Сөйтіп, Батыс өңірінің күйшілік дәстүрін жалғастырушы ҚалиЖантілеуов 1932 жылы Құрманғазының көптеген күйлерін Алматыға алып келеді. Құрманғазының шоқтығы биік «Адай», «Ақбай», «Серпер» сияқты күйлері Қали ағамыздың орындауынан Құрманғазы оркестрінің репертуарына енгізіледі.
Қали өзінің соңына көптеген шәкірттерін тәрбиелеген ұлы ұстаз. Қалидың шәкірттері Қаршыға Ахмедияров, Шәміл Әбілтаев, Тұяқ Шамелов, Абдулхамит Райымбергенов, Айтжан Тоқтағанов сынды елімізге танымал орындаушылар күй дәстүрін бүгінгі ұрпаққа үйретіп жалғастырып келеді.Қазақ халқының әндері мен күйлері ұлы орындаушылардың соңынан ерген шәкірттері арқылы
сақталып жеткен.
Күйдің әңгіме желісіне құлақ түрелік:
Құрманғазының «Адай» күйі жайлы Қали ақсақал былай деп баяндайды: «Бірде Құрманғазы жолаушылап келе жатып бір адайдың үйіне түседі. Үй ішінде шал мен кемпір болады. Құрманғазы аты-жөнін айтпай, құдайы қонақ едім деп сыпайы ғана отыра береді. Бір кезде Құрманғазының көзі керегенің басында ілулі тұрған үкілі домбыраға түседі. Құрманғазы домбыраның үкісіне қарап, оның иесі қыз екенін біледі. Бір уақытта үйге 17 жасар қыз кіреді.
Қыздың аты Ақмаңдай екен. Ол үйге келісімен отырған қонаққа қарамай, бірден керегенің басындағыдомбырасын алып, бір күй тартады. Күйді аяғынадейін тыңдаған Құрманғазы, қызға қарап: «Шырағым,күйдің нашарын тарттың ғой. Домбыраңды бері
әкелші», - дейді. Құрманғазының бұл сөзіне кемпір
мен шал аң-таң болады. Сонда шал: «Бұл өңірде Ақмаңдайдың домбыра тартысына ешкім бір ауыз сөз айтып көрген жоқ еді ғой», - дейді. Қыз домбырасын қонағына береді. Құрманғазы қолына домбырасын алып, жаңа бір күйді тартып жібереді. Күй аяқталған соң үй иесі Құрманғазыға күлімдей қарап: «Шырағым, күй тартысың тым бөлек екен. Атақты Құрманғазының өзі емессің бе? Өзін көрмесек те атағын көп естуші едік», - дейді. Сонда Құрманғазы: «Болсақ болармыз», - деген екен. Сондағы
Құрманғазының Ақмаңдай деген адайдың қызына
арнап тартқан күйі ел арасына «Адай» деген атпен таралып кетеді. Қазақстанға ең танымал Құрманғазының
«Адай» күйі Қали ақсақалдың орындауында бізгедейін жетті!
Күй тыңдау!
Достарыңызбен бөлісу: |