5 в 010200 «Бастауышта оқытудың педагогикасы мен әдістемесі» мамандығына арналған
жүктеу/скачать 166,24 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 23-24 дәрістер. Бастауыш сыныптарда мысалды жанр ретінде оқытудың жолдары Жоспар
- Мысал
- Ахмет Байтүрсынүлы
| Бақылау сұрақтары:
1.Екпін ұғымы 2.Екпін қою ерекшеліктері Әдебиеттер: С. Желдербаева. Мәнерлеп оқу, А., 1992 Т.М.Әбдікәрім. Әдебиеттік оқу, А., 2014 Ә. Дайырова, С. Тілешева. «Әдебиеттік оқу кітабына» методикалық нұсқау, А., 1982 Б.Т. Қабатай, С.Р.Рахметова, Ә.С. Амирова, А., 2013 С.Рахметова, Қазақ тілін оқыту әдістемесі, А.,1991 23-24 дәрістер. Бастауыш сыныптарда мысалды жанр ретінде оқытудың жолдары Жоспар: 1.Мысал ұғымы 2. Бастауыш сыныптарда мысалды жанр ретінде оқытудың жолдары Мысал - сатира мен юмордың ең көне, ең ежелгі түр- лерінің бірі. Оның үлгілері біздің жыл санауымызға дейінгі сегізінші ғасырдағы ежелгі грек әдебиетінен келіп жеткен. Әрине, ол түстағы мысалдың көрінісі, мазмүны қазіргі біз- дің үғымымыздағыдай, біздің мысалдарымыздағыдай бол- маған. Дегенмен, бүл жанрдың қазіргі кейбір сипат-ерекше- ліктері мен белгілері сол түстағы мысалдарда-ақ көрініс тапкан. Біздің заманымызға дейінгі бесінші ғасырда Эзоп мы- салдары пайда болған. Олар мейлінше қыска, мейлінше ық- шам да ойлы, белгілі бір дидактикалық пікірді комикалық түрде айтып беретін астарлы әңгімелер түрінде көрінген. Қазақ мысалы - қалыптасуы мен дамуы жағынан жаңа қоғамдық дәуірге байланысты жаңарып, толысып отырған тарихи жанр. Сондықтан да әдебиетіміздің айтулы түлғала- ры сатира жанрының табиғи ерекшелігіне, ішкі қуатына, оның катарын толықтырған сын - сыкақшы лар дың танымал туындыларының өткірлік сипаты мен көркемдігіне әрда- йым мән беріп, ой-пікірлерін, ғылыми түжырымдарын ең- бектерінде білдіріп отырған. Мысал жанрының бітімін терең зерделеген мүндай ғы- лыми пайымдауларды, әсіресе, М. Әуезов, Ғ. Мүсірепов сын- ды сөз зергерлерінің еңбектерінен көреміз. Қазак сатира- сының негізін қарастырған ғалым Т. Қожакеевтің концеп- туалды зерттеуінің орны ерекше. ЬІ. Алтынсарин, А. Қүнанбаев жалпы әдебиетімізді ғана емес, оның сатира саласын да жаңа белеске көтерді. Бүгінгі күнге дейінгі бастауыш сыныптардағы оку понінде мысалдың қомақты үлесіне ие болып отырған Абай- дың Крыловтан аударған «Шегіртке мен қүмырсқа» мыса- лы - жатық тілді, тәрбиелік мәні күшті, қазак өміріне бейімделіп, үйлестіріліп аударылған сәтті шығарма. Қазак баласы ұғымына сай келетіндей деп отыруымыз И. А. Кры- ловтың бұл мысалы түпнүсқасында «Стрекоза и муравей» деп аталады. Ал «стрекозаның» «шегіртке» үғымымен ауыс- тырылу себебін М. Әуезов былайша түсіндіреді: «Абай қазақтың фольклорында, жайшылык үғымында инеліктің араласатын орны аз болғандықтан, оны одейі окушының үғымына жақынырак, конымдырақ шегіртке етіп алған тәрізді». Абайдан кейін қазақ мысал жанрын өркендетуге ерек- ше үлес қосқан Ахмет Байтүрсынүлы болды. Оның поэзия- сының үлкен бір арнасы - мысалдар. Өзі айтқандай, «маса- дай ызыңдап қалың үйқыда қаперсіз жатқан халықты ояту» мақсатында ол И. А. Крыловтың мысалдарын аударып, 1909 жылы Петербургте өзінің каражатына алғашқы жи- нағын «Қырық мысал» деген атпен жеке кітап етіп шығар- ды. Мүхтар Өуезов «Қырық мысал» - калың қазак жүрты- ның алғашқы естіген төңкеріс рухының сөзі» деп бағалаған. Оқулықта берілген ақынның «Аққу, шортан һәм шаян» мысалының түпнүсқадан айырмасы - Крыловтың көп мы- салдарындағыдай бас жағында жүретін кіріспе шумақты Ақаң соңына шығарып, қорытынды етеді. Сірә, түйіні со- ңында түрғаны - окушысының сезіміне, түсінігіне ерекше әсер етеді деп есептесе керек. жүктеу/скачать 166,24 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|