – 6 = 24. К е с т е л і к қ о с у ж ә н е а з а й т у«Кестелік қосу және азайту» тақырыбын оқытып-үйретудің ең басты міндеті – оқушылардың математикалық даярлығының басты көрсеткіші кестелік қосу мен азайту жағдайларын еркін игерулерін жүзеге асыру және негізгі деп аталатын жай мәтінді арифметикалық есептерді шығару дағдыларын қалыптастыру. Осындай білікке жету үшін оқушылар мына теңдіктерді түсініп жатқа біліп, қосу және азайту амалдарын орындауда пайдалана алулары тиіс.
Үлгіге және оқулықтың мұқабасында берілген қосудың кестесіне қарап және санау жабдықтарын (кесінділерді, сан сызғышын т.б.) пайдаланып қосындының және айырманың мәндерін табуға жаттықтыру:
Тапсырма. «М-1» оқулығынан кестелік қосу мен азайтуды орындау іскерліктерін қалыптастыруға арналған жаттығуларды іріктеп алып, талдау. 1 0 0 к ө л е м і н д е г і с а н д а р д ы қ о с у ж ә н е а з а й т у Жүз көлеміндегі сандарды қосу және азайтуды орындау дағдыларын қалыптастыруда сандардың разрядтық құрамы, арифметикалық амалдардың қасиеттері, кестелік қосу және азайту басшылыққа алынады. Қосу және азайту амалдарын ауызша және жазбаша орындау біліктерін қалыптастыру әдістерін ретімен көрсетеміз. О н д ы қ т а н а т т а м а й а у ы з ш а қ о с у ж ә н е а з а й т у(«М-2», 44-47 - беттер) Ауызша қосу және азайту бір жолға жазылады. Оларды ойша ауызша орындау жеңіл.
6. 50 – 2 = 48. 40 10 7. 53 – 2 = 51. 50 3 50 – 2 = (40 + 10) – 2 = 40 + (10 – 2) = 40 + 8 = 48. 53 – 2 = (50 + 3) – 2 = 50 + (3 – 2) = 50 + 1 = 51. 8. 50 + 20. 60 – 20. Толық ондықтарды ауызша қосу және азайту, 10-ға дейінгі сандарды қосу және азайтуды орындау әдістері сияқты орындалады («М-2», 96-бет). Мысалы: 50 + 20 = 70 60 – 20 = 40 5 онд. + 2 онд. = 7 онд. 6 онд. – 2 онд. = 4 онд.
О н д ы қ т а н а т т а м а й ж а з б а ш а қ о с у ж ә н е а з а й т у(«М-2», 122-123 - беттер) 34 + 52 өрнегінің қосындысының мәнін табайық:
Бұл мысалды «баған» түрінде жазып шығартуға болады. Ойша ауызша орындау қиын болғанда жазбаша қосу мен азайту «бағанға» жазылып есептеледі. «Баған» түрінде қосу және азайтудың жазбаша тәсілдерімен таныстыру бір сабақта беріледі. Жазбаша қосу және азайту алгоритмі: 34 + 52. 1. Бірінші қосылғышты (34) оның астына екінші қосылғышты (52) бірліктің астына бірлік, ондықтың астына ондық келетіндей етіп жазамыз:
Амалдар кіші разрядтан бастап орындалады. Бірліктер қосылады: 4 + 2 = 6. 6 бірлікті қосылғыштардың бірліктерінің астына дәл келтіріп жазамыз:
Ондықтар қосылады: 3 + 5 = 8. 8 ондықты қосылғыштардың ондықтарының астына дәл келтіріп жазамыз:
Қосу амалының қалай орындалғанын тексереміз. Азайту - қосу амалына кері амал. 86–34 өрнегінің айырмасының мәнін екі тәсілмен табуға болады: Жолға:
Бағандап жазып, тексереміз:
Жауапты оқимыз: қосындысының мәні 86-ға тең. Оқушылардың жазбаша қосу және азайту дағдыларын қалыптастыратын төмендегідей жаттығулар құрастыру:
О н д ы қ т а н а т т а п а у ы з ш а қ о с у ж ә н е а з а й т у («М-2», 89-109 беттер)
Осындай тәсілдерді пайдаланып 20 көлеміндегі қосу кестесін және азайтудың сәйкес жағдайларын жатқа білулері тиіс («М-2», 52-82 беттер):
Оқушыларды 100 көлеміндегі сандарды ауызша қосу және азайту амалдарына жаттықтыратындай мысалдар құрастыр. Қ о с у ж ә н е а з а й т у д ы ң қ а с и е т т е р іСанды бірнеше бірлікке арттыру – қосу. 1 – қосу дегеніміз, келесі санды атау. 1 қосылғыш 2 қосылғыш қосындының мәні 2 + 3 = 5 қосынды Қосудағы ең үлкен сан – қосынды. Бір сан екінші саннан қанша артық немесе кем екенін білу үшін үлкен саннан кіші санды азайту керек. Егер қосылғыштың біреуі 0 тең болса, онда қосынды екінші қосылғышқа тең болады. Мысалы: 4 + 0 = 4 яғни, а + 0 = а. Қосылғыштардың орындарын ауыстырғаннан қосынды өзгермейді: 2 + 9 = 9 + 2, а + b = b + a; 34 + 18 + 6 = 34 + 6 + 18, а + b + с = а + с + b. Көршілес екі қосылғышты олардың қосындысымен алмастыруға болады: (80 + 17) + 3 = 80 + (17 + 3), 2 + 98 + 804 + 96 = (2 + 98) + (804 + 96). Белгісіз қосылғышты табу үшін, қосындыдан белгілі қосылғышты шегереді. Мысалы:
А з а й т у ж ә н е о н ы ң қ а с и е т т е р іСанды бірнеше бірлікке кеміту – азайту. 1 – азайту дегеніміз, алдыңғы санды атау.
жүктеу/скачать 6,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||