1. Валеология пәні, мақсаты, міндеттері және әдістері

Биологиялық жасты анықтау. Паспорттық және биологиялық жасы

жүктеу/скачать 458 Kb. бет 18/23 Дата 12.04.2023 өлшемі 458 Kb. #174373

24.Биологиялық жасты анықтау. Паспорттық және биологиялық жасы. Биологиялық жас немесе даму жасы – организмнің морфологиялық және физиологиялық даму дәрежесін көрсететін ұғым. «Биологиялық жас» түсінігінің енгізілуі күнтізбелік (төлқұжаттық, хронологиялық) жастың қарт адамның денсаулығы мен еңбекке қабілеттілігі үшін жеткілікті критерий емес екендігімен түсіндіріледі. Хронологиялық жас бойынша құрдастар арасында әдетте жасқа байланысты өзгерістер жылдамдығында айтарлықтай айырмашылықтар бар. Қартаюдың интенсивтілігін және жеке тұлғаның функционалдық мүмкіндіктерін бағалауға мүмкіндік беретін хронологиялық және биологиялық жас арасындағы сәйкессіздіктер қартаю процесінің әртүрлі фазаларында екіұшты болады. Жастық ауытқулардың ең жоғары көрсеткіштері жүзжылдықтарда байқалады, жас топтарда олар шамалы. Биологиялық жас организмнің зат алмасу, құрылымдық, қызметтік, реттеуші ерекшеліктері мен бейімделу мүмкіндіктерінің жиынтығымен анықталады. Биологиялық жасты анықтау әдісімен денсаулық жағдайын бағалау сыртқы жағдайлардың ағзаға әсерін және патологиялық өзгерістердің болуын (болмауын) көрсетеді. Биологиялық жас, тұқым қуалаушылықтан басқа, көбінесе қоршаған орта жағдайлары мен өмір салтына байланысты. Сондықтан өмірдің екінші жартысында бір хронологиялық жастағы адамдар морфофункционалдық статусы, яғни биологиялық жасы бойынша ерекше күшті ерекшеленуі мүмкін. Әдетте оң тұқым қуалаушылықпен біріктірілген қолайлы күнделікті өмір салтын ұстанатындар өздерінің жасынан кіші болып табылады. Қартаю кезіндегі биологиялық жастың негізгі көріністері маңызды өмірлік функциялардың бұзылуы және бейімделу диапазонының тарылуы, аурулардың пайда болуы және өлім ықтималдығының артуы немесе өмір сүру ұзақтығының төмендеуі болып табылады. Олардың әрқайсысы биологиялық уақыттың өтуін және онымен байланысты биологиялық жастың ұлғаюын көрсетеді.Төлқұжаттың жасы адамның туған күнінен бастап өткен күндер (айлар, жылдар) санымен анықталады. Әртүрлі себептерге байланысты (тұқым қуалаушылық, тамақтану әдеттері, денсаулық жағдайы, қоршаған орта факторлары және т.б.) паспорттық жасы бірдей адамдар негізгі морфологиялық және (немесе) физиологиялық көрсеткіштердің даму деңгейі бойынша бір-бірінен ерекшеленуі мүмкін. Сондықтан зерттеушіні әдетте адамның биологиялық жасы деп аталатын екінші көрсеткіш қызықтырады Биологиялық жас – организмнің морфофункционалды жетілуінің қол жеткізілген жасы (индивид өзінің даму деңгейі бойынша сәйкес келетін топтың орташа хронологиялық жасы түрінде көрсетіледі). жүктеу/скачать 458 Kb. Достарыңызбен бөлісу: