Табиғи газдарды, мұнай және мұнай өнімдерін тасымалдау тақырыбына қысқаша шолу
жүктеу/скачать 4,12 Mb.
|
каз ДӘРІСТЕР 1-15
15a2d939-3824-4627-93ed-5a678f50bf36 (2), ндірістік т жірибе есебі Маманды ы 6В06103 – «Есептеу техника, ндірістік т жірибе есебі Маманды ы 6В06103 – «Есептеу техника, Кунделик Апилова, 2 лекц, бух есеп, 4 Дәріс кешені, УЧЕБНО-МЕТОДИЧЕСКОЕ ПОСОБИЕ КАДАСТРОВАЯ ОЦЕНКА И ЗОНИРОВАНИЕ ЗЕМЕЛЬ (1), лекция 1, Силабус, ИС 342 силабус, Спутниктік байланыс және навигация жүйелері, Практикум по гидравлике, Шаршеналиев диплом, Дип.-Арысқұм-мұнай-кенінің-бұрғылау-қондырғысының-жаңартылған-қосалқы-элементтерін-электр-энерги
|
ДӘРІС 1. Табиғи газдарды, мұнай және мұнай өнімдерін тасымалдау тақырыбына қысқаша шолу Әлемнің басты мұнай өндіруші елдері-бұл Таяу және Орта Шығыс елдері-мұнда оның әлемдік қорларының 66,4% шоғырланған. Сауд Арабиясындағы ең көп мұнай (36 млрд. т). Одан әрі кему тәртібімен Ирак (15 млрд.т), Кувейт (12,9), Иран (12,7), Абу - Даби (12,6). Мұнай қоры бойынша екінші аймақ - Солтүстік және Латын Америкасы. Мұнда "қара алтынның"әлемдік қорының 15,2% - ы шоғырланған. Венесуэла (8,9 миллиард тонна) мұндағы ең үлкен мұнай қорына ие, Мексиканың (6,7) және АҚШ-тың (3,1) жер қойнауына салыстырмалы түрде бай. Африканың жер қойнауында 9,25 млрд. т мұнай (әлемдік қорлардың 6,6%). Бұл аймақтағы мұнайдың көп бөлігі Ливияда (4,1 млрд.т), Нигерияда (2,1) және Алжирде (1,3). Шығыс Еуропа мұнай қоры бойынша әлемде 4 - ші орында (әлемнің 5,8%). Мұнда ТМД елдері бәсекелестіктен тыс (7,8 млрд.т). Румынияда қорлар әлдеқайда аз-шамамен 220 миллион тонна, Шығыс Еуропадағы үшінші қор елі-Албания-барлығы 20 миллион тонна мұнай бар. Азия мен Океанияның жер қойнауында "қара алтынның" әлемдік қорының шамамен 4,2% - ы бар, оның 57% - ы Қытайдың үлесіне тиесілі. Батыс Еуропа әлемдегі ең аз мұнай қорына ие-әлемнің 2% - дан азы. Олардың жартысынан көбі - Норвегияның меншігі (1,5 млрд.т), төрттен бір бөлігі-Ұлыбритания (0,6). А.л. Бакировтың (1972 ж.) ұсынысы бойынша қорларға байланысты мынадай көлемдегі кен орындары бөлінеді (млн. т.): ұсақ (10-ға дейін), орташа (10-30), ірі (30-300), алыптар (300-1000), бірегей (1000-нан бастап). Әлемдегі ең ірі мұнай кен орындары келесідей (олардың саны 76, деректер жыл сайын өзгеріп отырады): 1. Чиконтепек (22,1-Мексика); 2. Әл-Гавар (20-Сауд Арабиясы); 3. Үлкен Бурган (13-Кувейт); 4. Кариока Сугар Лоаф (11-Бразилия); 5. Сафания-Хафджи (10,35-Сауд Арабиясы); 6. Боливар Сөресі (8,3-Венесуэла). 7. Жоғарғы Закум (8,2-БАӘ); 8. Самотлор (7,1-РФ); 9. Солтүстік / Оңтүстік Парс (7-Катар және Иран); 10. Қашаған (6,4-ҚР); 11. Дацин (6,3-ҚХР); 27. Теңіз (3,1-ҚР); 55. Қарамай (1,5-ҚР); 66. Қарашығанақ (1,2-ҚР); 69. Өзен (1,1-ҚР); Мұнай бағасын тұрақтандыру мақсатында мұнай өндіруші державалар 1960 жылы мұнай экспорттаушы елдер ұйымын құрды (ағылш. The Organization of the Petroleum Exporting Countries; қысқаша ОПЕК, ағыл. OPEC) - халықаралық үкіметаралық ұйым (картель деп те аталады). ОПЕК құрамына 12 ел кіреді (Иран, Ирак, Кувейт, Сауд Арабиясы, Венесуэла, Катар, Ливия, Біріккен Араб Әмірліктері, Алжир, Нигерия, Эквадор және Ангола). Штаб-пәтері Венада орналасқан. Әлемдік қорлардың жалпы көлемінде Қазақстанның көмірсутек әлеуеті айтарлықтай әсерлі көрінеді. Мұнайдың расталған қорлары бойынша біздің еліміз әлемнің жетекші мемлекеттерінің қатарына кіреді. Әлемде мұнай қоры бойынша Қазақстан алтыншы, газ қоры бойынша жетінші орында. ҚМК бекіткен жер көлемін қоса алғанда, ҚР бойынша алынатын көмірсутек шикізатының қорлары: мұнай - 4,8 млрд тонна, газ - 3,4 трлн м3 құрайды. Жұмыс басталған учаскелер мен құрылымдардың көмірсутегі шикізатының болжамды қоры 2 млрд тоннадан астам мұнай баламасын құрайды. 2009 жылдың қорытындысы бойынша республикада 76,5 млн.тонна мұнай және газ конденсаты өндірілді, оның шамамен 68,1 млн. тоннасы экспортталды, бұл 89% - ды құрады. Өнеркәсіптік мұнай өндіру 1857 жылдардан басталды. Сол жылы бүкіл әлемде (негізінен Румынияда) барлығы 320 м3 мұнай өндірілді. Ресейде өнеркәсіптік мұнай өндіру 1863 жылдан басталды, ал 1872 жылы алғашқы теміржол мұнай құю цистерналары шығарылды. 1878 жылы Каспий теңізі үшін жүк көтергіштігі 250 тонна болатын әлемдегі алғашқы "Зороастра" танкері салынды.танкерлер мен құбырларды жобалау орыс инженері және академик В. Г. Шуховтың есімімен байланысты. Диаметрі 50 мм болатын алғашқы мұнай құбыры Ресейде 1878 жылы Баку кен орындарынан мұнай өңдеу зауыттарына дейін салынды. Алғашқы магистральдық өнім құбыры Ресейде 1896-1906 жылдары салынған. Оның ұзындығы 883 км, диаметрі 203 мм, 17 сорғы станциясы болды. Қазақстандағы алғашқы мұнай фонтаны 1899 жылы Оңтүстік Ембі жер қойнауы ауданының Қарашұңғыл алаңында атқылаған. Қазақстан аумағындағы алғашқы мұнай құбыры 1912-1913 жылдары Доссор кәсіпшілігінен (Ембі мұнай ауданы) Каспий теңізіндегі Ракуши портына дейін салынды, оның ұзындығы 65,7 км.1932-1935 жылдары диаметрі 300 мм және ұзындығы 709 км алғашқы Қазақстандық магистральдық Гурьев - Орск мұнай құбыры салынды. Ол арқылы Ембі мұнайы Орский мұнай өңдеу зауытына келе бастады. Құбырлардың диаметрі мен ұзындығы бойынша бұл Еуропадағы ең қуатты мұнай құбыры болды. 1961 жылы Өзен және Жетібай кен орындарында алғашқы субұрқақтар алынды, ал 1966 жылы диаметрі 529 мм және ұзындығы 141,6 км өзен - Шевченко (қазіргі Ақтау) "ыстық" мұнай құбыры пайдалануға берілді. Маңғышлақ түбегінде мұнай өндірудің жылдам өсуіне байланысты оны еліміздің мұнай өңдеу зауыттарына неғұрлым қуатты құбыр арқылы айдау қажеттілігі туындады. Осы мақсатқа қол жеткізу диаметрі 1020 мм және ұзындығы шамамен 1380 км Өзен - Гурьев - Куйбышев (қазіргі Өзен - Атырау - Самара) қуатты "ыстық" мұнай құбырының құрылысын қамтамасыз етті: 1969 жылғы тамызда ұзындығы 684 км Өзен - Гурьев мұнай құбыры пайдалануға берілді, ал 1970 жылы ол куйбышевке дейін ұзартылды. Бұл құбыр әлемдегі ең ірі" ыстық " мұнай құбырына айналды. 2009 жылы қазақстандық мұнайдың ең көп көлемі КҚК мұнай құбыры бойынша - 27,5 млн.тонна және Атырау-Самара мұнай құбыры бойынша - 17,5 млн. тонна экспортталды. Қытай бағытында - 7,7 млн.тонна, оның ішінде 6,2 млн. тонна қазақстандық мұнай тасымалданды. Теңіз экспорты - 11,1 млн.тоннаны құрады, темір жол бойынша 4 млн. тонна тиелді. Орынбор ГӨЗ-не 1,8 млн.тонна газ конденсаты жеткізілді. 2009 жылдың қорытындысы бойынша "Атырау - Самара" мұнай құбыры бойынша мұнай тасымалдау көлемі 17,5 млн.тоннаны құрады. Жалпы ұзындығы 1510 км КҚК мұнай құбыры қазақстандық "теңіз" мұнай кен орнын және Қара теңіздегі (Новороссийск портына жақын) "Южная Озереевка" мұнай терминалын байланыстырады. 2009 жылы КҚК бойынша 35 млн.тонна мұнай, оның ішінде қазақстандық мұнай - 28 млн. тонна тасымалданды. Атасу-Алашанькоу мұнай құбыры бойынша 2009 жылы 7,7 млн.тонна тасымалданды. 2010 жылдың 1 сәуіріне дейін Кеңқияқ-Құмкөл мұнай құбыры бойынша 1,3 млн тонна мұнай тасымалданды. Бүгінгі таңда теңіз тасымалының негізгі бағыттары: - Ақтау-Баку (бұдан әрі Баку-Тбилиси-Джейхан мұнай құбыры бойынша (Жерорта теңізінің жағалауындағы Түркияның Джейхан – порты) немесе Батуми т/ж бойынша); - Ақтау-Махачкала (бұдан әрі-Новороссийскіге дейінгі мұнай құбыры) ; - Ақтау-Нека (Парсы шығанағында). Бұл ретте теңіз тасымалдарының негізгі көлемдерін "ҚазМұнайГаз" ҰК АҚ еншілес компаниясы - "Қазақтеңізкөлікфлоты"ҰТКҚК АҚ кемелер жүзеге асыратынын атап өту қажет. 2009 жылы теңіз флотымен тасымалдау көлемі 7,3 млн.тоннаны құрады. "Қазақтеңізкөлікфлоты" компаниясының 12 мың тонна дедвейтті 4 танкерден және теңіз операцияларын қолдау флотының 13 бірлігінен: КТҚС-да аралдарды төгу үшін тас жыныстарды тасымалдау үшін пайдаланылатын 5 буксир мен 8 баржадан тұратын өз теңіз флоты бар. 2010 жылдың ортасында Каспий теңізінде мұнай мен мұнай өнімдерінің өсіп келе жатқан көлемін тасымалдау мақсатында "Қазақтеңізкөлікфлоты "ҰТКҚК" АҚ сатып алған 12,0 мың тонна дедвейтпен тағы 2 танкерді суға түсіру жоспарлануда. Қазақстанда 3 мұнай өңдеу зауыты бар: Атырау МӨЗ, Шымкент МӨЗ (PetroKazakhstan Oil Product) және Павлодар МӨЗ (Павлодар мұнай-химия зауыты). 2009 жылы ҚР үш МӨЗ-де шикі мұнайды өңдеу көлемі 12,1 млн тоннаны құрады, ал 2010 жылы 3 МӨЗ-де шамамен 13 млн.тонна шикізатты өңдеу жоспарлануда. Атап айтқанда, Атырау МӨЗ - де - 4,2 млн., Шымкент МӨЗ - де-4,3 млн., Павлодар зауытында-4,5 млн. ҚР қолданыстағы мұнай құбырлары:: 1. Омбы-Павлодар-Шымкент-Чарджоу. 2. Өзен-Атырау-Самара (ыстық айдау және турбулентке қарсы қоспалар пайдаланылады). 3. Теңіз-Новороссийск (КҚК-Каспий құбыр консорциумы). 4. Теңіз-Грозный (экспорттық желі). 5. Жаңажол-Кеңқияқ-Орск. 6. Атырау-Кеңқияқ - Құмкөл – Қарақойын - Атасу - Алашанькоу (Батыс Қазақстан-Батыс Қытай магистральдық мұнай құбыры). Мұнда әр түрлі айдау әдістері қолданылады: ыстық айдау, турбулентке қарсы қоспаларды қолдану және әртүрлі тұтқырлардың майларын сұйылту әдісі. 7. Өзен-Жетібай-Ақтау. Іске қосылған жылы -1966, ұзындығы-142 км, 8. Қаламқас-Қаражанбас-Ақтау. Пайдалануға берілген жылдары-1979-1986, ұзындығы-265 км. 9. Прорва-Құлсары. Іске қосылған жылы -1986, ұзындығы -138 км, 10. Мартыши-Атырау. Іске қосу жылдары - 1972 - 1987, ұзындығы-84 км, 11. Мұнайлы-Қосшағыл. Ұзындығы - 60 км, 12. Лактыбай-Кенкняк. Іске қосылған жылы - 2000, ұзындығы-81 км. 13. Сазтөбе-Елемес-Тірек. Іске қосылған жылы - 1999, ұзындығы-83 км. 14. Ақшабұлақ-Құмкөл. Іске қосылған жылы-1999, Ұзындығы-38 км, 15. Ақсай – Үлкен Шаған-Атырау. Ұзындығы-635 км және жобалық қуаты жылына 7 млн.тонна. 2011 жылдың қаңтарындағы мәліметтер бойынша Әлемде дәлелденген ең iрi газ қорларына ие елдер төмендегі төмендегі 1- кестеде берілген (2011 жылдың аяғына қарай ВР компаниясы Түркімен елінің барланған газ қоры 24,3 трлн куб метрге жеткендігін мәлімдеді, яғни ол ел енді 4 орынға көтерілді). 1-кесте. Ірі газ қоры бар елдер
А.Л.Бакировтың ұсыныстары бойынша (1972 жыл) қорларына қатысты газ кен орындары былай жіктеледі (млрд. м3): Ұсақ 10-ға дейiн Орташа 10...30 Iрi 30...300 Алып 300... 1000 Ерекше 1000-нан ары Әлем елдерiндегi ең iрi газ кен орындары туралы мәліметтер 2-кестеде келтiрiлген. 2-кесте. Әлем елдерiндегi ең iрi газ кен орындары
Табиғи газ тұңғыш рет мыңдай жыл бұрын Қытайда пайдаланылды. Оны бамбук құбырөткізгіш көмегімен тасымалдады. Ал алғашқы металл газөткізгіш 1825 жылы АҚШ-та қорғасыннан салынды (Фредония). Ол газөткізгіш жанғыш газ тасымалдайтын. 1881 жылы сол елде Индиана штатынан Чикагоға дейін жететін екі жіпті 195 км-лі диаметрі 200 мм болатын газөткізгіш іске қосылды. Панхендл газ кен орынын Чикаго және Детройт қалаларымен қосатын ірі магистралды газөткізгіш 1928-1932 жылдарда АҚШ-та іске қосылды (ұзындықтары 1570 және 1375 км). Әлемдегі ең ұзын газөткізгіш ТМД елдерінде. Ямбург-ТМД елдерінің батыс шекарасы Магистралдық газ құбырлары жүйесінің жалпы ұзындығы 28,7 мың км, ал диаметрі 1420 мм. Әлемдегі мұнай мен газ қорлары жағынан Қазақстан қомақты орынға ие. Газ өндірудің Қазақстандағы айта кететін бір ерекшелігі – онда шығарылатын газдың түрінде. Ол газ ілеспе газ, яғни ол көмірсутектің сұйық фракцияларымен бірге алынады. Осы себепті газ өндіру тәртібі сұйық фракцияларды алу мақсатына тығыз байланысты. Ілеспе газдың недәуір бөлігі қатпар ішіндегі қысымды ұстап тұру үшін қатпарға қайта айдалады. Мысалы, 2009 жылы өндірілген 36 млрд. текше м. газдың 18,7 млрд. текше м. бөлігі ғана товарлы газды құрады. Олардың iшiнен 8,6 млрд. текше м. iшкi нарыққа, ал 10,1 млрд.ы экспортқа бағытталды. Шикi күйiндегі газдың 2015 жылғы өндірісі 62 млрд. текше м. деңгейінде деп жобалануда және оның жартысынан сәл көбiрегі - 34 млрд. текше м. товарлы газ болмақ. ҚР-ының мемлекеттiк балансында 170 газ кен орыны ескерілген. Олардың iшiнде 62-мұнай, 20-газ, 38-мұнайгаз, 13-газ конденсатты және 37-мұнайгаз конденсатты кен орындары бар. Жоғарыда айтылған 170 кен орындарынан жобаланбақ газ құбырлары үшiн тек қана 17 – ін ғана негiзгi газ көздері деп қарауға болады. Өз кезегiнде, ең жақын және жедел болашақтағы (2040 жылға дейiн) салынатын, немесе пайдаланылатын газ құбырлары үшiн 17 газ кен орынының бесеуі ғана пайдаға асатын сияқты - бұлар Теңiз, Королёвское, Қарашығанақ, Қашаған және Жаңажол (Кеңқияқпен бiрге) газ кен орындары. Табиғи газдың еліміздегі негiзгi қорлары (2008 ж.): Теңiз - 525, 9 млрд. м3; Королёвское - 29,1 млрд. м3; Қашаған - 489, 5 млрд. м3; Қарашығанақ - 821, 5 млрд. м3; Жаңажол (Кеңқияқпен бiрге) 136, 3 млрд. м3. Осы кен орындарынан алынуы мүмкін табиғи газдың бекiтiлген қорларының жиынтық көлемi 2002 млрд. м3 шамасын құрайды. Олардың iшiндегі тауарлық газдың көлемi 780,21 млрд. м3 мөлшерінде екен. Мемлекеттiк баланстағы қалған 153 кен орындарындағы табиғи газдың жиынтық көлемi 209,385 млрд.м3, ол шама жобаланатын газ құбырлары үшiн потенциалдық көз ретiнде қаралмайды, себебі ол кен орындарынан тауарлық газды өндiру қазiргi кезеңдерде тиiмсіз. ҚР газ саласының негiзгi мақсаттары елдiң iшкi қажеттiктерін қанағаттандыру және шетке шығарылатын қазақ газ нарығын кеңейту болып табылады. Қазақстан қазiр iрi тұтынушыға қарағанда таз тасымалдаушы ел болып отыр. Мысалы, 2008 жылы 9 млрд.м3 көлемде iшкi газ тұтынылды, 5,7 млрд.м3 коммерциялық экспорты құрады, ал 98 млрд. м3 – транзит болды. ҚР магистралды газ құбырларының жүйесi бойынша 2008 жылы 116,4 млрд. м3 газ тасыған. Iшкi тасымалдау 9 млрд. м3 болды, яғни барлық көлемнің 8%-нан кем. Негiзгінен елдегі газ тасымалы экспортпен және транзитпен байланысты. Қазақстан арқылы 97,7 млрд. м3 газ өттi, соның iшiнде Ресей газы - 46,1 млрд. м3, түрiкмен газы - 40,3 млрд. м3, өзбек газы - 11,3 млрд. м3. Қазақстан нетто газ экспортшысы болып табылады. 2008 жылы экспортқа 9,7 млрд м3 газ шығарылған. Олардың iшiнен 4 млрд м3 своп-операция шеңберiнде шетке шығарылған (осындай көлемді Өзбек, Түркімен шекараларында өз қажетіне алып, Ресейге сәйкес көлемді Қарашығанақ газынан қайтарып береді). Сәйкесiнше Қазақ газының нетто - экспорты 5,7 млрд м3 шамасын құрады. Бұл көлем Karachaganak Petroleum Operating, Тенгизшевройл және Толкыннефтегаз компаниялары газдарынан алынады. 2007 жылдағы мың м3 газ бағасы $145, ал 2008 жылдағы мың м3 газ бағасы $180 болды. Қазақ газы транзитіне қатысты «КазТрансГаз»-дың негiзгi әрiптесі «Газпром» ААҚ болып табылады. Қазақстаның газ тасымалдау желiсiнiң жалпы ұзындығы 11 мың шақырымнан артық. Қазақстанындағы магистралды газ құбырларының негізін Орта Азия-Орталық (САЦ) және Бухара-Орал газ жүйелері құрайды. САЦ магистралы елімізді қиып өтіп, бiр жiпшелі есептеуде 4 мың шақырымнан артыққа созылатын бас экспорттық - өтпелi күре тамыр болып табылады. САЦ құбырына Түркменстанның батысынан Окарем-Бейнеу қосылады, ал оны Мақат - Солтүстiк Кавказ желісі Кавказбен қосып отыр. Орал - Бухара жүйесi солтүстікте Жаңажол-Октябрьск-Ақтөбе және Қарталы-Рудный-Қостанай магистралды газ жүйесімен байланысқан. Қазақстанның солтүстiк-батыс жерін ресейлiк транзиттiк газ жүретiн Союз және Оренбург-Новопсковск газөткiзгiштері кесіп өтеді, соңғысы жеке тармақ арқылы Қарашығанақ кен орынына қосылған. Республиканың оңтүстiк өлкесiнде Алматы, Жамбыл және Оңтүстiк Қазақстан облыстары арқылы Бұхара газды ауданы - Ташкент - Бішкек - Алматы магистралды газ құбыры (Өзбек газы) өтедi. Қазақстан-Қытай магистралды газ құбыры Түрiкменстаннан Қытайға газ таситын трансөлкелі газ құбыры жобасының бөлігi болып саналады. Құбыр Түркмения (200 км), Өзбекстан (550 км), Қазақстан (1300 км) және ҚХР (8000 км) жерлерін басып өтеді. Жоба бойынша газ бiрiншi кезеңде тек қана Түркімениядан алынады да, оған кейіннен өзбек газы қосылмақ. Түркмениядан Қытайға жететін құбырдың бiрiншi кезегін пайдалануға қосу рәсiмі 2009 жылдың желтоқсанында өттi. Қазақстандық өтпелi құбырдың бiрiншi кезегi Қазақстан - Өзбек шекарасынан 1300 шақырымдық параллель жiпше болып, Шымкент - Алматы – Қорғасқа, яғни Қазақстан - Қытай шекарасына дейін созылады. Бұл құбыр бөлігі Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және Алматы - Қазақстанның үш облыстарының жері арқылы өтеді. Жоба бойынша құбыр екінші кезегі салынғанда 40 млрд. м3 газды тасымалдауға тиіс. Бейнеу-Бозой-Шымкент магистралды газ құбыры Қазақстан-Қытай магистралды газ құбырының екінші кезегі ретінде есептеліп, ішкі Қазақстандық жоба ретінде Бейнеу-Бозой-Самсоновка түрінде аталады. Бұл құбыр Қазақстанның оңтүстік өңірлерін шетелелдік газ тәуелділігінен құтқармақ. Ұзындығы 1510 км болатын Бейнеу-Бозой-Самсоновка құбыры бірінші кезегінде 5 млрд. м3, ал екінші кезегінде 10 млрд. м3 газды оңтүстік өңірлерге беретін болады. Бейнеу-Бозой-Самсоновка құбыры іске толық қосылғаннан кейін Оңтүстік Қазақстан обылысына газ беру 2 есе, Жамбыл обылысына газ беру 3 есе, Алматы обылысы мен Алматы қаласына газ беру 4 есе артуға тиіс. Газдың артылып қалған бөлігі Қытайға жіберілмек. Газға деген қатты сұранысты (қыс айларындағы) жабуда маңызды рөлді үш жерасты газ сақтау қоймалары атқарады, олар Ақтөбе облысындағы Бозой ЖГСҚ (жерасты газ сақтау қоймасы, орысша ПХГ - подземная хранилища газа), Оңтүстік Қазақстан облысындағы Полторацкое ЖГСҚ және Жамбыл облысындағы Ақыртөбе ЖГСҚ. Оларда 2009 жылдың 1 қаңтарында тұтынудың 21% -ын құрайтын 1, 9 млрд. м3 газ сақталды. ҚР-ның магистралды газ құбырлары мыналар: 1. Орта Азия – Орталық магистралды газ құбыры (САЦ, соңғы кездерде Орта Азия – Орталық – ЦАЦ деп аталып жүр). Ұзындығы - 820 км, диаметрлері - 1020, 1220, 1420 мм болатын 5 жіпшесі бар, 1 жіпше (ЦАЦ - 1) ескіру себепті істен шығарылған, өткізу қабілеті өткен жылы 55 млрд. м3 шамасында болды. Жақын болашақта бұл шама 70-80 55 млрд. м3 мөлшеерге дейін өседі деп күтілуде. 2. Бұқара – Орал магистралды газ құбыры. Екі жіпшелі, өткізу қабілеті өткен жылы 27 млрд. м3 шамасында болды. Бұл құбыр жүйесі солтүстікте Жаңажол –Октябрск - Ақтөбе, Қарталы – Рудный – Қостанай магистралды газ құбырларымен байланысқан. 3. Бұқара газды ауданы - Ташкент - Бішкек – Алматы магистралды газ құбыры. Ұзындығы 1324 км. Құрамында 2 жерасты газ сақтау қоймасы, 3 газ айдау стансасы бар. Бірінші жібі 1969 жылы, ал екінші жібі 1990 жылы іске қосылды. Өнімділігі жылына 3 млрд. м3 шамасында, оның 1 млрд. м3 шамасындағы көлемі Қырғызстанға жіберілді. 4. Орынбор – Батыс шекара (Союз экспорттық желісі) магистралды газ құбыры. Іске қосылу уақыты - 1976, ұзындығы - 382 км, диаметрі - 1420 мм. 5. Орынбор – Новопсковск магистралды газ құбыры. Соңғы екі магистралды газ құбырлары солтүстікте Қазақстан жерін кесіп өтеді. 6. Казақстан – Қытай магистралды газ құбыры. 7. Мақат - Атырау - Солтүстік Кавказ магистралды газ құбыры. Іске қосылу уақыты - 1987. Ұзындығы - 370 км, диаметрі- 1420 мм. 8. Газли – Шымкент магистралды газ құбыры. Іске қосылу уақыты -1988, ұзындығы - 314 км, диаметрі - 1220 мм. 9. Окарем – Бейнеу магистралды газ құбыры. Іске қосылу уақыты-1973-1975, ұзындығы - 545,9 км, диаметрі -1020 -1220 мм. 10. Өзен – Ақтау магистралды газ құбыры. Ұзындығы -150 км, диаметрі - 1020 мм. 11. Жаңажол –Октябрск – Ақтөбе магистралды газ құбыры. Іске қосылу уақыты- 1988, диаметрі - 530 мм. 12. Қарталы – Рудный – Қостанай магистралды газ құбыры. Іске қосылу уақыты -1965 - 1967, ұзындығы - 236 км, диаметрі - 530 - 820 мм. 13. Теңіз – Кұлсары магистралды газ құбыры. Ұзындығы - 124 км. 14. Жанажол - КС – 13 магистралды газ құбыры. 15. Ақшабұлак – Қызылорда магистралды газ құбыры. 16. Амангельды – КС – 5 (Тараз) магистралды газ құбыры 17. Ақсай (Қарашығанақ) - Орал магистралды газ құбыры. "Астаннаны газдандыру" жобасы бар, ол бойынша жаңа газ құбыры Астанадан басқа бiрнеше солтүстік облыс орталықтарын газбен қамтитын болады. 1998-2000 жылдарда Астана мен республиканың солтүстiк облыстарын табиғи газдбен жабдықтау туралы жобаның үш нұсқасы талқылауға түсті. Дәл қазiр Астанаға магистралды газ құбыры Қарталы-Тобыл-Көкшетау қалалары арқылы жетіп, одан Қарағандыға дейiн апарылуы мүмкін болатын жоба нақты қарастырылуда. Ал ол құбыр тармақтары Степногорск және Темiртауға баруы мүмкін. 2013 жылы өткізу қабілеті 500 млн. м3/жыл болатын Алматы-Талдықорған магистралды газ құбыры салына бастады. Ол құбыр Алматы обылысын газбен қамтамасыз ете отырып, болашақта Үшарал-Дружба бағыты арқылы Қытай шекарасына жетуі мүмкін. Қазақстанда 3 газ өңдеу зауыттары (орысша ГТЖ -газоперерабатывающий завод) бар, олар Қазақ (Өзен), Теңіз және Жаңажол газ өңдеу зауыттары. Қазақ (Өзен) газ өңдеу зауыты жылына 2,9 млрд. м3 Өзен және Жетібай ілеспе газдарын қайта өңдейді. Теңіз газ өңдеу зауыты жылына 5 млрд. м3 Теңіз газын өңдейді. Екі комплекстен тұратын Жаңажол газ өңдеу зауытының қуаты 2,2 млрд. м3 болатын, ол шаманы үшінші комплекс салынғаннан кейін 4,2 млрд. м3 мәніне жетеді деп күтілуде. Қазір Маңғыстау обылысындағы Толқын және Боранкөл газ кен орындарының газын өңдейтін Боранкөл газ өңдеу зауыты, сол сияқты жылына 5-7 млрд. м3 мөлшеріне дейін Қарашығанақ газын өңдейтін Ақсай газ өңдеу зауыты салынып жатыр. жүктеу/скачать 4,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|