Тапсырма
Берілген қасиеттердің ішінен Абайға сай келетін 3 мінездемені анықтап, мәтіннен дәлел келтіріңіз.
Құнанбай мен Ұлжаннан туған төрт ұлдың бірі Абай жастайынан-ақ ерекше қабілетімен, ақылдылығымен көзге түседі. Балаға сыншы әкесі осы баласынан қатты үміт етеді. Әкесі оның зеректігін байқағаннан кейін, 10 жасқа толған соң Семейдегі Ахмет Риза медресесіне береді. Медреседе төрт жыл оқығаннан кейін, оқудан шығарып алып, қасында ұстап, ел басқару ісіне баули бастайды. Әкесінің төңірегінде ел жақсыларымен араласып, өз халқының рухани мәдениет жүйелерімен жете танысады. Өзі билер үлгісінде шешен сөйлеуге төселеді. Ұтымды сөзімен, әділ билігімен елге танылып, аты шығады. Көп ұзамай, жетпісінші жылдардың бас кезінде Қоңыр Көкше дейтін елге болыс болады. Билікке араласып, біраз тәжірибе жинақтағаннан кейін ол халық тұрмысындағы көлеңкелі жақтарға сәуле түсіруге күш салып бағады. Бірақ онысынан пәлендей көңіл тоятындай нәтиже шығара алмайды. Сондықтан халқына пайдалы деп тапқан істерін көркем сөзбен, әсіресе, өлеңмен насихаттамақ болады. Абайдың басқа балалардан алымдылығын аңғарған Құнанбай оны елге шақырып алып, өз жанына ертіп, әкімшілік-билік жұмыстарын жүктейді.
Ұсынылатын мінездемелер тізбегі: зерек, өнерлі, еңбекқор, әділ, сыпайы, ашушаң, батыл
Абайға тән мінездеме
|
Мәтіннен дәлел
|
|
|
|
|
|
|
2. Мәтіндегі ақпараттарды қолданып, бала Абайға мінездеме жазыңыз.
Дескриптор Білім алушы
берілген қасиеттердің ішінен кейіпкерге сай келетін 3 мінездемені анықтайды;
әр мінездемеге мәтіннен дәлел келтіреді;
мәтіндегі ақпараттарды қолданады;
бала Абайға мінездеме береді.
Тапсырма
Мәтінді 2 рет мұқият тыңдап, ақпараттардың мәтін мазмұнына сай дұрыс немесе бұрыс екенін белгілеңіз.
Өскемен қаласы Алтай тауының бөктерінде 1720 жылы салына бастаған.
Өскемен - еліміздің түсті металлургия орталығы. Осындай қорғасын-мырыш және титан- магний комбинаттарының өнімдерін бүкіл әлем біледі. Олардың өнімдері әлемде үлкен сұранысқа ие болып отыр. Үлбі металлургия комбинатында Қазақстанда өндірілетін уранның 80 пайызы өңдеуден өтеді.
Өскемен өңірі су қорына өте бай. Сарқырап аққан тау өзендері көп. Алғашқы су электр станциясы 1953 жылы іске қосылды. Ал Алтай жері орманға бай. Оны нағыз тайганың өзімен ғана теңестіруге болады.
Кезінде Өскемен Шығыс Қазақстан облысының орталығы болды. Оның құрамына бұрынғы Семей облысы және Шығыс Қазақстан облысы аумақтары кірді. Қаладағы фабрикалар, зауыттардан түрлі өндіріс қалдықтары пайда болады. Бұл - экологиялық зиянды заттар. Қазақстан Республикасы Үкіметі және қала әкімшілігі ауаның, жердің тазалығы үшін шаралар қолдануда. Алайда экономикалық қиындықтардың қала халқы үшін қатерін жою және табиғатты сақтау күн тәртібіндегі мәселе болып қалуда.
Ақпараттар
|
+ дұрыс
|
- бұрыс
|
Өскеменде көмір өндіріледі
|
|
|
Өскеменде уранның 80 пайызы өңделеді
|
|
|
Алтай ормандарын тайгамен салыстыруға болады
|
|
|
Өскемен - Батыс Қазақстанның орталығы
|
|
|
Мәтіндегі 2 негізгі, 2 қосымша ақпаратты тауып, өз сөзіңізбен жазыңыз. Негізгі ақпарат:
1)
2)
Қосымша ақпарат:
1)
2)
Дескриптор Білім алушы
мәтін мазмұнына сай келетін 2 дұрыс ақпаратты анықтайды;
мәтіндегі 2 негізгі ақпаратты анықтап, өз сөзімен жазады;
мәтіндегі 2 қосымша ақпаратты анықтап, өз сөзімен жазады.
Бәтеңке, Шұжық, Балқаймақ,
Дүкенде тұрып ұрысты, Бәтеңке шықты айғайлап: Айту керек дұрысты!
Сен екеуің кімсіңдер, Мені айтыңдар мүлік деп, Құр мақтанып жүрсіңдер,
...Білмейсіңдер, өмірге Кім пайдалы
Кім пайдалы кім мықты, Кәне, екеуің жеңіл де, Мойындаңдар шындықты.
...Таласты олар ұзақ түн,
...Кетті айтыс ұзап тым, Бір бітімге келмеді...
Керкілдесті, керісті. Табалық деп, келісті. Дауларын кім шешеді? Олар ұзақ жол кешті, Келе жатып үшеуі, Көк төбетке кездесті.
- Әй, көк төбет, көк төбет! Білетіні көп төбет. Әділдігі мол төбет, Айтыңызшы шындықты. Ардақтымыз қайсымыз, Сілекейі шұбырып, Сөйлейді ит былай деп: Көзіме сен көрінбей,
Ей, бәтіңке былай кет! Күшік емен ойнайтын, Бәтеңке, өзің, қаттысың. Қанша жесе тоймайсың, Шіркін, шұжық тәттісің... Сонда ғана төбеттің Арам ойын сезіпті...
Келе жатып үшеуі, Мысыққа енді кезікті.
-Ала мысық, әй мысық,
...Пайдалымыз қайсымыз. Кім қадірлі, кім мықты? Сонда мысық, қу қырсық,
...Сөйлеп кетті білгірсіп: Шұжық досым, сор, қайнап, Жақпай қапсың ішіме.
Соңғы күндер, Балқаймақ, Еніп қапсың түсіме,
Сен боласың ойымда, Күндіз, ерте, кеште де... Ал Бәтеңке жайында Айтпай қойды ештеме. Сонда олар мысықтың, Арам ойын сезіпті...
Келе жатып үшеуі, Тышқанға енді кезікті.
Тышқан, тышқан, сұр тышқан,
...Пайдалымыз қайсымыз, Кім қадірлі, кім мықты?
-Рас, мұндай тартыста Керек ара түсуім.
Кеміргенде тісімнің Қандырасың қышуын,- Деді-дағы сұр тышқан Бәтеңкеге таянды.
Ашылғандай араны, Ежірейе қарады.
Сонда олар тышқанның, Арам ойын сезіпті.