КЕМЕЛДІК ІЛІМ 1.1§.Текті тұлға тәрбиелеу теориясының мәні

Яғни «Кетуге бейімділік моделі» қалыптасады. Сол кезеңде ер адамдар айдауға я болмаса соғысқа кеткен болса, бүгінгі жағдайда ұрпақтың отбасынан кетуіне, белгілі бір істі тастап кетуіне, туысқандардан кетуіне итермелейді. Тіпті, наша-қорлық пен ішімдікке, қылмысқа итер-мелейді.Әйтеуір бір қал-ыпты нормадан кетуі керек болады. Атасы 45 жасында өмірден өтсе,45 жас немересі үшін сынамалы кезең. Бұл немересі де сол жасында өледі деген сөз емес, сол жаста немере басында белгілі бір қиындықтар туады. Қазақтарда «мүшел жас» деген ұғым бар емес пе, осы мүшелмен атасының басына жағдай туған жас сәйкесіп жаста, бұл тіпті қиындықтар тудырады. Ал өз тегінің арғы-бергі тарихы мен әулет басынан кешірген жағдаяттарды жетік білген адам бұлардың алдын алуға қабілетті келеді.Е-е-е! балалараым.Мен әкем жасынан астым, енді атам жасына жететін шығармын!» деген,ата сөзінде үлкен мән бар.В).Әке-шешенің қолында өсіп келеді.Алайда әке-шешесі де,өзі де ана тілінде сөйлей алмайды.Бұл балада қандай кінә бар?.Тілі басқа тілде(орыс,қытай,неміс,ағылшын) шыққаны рас болғанымен қазақшаға ниеті дұрыс.Шүлдірлесе де,былдырласа да тырмысып жүр.Оларға не көмек бар,қандай мүмкіндік бар бәрін жаса.Ағайын-туыс,жолдас-құрбылары ең алдымен соларға қол созу керек.Нағыз тектілікті соларға таныту керек. Ал,дәл осындай санаттағы біраз жеткіншектердің,әке-шешесі де қазақша білмейді, өзінің де қазақша сөйлеуге ниеті шамалы , баласын қазақша оқытып тәрбиелуді тым қолдай қоймайтын әке-шешелі жеткіншектердің бір тобы өсіп келеді.Оларға не дейміз. Біздің даңқты,дарынды,дана ғұламаларымыз көп тілді үйреніп, тамаша табысқа жеткен. Сен де көптеген шет тілін еселеп үйрене бер дейміз.Өз ұлтыңнан достарың, жолдастарың құрбылас-тарың,андаларың көп болсын дегенді айтамыз. Г).Әке-шеше,ата-әженің тәрбиесін көрген,өнерден өзіндік үлесін алуға ұмтылып хүрген,ғылымның негізін ұғып түсіну амалын игерген,ана тілін айтарлықтай меңгерген, шет тілінің екеу-үшеуін үйреніп талпы-нып жүр.Жас өрендердің мұндай тобы желкілдеп өсіп келеді..Тіл-көз,сұқ-қарғыстан алла сақтап,аруақ қолдасын..Бұларға тілерім;«Өркенің өссін, өнерің үстем болсын

«..Қиналғанда шапағаты жоқ жақының болады,Ит пен мысықтай ырылдасқан,Еркек пен қатының болады.Кер заманның кезінде Ертеңіне сенбейтін күнің болады,Бетіңнен ала түсетін інің болады.Алашұбар тілің боладыДүдәмалдау дінің болады.Еркегің қазаншы болады, Әйелің базаршы болады.Ішінде шынтақ айналмайтынЕжірей деген ұлың болады,Ақыл айтсаң ауырып қалатын, Бедірей деген қызың болады».Ас-суымыз да шұбарала.Ән-жырымыз да шұбарала.Мінез-құлқымыз да алабөтен.Бұрындары естіп білмеген хаиуани құлықтар, ұятты қылықтар, арсыз амалдар, азғындық,жауыздық әрекеттер қаума-лап тұр..Жағдай осылай бола тұра,ұлтымыздың, ұрпағымыздың тәрбиесінің келешегіне алаңдап, толғанып,Абай атамыздай іргелі ілім тудырмасақ та,қалыптасқан тәрбиелеу қазақ ілімін қолданысқа мықтап енгізе алмадық. Тұрмысқа түптеп тұрақтан-дырмадық.Тиіп қашып,үзіп жалап,артық-кемді керектенген болып келеміз.Сол іргелі ілімге жетер,оны өмірімізге тиянақ болдырып, толық қолдану үшін де баспалдақ қажет екендігіне көз жетті.Сондықтан: «Текті тұлға тәрбиелеу теориясын» ұсынып отырмын.Тектілік-адам бойындағы асыл қасиеттердің, өнердің, парасаттылықтың үлгісі ретінде ұрпақтан-ұрпаққа рухани азық беретін қабылет ретінле танылған, кең мағыналы ұғым.Бұл ұғым генетика,родология,нумерелогия ғылымдырында кеңірек қолданылады.Біз бұл жерде тектілік ұғымын қазақ танымы аясында,генетикалық мәніне сүйеніп қолданамыз. Тектілік құбылысы жақсы адамның кездейсоқ қалыптаспай-тынын, ата-бабалардан бер-ілетін дүниетанымдық, психология-лық т.б. бейімділіктері болуға тиістілігін көрсетеді. Тектілік гендік түрде берілетін биологиялық қасиет қана емес. Нағыз тектілік ұрпақтың ақыл-парасатынан,мінез-құлқынан, адами қасиетінен аңғарылып тұрады..Текті жан деген кім? Қазақ біреудің білік-бітімін, мінез-болмысына, хам-харекетіне, ақыл-парасатына риза болса, «Апыр ай, бұл текті жан екен ғой!» «Тектен нәр алған тозбайды» деп сүйінеді. Демек, тектілік дегеніміз-қасиетті ұғым.Тектілік ұрпаққа ата-бабадан дар-ып,ана сүтімен, әке тәрбиесімен бойға қонып, бірте-бірте өмірді тани келе,