Тобыныѕ студенті Жоєары сынып оќушыларына кјсіби баєдар берудіѕ психологиялыќ негіздері таќырыбында орындалєан диплом жўмысына
жүктеу/скачать 0,53 Mb.
|
Дип.-Жоғары-сынып-оқушыларына-кәсіби-бағдар-берудің-психологиялық-негіздері
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.2. Оқушылардың интеллектуалдық қабілеттін зерттеу.
- Лингвистикалық қабілетті анықтауға арналған Айзенктің сөздік (вербалдық) субтесті.
| Өңдеу кілті:
Қозу күшін анықтау үшін келесі сұрақтарға берілген жауап кілтке сай келсе шкала бойынша бағаланады: Ия - 3, 4, 7, 13, 15, 17, 19, 21, 23, 24, 32, 45, 56, 60, 66, 72, 73, 78, 81,82,83,94,97,98, 102, 105, 106, 113, 114, 117, 121, 122, 124, 130, 132,133,134; Жоқ-47, 51, 107,123, Тежелу күшін анықтау үшін келесі сұрақтарға берілген жауап кілтке сай келсе ол шкала бойынша бағаланады: Ия - 2, 5, 8, 10, 12, 16, 27, 30, 35, 37, 38, 42, 48, 50, 52, 53, 59, 62, 65, 67, 69, 70, 75, 77, 84, 87, 89, 90, 96, 99, 103, 108, 109, 110, 112, 118, 120, 125, 126, 129; Жоқ- 18,34,36, 128. Жүйке процестерінің динамикасын анықтау үшін келесі сұрақтарға берілген жауап кілтке сай келсе ол шкала бойынша бағаланады: Ия - 1, 6, 9, 11, 14, 20, 22, 26, 28, 29, 31, 33, 40, 41, 43, 44, 46, 49, 54, 55, 64, 68, 71, 74, 76, 79, 80, 85, 86, 88, 91, 92, 93, 95, 100, 101, 104, 111, 115, 119, 131; Жоқ-25, 57, 63, 116. Қозу және тежелу процесстерінің көрсеткіштері 42 және одан жоғары болса, өлшенген жүйке процесінің күшті жүретінін көрсетеді. Қозу және тежелу процестерінің ара қатынасы жүйке процестерінің тепе-теңдігін көрсетеді. Егер ара қатынасы 1-ге жақын немесе тең болса ол көрсеткіштің иесі байсалды болады, қозу көрсеткіші басым болса - ол адамның қозғыштығын, ұстамсыздығын көрсетеді, ал тежелу басым болса - ол адамның тормоздан шығуы қиын, тежелгіш екенінің белгісі болады. Зерттеулер нәтижесі келесі кестеде көрсетілген.
Барлақ көрсеткіштерді қорытындылап келгенде сыныптағы оқушылардың басым көпшілігі қозғыш, қозу процесі тежелуден басым екені анықталды. Бұл балаларға өзін ұстамдылыққа тәрбиелеп, байсалдылыққа, басқа адамдарға кешірімді болуға өзін үйретпесе олардың жауабы тітіркендіргіштің күшінен көп басым болуы мүмкін. Ондай адамды халық шыбық тимес, шық етер деп жақтырмаушылықпен атайды. 2.2. Оқушылардың интеллектуалдық қабілеттін зерттеу. Оқушылардың жекелік қасиеттерін зерттеу толығырақ болу үшін Айзенктің вербалдық тестін жүргіздік. Интеллектуалдық қабілеттілікті зерттеуге арналған Айзенк тесті сегіз субтестерден тұрады. Олардың бесеуі адамның жалпы интеллектуалдық даму деңгейін бағалауға арналған: лингвистикалық, математикалық, техникалық, дизайн, көркем-бейнелі және көрнекі-логикалық ойлау көрсеткіштерін бағалау үшін, ал үшеуі - арнайы қабілеттерінің даму сатысын зерттеуге арналған. Субтестердің әрқайсысы жеке-дара орындалады, немесе барлық тапсырмаларды орындау фрагментарлық түрде жүргізілуі мүмкін екенін анықтадық. Лингвистикалық қабілетті анықтауға арналған Айзенктің сөздік (вербалдық) субтесті. Мақсаты: жас өспірімдерден бастап үлкендерге дейінгі жас кезеңіндегілердің сөздік интеллектін және шығармашылық қабілеттін зерттеу. Вербалдық субтест сөздік интеллектіні немесе логикалық ойлау процесін зерттеуге арналған. Тестте анаграммалалар кеңінен қолданылған. Анаграмма дегеніміз ретсіз жазылған әріптер жинағы. Оны шешу үшін берілген әріптердің орындарын ауыстырып қою арқылы мағыналы сөз шығару керек. Сонымен қатар көптеген сөздердің ортақ жұрнағын, жалғауын т.б. бөліктерін дұрыс табу арқылы шешілетін тапсырмалар келтірілген. Субтестіде бірте-бірте күрделенетін 50 тапсырма берілген. Қабілеттіліктің даму деңгейін бағалау белгіленген уақыт ішінде дұрыс шешілген тапсырмалардың жалпы санын орындаудың норма көрсеткішімен салыстыру жолымен жүргізіледі. Орындау ережесі: «Сіздерге 30 минутта шешуге 50 тапсырма берілген. Тапсырмаларды көп ойланбай тез орындау қажет. Егер субтестің қандай да бір тапсырмасы тез орындалмаса, оны өткізіп жіберіп, келесісін орындаңыз. Уақыт қалса тастап кеткен тапсырмаға қайта оралуға болады». Нәтижелерін бағалағанда берілген уақытта дұрыс орындалған тапсырмалардың жалпы саны ғана есепке алынады. Тапсырмалар: 1. Нүктелердің орнына үші әріптен тұратын сөзді қйыңыз. Ол сөз, мағынасы жағынан жақшанң сыртындағы сөздерді білдіруге тиіс. ҰЛПА (...) Заттың КҮЙІ 2. Жақшаның ішіне бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын әріптер жазыңыз: ПЫШ (...) ША 3. Анаграмманы шешіңіз және берілген төрт сөздің ішінен мағынасы жағынан артық сөзді табыңыз: КОХЙКЕ СНИНЕТ ЕЖУРК ЛТУФОБ 4. Барлық топтастырылған сөздерді аяқтайтын жалпы жұрнақты табыңыз. Нәтижесінде барлығынан мағыналы сөздер шығуы тиіс. 5. Жақшаның сыртында тұрған сөздерді біріктіретін сөзді жазыңыз: АҚҚУ(...) ҚҰС 6. Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын сөзді жазыңыз: ҚА (...) МА 7. Анаграмманы шешіңіз: ОЗУРКА АЙБА РСАВЕБЕКЕ ВДШИЕН 8. Келесі үш сөздің жалпы бастамасын табыңыз: 9. Жақшаның сыртында тұрған сөздерді сөйлемге біріктіретін сөзді жазыңыз: КІТАП (...) БҰЛАҒЫ 10.Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын сөзді жазыңыз: ПӘ(...)ЕК 11. Анаграмманы шешіңіз: АЧТОП АИДРО ФАГРЕЛТЕ АШУНРА 12.Мына үш сөздің ортақ бастамасын табыңыз: 1З.Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын сөзді жазыңыз: ТАҚ(...)ЛАҚ 14.Жақшаның ішіне сыртындағы тұрған сөздердің синонимін жазыңыз: КҮРЕС(...)ШАЙҚАС 15.Артық сөзді табыңыз: АПНИСЕЛЬ ЕШИ НАСААН АРНА ЛАРҮМТ 16. Келесі сөздердің бәріне ортақ жалғауды жазыңы. 17.Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын сөзді жазыңыз: САЯ(...)ҚЫН 18.Артық сөзді табыңыз: САРАТ ҚҒЛЫТЗАҚ ЗИКВГОДА ОЗАР ЛСТО 19.Берілген сөздердің бәріне ортақ жалғауды табыңыз: 20.Жақшаның сыртында тұрған сөздерге ортақ синоним табыңыз: ИНФУЗОРИЯ (...) БІР ЖАСУШАЛЫ 21.Мағыналық жағынан бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын сөзді жазыңыз: НҰРЛЫ (...) ТАСПА 22.Артық сөзді табыңыз: РЫКОЧВА ЛЬБГДОУ ҒАҢҚАЖ ЛПУЬЕД 23.Жақшаның сыртында тұрған біріктіретін сөзді табыңыз: ӨТІРІК (...) ӨРГЕ БАСПАС 24.Берілген сөздердің бәріне ортақ жалғауды табыңыз: 25.Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын сөзді жазыңыз: СА(...)ОН 26.Артық сөзді табыңыз: ЗМАТЕ РАЖПИ АГОВЛ ИНЕРГ 27.Жақшаның сыртында тұрған сөйлемге біріктіретін сөзді табыңыз: ӘДЕПТІЛІК (...) АДАЛДЫҚТЫҢ БЕЛГІСІ 28.Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын сөзді жазыңыз: О(...)С 29.Артық сөзді табыңыз: слоо коти РЕБЛАГД слоо окоти ООРТОНТ РЕБЛАГД 30.Берілген сөздердің бәріне ортақ жалғауды табыңыз: 31. Берілген сөздердің бәріне ортақ жалғауды табыңыз: 32. Жақшаның сыртындағы сөздерге ортақ синоним тауып оны жақшаның ішіне жазыңыз: ӘДЕМІ(...)КЕРЕМЕТ 33. Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын әріптерді жазыңыз. ЖАЗҒЫ(...)ТАЙ 34. Артық сөзді табыңыз: КҮРІБТ ҒАРЙОТ шыықмш ФИЛИНДЬ 35.Берілген сөздердің бәріне ортақ жалғауды табыңыз: 36. Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын әріптерді жазыңыз: АҰША(...)АША 37. Артық сөзді табыңыз. НЙНЕЙЭШТ КИНСЕКД ВЕХЧО КЗААЛЬБ СОЙТОТЛ 38. Жақшаның сыртында тұрған сөздерді сөйлемге біріктіретін сөз табыңыз. КЕЛ(...)ОҚЫЛЫҚ 39. Берілген сөздердің бәріне ортақ жалғау табыңыз: 40. Жақшаның сыртында тұрған сөздерге ортақ синоним табыңыз: СЫЛТАУ(...)ДӘЛЕЛ 41. Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын әріптерді жазыңыз: ТАР(...)АП 42. Артық сөзді табыңыз: ЛЕДРАТЕДИ ЫШЫБН АСМА МИТТЕР 43. Жақшаның сыртындағы сөздерге ортақ сөзді табыңыз: БІЛІМ(...)ӨМІР 44. Бірінші сөзді аяқтайтын және екінші сөзді бастайтын әріптерді табыңыз. АТЫ(...)ШАН 45. Келесі сөздердің ортақ жалғауын жазыңыз: 46. Артық сөзді табыңыз: зоық ИЫРС ТАІКП лыықж 47.Келесі сөздердің ортақ жалғауын табыңыз: 48. Бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болатын ортақ әріптерді табыңыз. БАУЫР(...)АР 49. Келесі сөздердің бәріне ортақ жалғауды табыңыз: 50. Артық сөзді табыңыз: РЫМБАОД ҒААНЫШ ЕЕМРЕН ДАҚРАЫСН Орындау уақыты 30 минут. Айзенк вербалдық субтестінің жауаптары. 1. ГАЗ 2. АҚ 3.ЖҮРЕК. Қалған сөздердің барлығы спорттық ойындарды біліреді: хоккей, теннис, футбол. 4. ОР 5. КИЕЛІ 6. ЛА 7. АБАЙ. Қалған сөздердің барлығы әншілер милияларын білдіреді: Серкебаев, Днишев, Корузо. 8. ҚАРА 9. БІЛІМ 10. ТЕР 11. РАУШАН. Қалған сөздердің барлығы құралдарын білдіреді: почта, телеграф, байланыс радио. 12. АЛ 13. ТАЙ 14. СОҒЫС 15. ШИЕ. Қалған сөздердің барлығы А әріпінен басталады: апельсин, ананас, анар, алмұрт. 16. ОЛ 17. АМЕБА 18. СТОЛ. Қалған сөздердің барлығы гүлдер түрлерін білдіреді: астра, қызғалдақ, гвоздика, роза. 19. ОМ 20. АМЕБА 21. БЕЙНЕ 22. ЖАҢҒАҚ. Қалған сөздердің барлығы иттер түрлерін білдіреді: овчарка, бульдог, пудель. 23. СӨЗ 24. ЕЛ 25. РАЙ 26. ПАРИЖ. Қалған сөздердің барлығы өзендер атын біддіреді: Волга, Темза, Нигер. 27. АР-ҰЯТ 28. ТАР 29. БЕЛГРАД. Қалған сөздердің барлық дауысты дыбыстары О әрпі болып келеді: Осло, Токио, Торонто. 30. АС 31. ИНА 32. СҰЛУ 33. ТҰРЫМ 34. ДЕЛЬФИН. Қалған сөздердің барлығы қүстардың аттарын білдіреді: бүркіт, торғай, шымшық. 35. АР 36. ҚАР 37. ЭИНШТЕЙН. Қалған сөздердің барлығы атақты жазушылар аты: Диккенс, Чехов, Бальзак, Толстой. 38. БАЛАЛАР 39. АҒА 40. СЕБЕП 41. АЗ 42. ТЕЛЕДИДАР. Қалған сөздердің барлығы жәндіктерді білдіреді: шыбын, маса, термит. 43. МЕКТЕП 44. РАУ 45. АТ 46. КІТАП. Қалған сөздердің барлығы Жануарларды білдіреді: қозы, білдіреді: қозы, сиыр, жылқы 47. АЙ 48. ЖАН 49. ЫР 50. ДОМБЫРА. Қалған сөздердің барлығы туысқандарды білдіреді: нағашы, немере, қарындас. Бағалау шкаласы: Дұрыс орындалған тапсырма бір балл деп бағаланады. Вербалдық тест нәтижесін бағалау графигі. Графиктің бағандарының горизонталдық сызығына дұрыс жауаптар саны түсіріледі, ал вертикалда орналасқан бағанда интеллектуалдық қабілет коэффициеті (1(3) көрсетіледі. Екі баған арасындағы бұрышты тең бөлетін диагональ салынады. Дұрыс жауаптар саны түскен нүктеден жоғары қарай, диагональмен қилысқанша перпендикуляр шығарылады да, оның диагональмен қилысқан жерінен IQ бағанына перпендикуляр жүргізіледі. Қилысқан жеріндегі сан тексерілген адамның интеллектуалдық қабілетінің коэффициенті болып табылады. Егер көрсеткіш 100-130 баллдың арасында болса, ол нормадағы баға деп есептеуге болады. Көрсеткіші нормадан төмен не жоғары болса - ол ерекше қабілеттіліктің, немесе интеллектуалдық дамудағы дағдарыс көрсеткіші болуы мүмкін. Бұл көрсеткішті басқа тестілер көмегімен тағы дәлелдеу қажет. Зерттеу нәтижесі.
Бұл көрсеткіштер гимназия сыныбы оқушыларының интеллектуалдық көрсеткіштері жоғары екенін байқатады. Айзенк тестімен қатар бірнеше тапқырлыққа арналған, шығармашылықты талап ететін тапсырмаларды орындағанда көрсеткіштері бұл тапсырманы орындағаннан жоғары болды. Айзенк тестін орындау барысында балаларға қиын болған тапсырмалар анаграммаларды шешу болды. Сонымен қатар коммуникативтік және ұйымдастырушылық қабілітті зерттеу (КОС - коммуникативные и организаторские способности) тестін жүргіздік. Бұл жерде тесті келтірместен тек нәтижесін, көрсетіп өткенді дұрыс көрдік. КОС нәтижесі.
Зерттеу нәтижесі көрсеткендей мектеп бітіру алдында тұрған балалардың көпшілігінің ұйымдастыру ісіне және қарым-қатынасты ұйымдастыруға икемдері аз екені анық байқалды. Қазіргі кездегі мамандықтардың басым көпшілігі басқалармен қарым-қатынас жасауға икемділікті, ашық, жылы жүзді, сыйысымды, ұйымдастырғыш болуды талап етеді. Кәсіби бағдарлау барысында балалардың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру ойын тренингтерін және мамандыққа баулу мәселелерін шешуге бағытталған жұмыстар ұйымдастыру қажет екені байқалды. Сондықтан балалардың ішінен талапкерлерін бір топқа жинап, олармен ойын тренигтерінің бірнеше элементтерін жүргіздік. жүктеу/скачать 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|