V сайланған Алматы қаласы мәслихатының XII сессиясының 2016 жылғы № шешіміне қосымша

3.4.2.1. Өңіраралық ынтымақтастық және көлік-логистикалық қызметтер

«100 нақты қадам» бағдарламасында Алматы қаласында әлемдік деңгейдегі жаңа әуежай, жаңа жолайрықтары және көлік магистралдары (оның ішінде ҮААЖ) құрылысын салу, сонымен қатар логистикалық қызметтерді дамыту, халықаралық көлік, логистикалық хаб ретінде дамыту қарастырылуда. Концессия тетігі арқылы ірі инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландыру, сондай-ақ құрылған нысандарды тиімді басқару қамтамасыз етілетін болады. Мұндай жобалардың қатарына «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» магистралінің бөлігіне айналатын Үлкен Алматы Айналма Автокөлік Жолын жатқызуға болады. Аталған жоба транзиттік көлікті қайта бағыттаудың есебінен қалалық көлік желісіндегі қиыншылықты алып тастауға мүмкіндік береді. Келешегі бар жобалардың тағы бір түрі – жеңіл рельсті көлік желісін салу (жылдам трамвай) қаланың орталық бөлігін Алатау ауданындағы тұрғын және Индустриалды Аймақтармен байланыстыру үшін қажет. Қаланы өңірдегі ірі көліктік-логистикалық орталыққа айналдыруға мүмкіндік беретін Алматының жаңа халықаралық әуежайының құрылысын концессиялық негізде жүргізу қарастырылатын болады.

• 
  Жеке сектордағы және әкімдік деңгейіндегі аймақтық серіктестермен жұмысты мобилизациялау;
  
• 
  "Экспо-2017" - ұйымдастыру мен өткізу шеңберінде Астана қаласымен өзара әрекеттестік.
  

Қаладағы қонақтарды хабарландыру мен туристерге ыңғайлы болу деңгейін жақсарту бойынша (сайттарды дамыту, ақпараттық орталықтар картасын құру, нысандарда QR-кодтарын орналастыру, туристік жол бағдарларын құру, CityPass және басқа да шараларды ендіру) мақсатты жұмыстар жүргізіледі.

• 
  Алматы қаласында Универсиада-2017 сияқты және басқа да әлемдік деңгейдегі спорттық іс-шараларды, сондай-ақ халықаралық көрмелер мен фестивальдарды, ірі халықаралық іс-шараларды ұйымдастыру;
  
• 
  Қонақтардың хабардар болуы және олардың қалада ыңғайлы орналасу деңгейін дамыту бойынша мақсатты жұмыстар жүргізу (сайтты дамыту, ақпараттық орталық карталарын құру, нысандарда QR-кодтарын орналастыру, саяхат маршруттарын құру, CityPass жүргізу және басқа іс-шаралар), туристерді тарту үшін Брендті және PR қалыптастыру, Алматы қаласының белгісімен кәдесый өнімдерін дайындау;
  
• 
  Білікті кадрларды дайындау;
  
• 
  Тартылыс нүктесіне қол жетімді инфрақұрылымдарды құру;
  
• 
  Келісім бюроларын құру;
  
• 
  Этникалық ерекшелігі бар нысандарды салу;
  
• 
  Алматы агломерациясы шеңберінде туристік кластер құру;
  
• 
  Балалар мен жастар туризмін дамыту;
  
• 
  Әлеуметтік медиа ресурстар арқылы Алматының көрікті жерлерін насихаттау.
  

• 
  Өндіріске инновацияны өндіру жолындағы жұмыстарды қаржыландыру тетіктерін жасау және ұсыныстар енгізу;
  
• 
  Жаңа басталған жекекәсіпкерліктің субьектілеріне өз бизнесін жасау үшін «Бизнестің жолкартасы - 2020» бағдарламасы аясында мемлекеттік инновациялық гранттар беру;
  
• 
  НИОКР – дегі перспективті жобаларға мемлекеттік қаржыландыруды бағыттау;
  
• 
  Біріккен ғылыми-зерттеу жобаларымен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүргізуге арналған қала университеттеріндегі ғылыми орталықтар мен зертханаларды (Назарбаев университетіне ұқсас негізде) орналастыру мен оларды одан ары коммерциализациялауға бағытталған бастамаларды қолдау;
  
• 
  Алматыны инновациялық бизнесті белсенді қолдауға дайын орталық ретінде жергілікті және халықаралық БАҚ-та насихаттау;
  
• 
  Инвесторларға қызмет көрсету орталықтарымен тығыз жұмыс жүргізе отырып, жеке инвестицияларды коммерциализациялауға дайын жобаларға тарту;
  
• 
  Бизнес инкубаторларды дамытуда тәжірибесі бар халықаралық мамандарды қазіргі бар аудиторияны мейілінше қамтуға мүмкіндік беретін, жұмыс істеп тұрған технопарктердегі қызметтерге тарту;
  
• 
  Мемлекеттік даму институттарының мүмкіндіктерін пайдалана отырып (мысалы, «НАТР» АҚ) технологияның алғашқы трансфертін жүзеге асыру және инновациялық өндірісті одан ары дамытуға қажетті сынама (соның ішінде«бұрағыштық») өндірісті жолға қою;
  
• 
  Студенттердің табысты кәсіпкерлермен тікелей сұхбатына мүмкіндік беретін «ізденуші-тәлімгер» байланысын жасау және олардың одан ары әріптестігіне негіз қалау;
  
• 
  Алматы қаласының инновациялық жобаларының мүмкіндіктерін «АТП» АЭА-пен бірге пайдалану.
  

Халықаралық қаржы институттары мен ынтымақтастықты кеңейту негізінде инвестиция тартуды күшейту ұсынылады.

Аталған мақсатқа қол жеткізу нәтижесінің бірден-бір көрсеткіші –негізгі капиталға құятын шетел инвестициясының үлесін 50%-ға дейін көбейту арқылы ұзақ мерзімді жобаларға шетел инвесторларын тартуға қаланың өзіндік мүмкіндікке ие екендігін көрсету, сонымен қатар қалада жұмыс істеу үшін трансұлттық компанияларды тарту (ТҰК) (2020 жылға дейін 2-3 компания).

Сонымен қатар инвесторлар үшін салық жеңілдіктері мен ыңғайлы инфрақұрылымдар ұсыну жоспарлануда.

• 
  Халықаралық қаржылық институттар ұсыныстарымен өзара ынтымақтастық (Қайта жаңғырған және дамыған Еуропалық банк, Азиялық даму банкі, Бүкіләлемдік банк, Еуропалық инвестициялық банк) капиталды көп қажет ететін және ұзақ мерзімді жобаларға инвестиция тарту (көлікті инфрақұрылым, ТКШ);
  
• 
  МЖӘ дамуы үшін жағдай туғызу: жеке инвесторларға арналған кіру және шығу тәртібін белгілеу. ҚР Үкіметіне тексеру мерзімдерінің санын азайту жөнінде ұсыныс енгізу;
  
• 
  Қала өмірінің барлық негізгі көлемді капиталды бағыттары бойынша МЖӘ негізінде пилоттық жобаларды іске асыру (көлікті инфрақұрылым, ТКШ, денсаулық сақтау);
  
• 
  Инвесторлар үшін жолға қойылған инфрақұрылым (Алатау ауданының индустриальды қаймағы) және салықтық жеңілдік ұсыну (мүмкіндіктерін «АТП» АЭА базасында).
  
• 
  Жұмыс істеп тұрған инвесторларға қызмет көрсету базасында инвесторлар үшін «Бір терезе» әдісін енгізу: кездесулер, тұсаукесерлер ұйымдастыру жөнінде нақты жоспар құру, ағымдағы және әлеуетті жобалардың бірыңғай мәліметтер базасын қалыптастыру;
  
• 
  Экономикалық басын секторларына якорлық инвесторларды тарту;
  
• 
  Екі жақты сауда қатынастарын дамыту және бірлескен жобаларды жүзеге асыру үшін әр түрлі елдерден халықаралық бизнес-делегациялардың келуін ұйымдастыру;
  

Бизнес пен инвестицияға маңызды мемлекеттік қызметтерді көрсету кезінде жемқорлық кедергілерді жою мен рұқсат беру жүйелерінің айқындылығын жақсарту жұмыстары басым бағыт болып табылады. Ол үшін мемлекеттік сатып алу айқындығы мен мемлекеттік қолдау алуда талап қоюды айтарлықтай жақсарту және артық бөгеттерді жою жоспарлануда. Барлық рұқсат беру рәсімдерін сараптау, сонымен қатар бизнесті тексеруді жүйелеу істері тұрақты жүргізіледі.

• 
  Ақпараттық-талдау жұмыстарын ұйымдастыру;
  
• 
  БАҚ-тасыбайлас жемқорлыққа қарсы тақырыптағы ақпараттар жариялау;
  
• 
  Әкімдіктер жанындағы Қоғамдық және бақылау кеңестерінің жұмысына азаматтық сектор өкілдерін тарту;
  
• 
  Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру бойынша іс-шараларда мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс арқылы үкіметтік емес ұйымдардың қатысуын ұйымдастыру;
  
• 
  Мемлекеттік орган өкілдерінің, қоғамның, БАҚ-тың қатысуымен даму, салалық бағдарламалар, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы жоспарлардың жүзеге асырылу тиімділігін бағалау мен мониторингін жасау.
  

Концессия тетігі арқылы ірі инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландыру, сондай-ақ құрылған нысандарды тиімді басқару қамтамасыз етілетін болады. Әлеуметтік инфрақұрылымның нысандарын дамыту үшін мемлекеттік-жеке әріптестіктің сенімді басқару мен жалға беру секілді кіші формалары қолданылатын болады. Аталған құралдар отандық кәсіпкерлерді ортақ ынтымақтастыққа шақыруға мүмкіндік береді.

Осы мақсатта халықаралық қаржы институттарымен ынтымақтастықты орнату, инвесторлар мен кәсіпкерлерге инвестицияны мемлекеттік қолдаудың шаралары туралы ақпарат беру, гранттарды ұсыну, сондай-ақ инфрақұрылымды нысандар мен инвесторларға арналған жергілікті салық жеңілдіктерін ұсыну жалғасады.

Бас капиталға салынатын сыртқы инвестицияның көлемі 2020 жылға қарай 85 млрд. теңгені құрап, 50%-ға өсуі қажет. Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаевтың «Қазақстан жаңа жаһандық нақты ахуалда: өсім, реформалар, даму» Жолдауында атап өтілгендей, мемлекеттік шығындар мен субсидиялардың жүйесі қайта қарастырылатын болады. Бюджеттік шығындарды «қайта жүктеу үшін» мемлекеттік-жеке меншік серіктестіктің механизмдерін белсендірек қолдану жоспарлануда. Алматы қаласының даму бағдарламасы аяқталғанда қала экономикасындағы мемлекеттік емес салымдардың үлесі 900 млрд. теңгеге жуықтап, бағдарламаны қаржыландырудың жалпы көлемінің 40%-ын құрайды.

• 
  МЖӘ тетіктері арқылы жеке секторға берілетін коммуналдық меншік кәсіпорындары нысандарына түгендеу жүргізу;
  
• 
  МЖӘ тетіктері арқылы одан әрі жеке секторға беру үшін, мақсатсыз пайдаланылатын нысандарды коммуналдық меншікке қайтару бойынша іс-шаралар өткізу;
  
• 
  МЖӘ тетіктері арқылы (таратуға) беруге жоспарланған нысандар (жобаларды) тізбесін жариялау;
  
• 
  Әлеуетті жеке әріптестердің біліктілігіне алдын ала іріктеу жүргізу;
  
• 
  МЖӘ нысандарын басқару, күтіп ұстау және пайдалану бойынша міндеттерді жеке секторға беру, бірлескен кәсіпорындар құру (БК);
  
• 
  МЖӘ жобаларын консультативтік сүйемелдеу және сервистік қолдау көрсету;
  

Тиімсіз жұмыс істейтін ведомстволық ұйымдар жекешелендіріледі, немесе жеке бизнестің сенімді басқаруына беріледі.

Ол үшін барлық коммуналды меншік нысандарын түгендеуден өткізу, иесіз нысандарды теңгерімге орналастыру, стратегиялық маңыздылыққа ие емес, бірақ өзіне мемлекеттік бюджеттің ресурстарын көптеп тартатын нысандар мен кәсіпорындарға талдау жасау қажет болады. Аталған нысандар мен кәсіпорындар жекешелендіру шараларынақатыстырылатын болады.

Жекешелендіру бойынша шаралар шеңберінде бюджеттік шығындардың қысқаруының, жеке кәсіпкерлікті ынталандырудың және бәсекелі ортаны жасаудың, кәсіпорындарының тиімділігін арттырудың, экономиканы демонополизациялауға көмек көрсетудің, сондай-ақ шетелдік инвесторларды тартудың айқындылығына ерекше екпін беріледі.

№	Нысаналыиндикаторлар	Өлш. бірл.	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	Жау. орынд.
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
1	Жекешелендірілген коммуналды меншік нысандарының саны	нысандар саны	71	17	5	5	5	6	6	ҚБ

Қойылған мақсаттарға қол жеткізу жолдары

• 
  Коммуналды меншік нысандарының нарықтық құнын анықтауға түгендеу және бағалау жұмыстарын жүргізу;
  
• 
  Жекешелендіруге жатпайтын стратегиялық нысандардың тізімін қысқарту;
  
• 
  Электрондық форматта веб-портал тізілімін пайдалана отырып, сондай-ақ қор нарығында акцияларды орналастыру жолымен қатысуға Қазақстандық және шетелдік инвесторларды тарта отырып, саудаларды ашық аукциондар, коммерциялық тендерлер түрінде өткізу;
  
• 
  Жекешелендіруді іске асыру кезін ауқымды ақпараттық қолдау жасау.
  

Қосылған аумақтардағы әлеуметтік-экономикалық жағдайларды теңдестіру үшін бірінші реттегі әлеуметтік нысандар құрылысы жалғасады (мектептер, балабақшалар, емханалар мен т.б.), сондай-ақ экономикалық өсудің жаңа нүктелері жасалады (Универсиада-2017 нысандары, Индустриалды аймақ, бизнес-орталықтар, сауда ойын-сауық орындары және т.б.).

Алатау және Наурызбай аудандарындағы баспана, жол, қоғамдық көлік желілері, электрмен қамтамасыз ету мен газдандыруға, орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету мен суды бұруға, жылытуға қаражат бөлінетін болады. Бұл осы аудандарда өмір сүру мен бизнестің дамуының тартымдылығын артуына ықпал жасайтын болады.

Қосылған аумақтар халқы мемлекеттік қызмет көрсетудің заманауи үлгілерімен қамтамасыз етіледі. Сондай-ақ, қаржы қызметтеріне қол жеткізу үшін қолайлы жағдайлар жасалады.

Қауіпсіздікті қамтамасыз ету, соның ішінде қосылған аумақтардағы техногендік мәселелерге назар аударуды күшейту жоспарлануда.
3.6.1. мақсат. Қосылған аумақтарда туризм мен қаладағы ауа бассейнінің жағдайын жақсартуды ескеріп, тұрақты және қауіпсіз дамыту

№	Нысаналы индикаторлар	Өлш. бірл.	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	Жау. орынд.
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
1	Қала құрылысы құжаттамасын қамту аймағы	%	-	-	20	40	60	80	100	СҚБ

• 
  Бекітілген егжей-тегжейлі жоспарлауды ескеріп құрылыс жобаларын әзірлеу;
  
• 
  Инженерлік нысандарды және көлік инфрақұрылымдарын жобалау және салу, қолданыстағы және жаңа жолдарды кеңейту;
  
• 
  Жеке инвестициялар тартып көзделген аумақтарды дамыту;
  
• 
  Нормативтік талаптарды ескере отырып, аумақтарды әлеуметтік нысандармен қамтамасыз ету;
  
• 
  Тұрғын үй алабының өсуін шектеу.
  

Алматы агломерациясының ықпалы аймағына: агломерация орталығы (өзек) – Алматы қаласы, Алматы облысының бес әкімшілік ауданы: Қарасай, Талғар, Іле, Еңбекшіқазақ және Жамбыл ауданы, сондай-ақ Қапшағай қаласының аумағы енеді.

Дамудың маңызды бағыты аумақтың кеңістік және функционалды тұтастығын қамтамасыз етуге арналған оңтайлы көлік торабын, халықтың негізгі қызмет орталықтарына қолжетімділігін, сондай-ақагломерация аймағының транзиттік функцияларын іске асыруды қалыптастыру болып табылады.

Қалаға іргелес аудандардың ауыл шаруашылығы қаланың азық-түлік өнеркәсібінің шикізат көзі болып табылады. Сондықтан агломерация аймағы сауда желісі ретінде дамитын болады. Осыған орай ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілер үшін Алматы нарығына өнімдерді әділ бағамен беруге жағдай туғызу қажет. Осылайша өңірдің сауда қауіпсіздігі қамтамасыз етілетін болады.

• 
  Аумақтық жоспарлаудың аймақаралық институтын құру және сызбаны жүзеге асыру бағдарламаларының үйлестірілуін дамыту;
  
• 
  Агломерация ядросы мен қала маңының көліктік байланысын ұлғайту;
  
• 
  Халықтың қала маңы аймағына жылжуы мен экономикалық белсенділігін ынталандыру;
  
• 
  Ғылыми, іскери және көліктік логистикалық қызмет кластерлерін дамытуды қолдау;
  
• 
  Өңдеу өнеркәсібіндегі старт - ап жобаларды жүзеге асыру және өндірістік қуаттылығын жаңарту үшін мақсатты инвестицияларды тарту;
  
• 
  Туристік және рекреациялық қызметтің дамуын жеделдету;
  
• 
  Кешенді инженерлік инфрақұрылымның дамуы;
  
• 
  Халықты қорғау және экономика нысандарын жағымсыз табиғи және техногенді процестерден қорғаудың тұрақты жүйесін ұйымдастыру.
  

Тұрақты саяси және экономикалық даму жағдайына және әрі қарай даму әлеуетіне ие қала ретінде Алматы Біріккен Ұлттар ұйымы мен басқа да халықаралық ұйымдардың өңірлік Хаб-кеңсесіне айналуы қажет.

• 
  Алматы қаласының танымалдылығын, бәсекелестікке қабілеттілігі және туристік тартымдылығын қамтамсыз ету үшін жағдайлар жасау;
  
• 
  ЮНВТО және ЮНЕСКО қолдауымен Алматы қаласын көтеру үшін Жібек жолы халықаралық брендін пайдалану;
  
• 
  Қаланың дүние жүзіне танымал брендін құру;
  
• 
  Қаланың мәдени және тарихи өзіндік ерекшелігін көрсететін, оның «визит карточкасына» айналуы мүмкін брендті іс-шараларды ұйымдастыру және өткізу;
  
• 
  Қаланың мемлекеттік органдары және сервистік секторының қызметкерлері үшін ағылшын тілі курстарының қолжетімділігін арттыру.
  

Бүгінгі таңда дамыған елдердегі ешбір қала халықтың белсенді қатысуынсыз мәселелерді шеше алмайды. Қаланың басты ресурсы – адамдар мен олардың ақылы, шығармашылық қабілеттері. Алматы халқының жоғары белсенділігімен ерекшеленеді, бұл – дамыған үкіметтік емес секторы мен күшті бизнесі бар қала.

Қалада жергілікті атқарушы органдар мен халықтың өзара әрекет етуінің жаңа сипаттамасын жасау қажет. Осылайша, ең басты қағида айқындылық, есеп берушілік пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұру болуы керек.

Қала халқымен қарым-қатынас жасау үшін бүгінгі таңда қала тұрғындары қалаға қатысты мәселелер мен оларды шешу жолдарын ұсынған хаттарды жазатын әлеуметтік желілердің аккаунттары жұмыс істеуде.

Қалалық әкімдікпен әріптестіктің негізінде азаматтық қоғамның дамуы әлеуметтік ілгерілеу мен тиімді реформаларды өткізу үшін қолайлы жағдайларды жасауға көмектесетін болады. Бұл - қала саясатының тиімділігін көтерудің, экономикалық өсу мен демократиялық дамудың, жаңғырудың маңызды шарты.

3.7.1. мақсат. Мемлекеттік органдардың мемлекеттік саясатты жүзеге асыру, жергілікті және өзін-өзі басқару құрылымдарын дамыту жөніндегі қызметін үйлестіру

№	Нысаналыиндикаторлар	Өлш. бірл.	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	Жау. орынд.
1	Жергіліктіатқарушыоргандаркөрсететінмемлекеттікқызметсапасынақанағаттану-шылықдеңгейінөсіру	10 балдық шкала бойынша балдар	8,6	7,3	8,9	9,1	9,3	9,5	9,7	Әкім аппараты

Жауапты орындаушы: әкім аппараты ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту бойынша ұйымдармен біріккен түрде.
Қойылған мақсаттарға жету жолдары

• 
  Қала мәселелерін шешіп, негізінен оларды бірегейлендіріп, шешу бойынша идеяларды жинап, қала қызметіне кері байланысты көрсетуде қала тұрғындарын тарту үшін жаңа интернет порталды іске қосу;
  
• 
  Әкімінің сайтына қаланың ірі жобалары туралы ақпаратты бар интерактивті картаны орналастыру;
  
• 
  Қала әкімдігі жанынан қоғамдық салалық және аумақтық кеңестер құру;
  
• 
  Үкіметтік емес ұйымдар үшін мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асыру;
  
• 
  Алматы қаласының қалалық Азаматтық форумын өткізу;
  
• 
  Мемлекеттік қызметтер реинжинирингі;
  
• 
  Әкімдіктің мемлекеттік қызметтерін «Электронды әкімдік» пен «Электронды үкімет» порталдарында электрондық нұсқада көрсету;
  
• 
  Автоматизация процессов взаимодействия внутри местных исполнительных органов.
  

2016-2020 жылдарға арналған жергілікті және республикалық бюджет шығындарының жалпы көлемі алдын-ала есептерге сәйкес 2,1 трлн. теңгені құрайды.

Жергілікті және республикалық бюджет шығындарынан тыс қосымша жеке салымдар тартылады, сол үшін мемлекеттік және жеке серіктестік механизмдері белсенді пайдаланылады. Жеке мемлекеттік серіктестік шегіндегі қаржылар, ең алдымен жобалық қаржыландыруға бағытталады.

Бағдарламаны қаржыландыру республикалық және жергілікті бюджет есебінен және солардың қаражаттары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының рұқсат етілген заңнамалары және өзге де деректер шегінде жүзеге асырылатын болады.

ӘА - Алматы қаласы әкімінің аппараты;

ЭБЖБ – Алматы қаласының Экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы;

ММБ - Алматы қаласының Мәдениет және мұрағаттар басқармасы;

КИИДБ - Алматы қаласының Кәсіпкерлік, индустриалды-инновациялық даму басқармасы;

ЭКШБ - Алматы қаласының Энергетика және коммуналдық шаруашылық басқармасы;

ТМҚБ - Алматы қаласының Тілдерді дамыту басқармасы;

ЖСМБ - Алматы қаласының Жастар саясаты мәселелері жөніндегі басқармасы;

ББ - Алматы қаласының Білім басқармасы;

ДБ - Алматы қаласының Денсаулық сақтау басқармасы;

ҚБ - Алматы қаласының Құрылыс басқармасы;

ЖҚӘББ - Алматы қаласының Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы;

ТТИБ - Алматы қаласының Тұрғын үй және тұрғын үй инспекциясының басқармасы;

АЖБ - Алматы қаласының Автомобиль жолдары басқармасы;

ЖКБ - Алматы қаласының Жолаушылар көлігі басқармасы;

ТРТПРБ - Алматы қаласының Табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасы;

ТСБ - Алматы қаласының Туризм және сыртқы байланыстар басқармасы;

ДШСБ - Алматы қаласының Дене шынықтыру және спорт басқармасы;

ІІД - Алматы қаласының Ішкі істер департаменті;

ТЖД - Алматы қаласының Төтенше жағдайлар жөніндегі департаменті;

ЭД – Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Экологиялық реттеу, бақылау және мұнай-газ кешеніндегі мемлекеттік инспекция комитетінің Алматы қаласы бойынша Экология департаменті;

АЖО – Ақпараттық жүйелер орталығы;

CAGR – Өсудің орташа жылдық қарқыны (CompondAverageGrowthRate);

МЖС – Мемлекеттік жеке серіктестік.