Арғынбай бекбосын фәнилік драма (2500 рубаят)
Ақырғы актын ойнап қорымшылар…
жүктеу/скачать 4,25 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТӨРТІНШІ ДӘПТЕР
- Мұқағали
Ақырғы актын ойнап қорымшылар…1500
Кемдік жоқ таза алтын, таза мыстан. Кенделік – қу заманның аңқауы біз. -Айла тап, айналайын Қазақстан! ТӨРТІНШІ ДӘПТЕРЖырым, сырым – екеуі егіздерім, Екеуін екі бөліп емізбедім. Жатсам-тұрсам мұң шағып дәптеріме, Жабырқаған жаныма ем іздедім. Мұқағали1501
Мәз боп баққа, көгендеп есті іргеге, Сырдың суын сирақпен кештім, деме. Сенен де өткен талай зор болған ұмыт, Керекпісің сен ертең?.. Ешкімге де. 1502
Сенгендіктен деп өзің кешіреді. Айтшы: арам құлыңның бір сөзімен, Неге пәк құл тағдыры шешіледі? 1503
“Қасиетті, - деп, - кілең жиған ба ізгі?” ойға кетем… Неге аз қазір мұндай? Неге қысқан бұл ұлы сыйдан бізді?.. 1504
ғұмырым өтсе, қалар аты маған. Ал заты еліктіріп келіп неге, Қазандай сусыз отта шатынаған? 1505
Заманаға тас түйін байланыппын! Еріксіз боп сотсыз-ақ өткенім бе?.. Келер дейсің дүниеге айналып кім. 1506
Қастық қылса қаскүнем бақ сынарда? Алысуға аз жылды қайтіп қиям?! Бір Аллаға, амал не, тапсырам да… 1507
Өйтсе құптап ойдан бір мін кетті де. Ал сол момын болуға дуалы ауыз, Биік мансап болуы міндетті ме? 1508
Қоңыр күзден соң ақ кебін-ақ боран да азынар. Біз нәпсінің құлы емес, патшасы да болайық, Ал патшалық ләззатты жоқ қылса, кімнен ол айып? 1509
Деп пе ек саған “жүректерді жұптастырмай от алдыр?!” Енді біздің жолымыз тар қияметтің қылындай, Айта аламыз емін-еркін махаббаттың жырын қай?! 1510
Бой балқытып, жүректі еткен жалын! Жер-жаһанда мен үшін сен-ақ барсың, Мен өрттемін!.. Міне, осы жеткен халім. 1511
неге арамыз, асылым, жырақталды?.. Мың түніме ұйқысыз өкінбес ем, Сен көзбенен атырсаң бір-ақ таңды! 1512
Рас па осы көруім тұлғаңды шын?!.. Рас болса, дүниеге келмей жатып, Сені күткен – алдыңда тұрған кісің! 1513
Үніңнен жанда жалын ағындады! Қалқам-ай, қайда жүр ең… О, не заман, Мен де дәл өзіңдейді сағынғалы! 1514
Сондағы ну сәмбі тал арасы да… Өткен шаққа өтініш жолдай бердім: “Келші, жаным, Таластың жағасына!” 1515
Қайсысынан сүріндім кіл өткелдің?.. Ойлап қап ем, о, Тәңір, ми айналды! - Қойшы, бәрін!.. Кейін бір реттермін… 1516
Ей, кәпір! Алау-жалау шақтан астық, Мен болсам жасамаппын аққа қастық. Сен болсаң желбіреттің қара туды, Ендігің… ақтығыма бақталастық? 1517
Істі айттың не – жоқ, жөнге қосылмайды. Тек қоқаңдау! Әлде әккі дөкей біткен ит орнына ұстай ма осындайды? 1518
Жаз тұрмақ тыпыршып тұр өткелі күз. Дәурен-ай… бар тынғаны – кейінгінің өтетін келешекке өткеліміз. 1519
Білмеймін оңаламын қайда барып?! - Ірісің… сыймайсың-ау ешқашанда, Мінезі кеткен жұртқа майдаланып. 1520
Бәрібір қисынсыздық заты аршылар: бекзаттық бетін басып бел асады, Неге той жасайды өңкей бақалшылар? 1521
Әлде ар-намыстың да тозғаны шын?.. Намыссыз, тілсіз, ділсіз құр далбаса, Тарихтың түзеймін деу қозғалысын! 1522
Сол күнді аңсап жүрмін ұшқан мұңым. Әттең-ай, сенде ерік жоқ кешіре гөр, Сабырдан асып кетсе құштарлығым… 1523
Сөйтсе де өмір нелерді іздетпеді?! Ләззат тұнған шаттық шақ желге ұшқанша, Өртенсе етті өкініш тізбектері! 1524
Басқа ойға айырбаста, сал саудаға. Өйткені тояттан соң қалатыны – Одан да зорын күн-түн аңсау ғана… 1525
Кездесті қадам бассам – бір бөгесін!.. Бәрінен өте білгін өжеттеніп! - Басқаша, айтшы, саған кім не десін?! 1526
Ой да көп айтылмайтын, айта алатын… Сонда орын фәни емес, тек пейіш пе, Жан байғұс, бұйырса Алла, жай табатын? 1527
Содан ба… саяқтықты ұнатамын. Кей кезде демеу таппай торыққанда, Өзімді “Алла ісін деп жұбатамын…” 1528
жүрміз ғой… Сен де мұңды тұр, аласта! Қапасыз қай адам бар?! Бәрі егілсе, Жер шары тоқтай қалып жыламас па?! 1529
Өйткені мың жөн тауып, мың адастым. Құрметтеп бетке айтқанды жек көрсем де, Аярдан кеп тұрады тұра қашқым… 1530
самғаған, сан биікке құлапты арман!.. Сабыр ет! Бәрі орнына келеді әлі. Жер де сан сілкініп ап тұрақталған… 1531
Қарсы алғын ілтипатпен, ей, мұсылман! “Адамды шафхат қана ап шығады, Фәнилік, бақилық та, - дейді, - сыннан.” 1532
Мен құласам – “достар” бар бөскен күліп. Көкірегімді тексеріп, тәубе қылдым: Жиреніш бар, жоқ екен өшпенділік! 1533
Бейкүнә бола алмаспыз, асылы, біз. Жұмақтан кеткен Адам Хауаны ертіп, Біз болсақ, сол жұбайлар нәсіліміз! 1534
О, да хақ: әкетпейсің ештеңені. Ізгі бір із қалды ма тірлігіңнен? Мақшарда, дейді, соны-ақ ескереді. 1535
Өтерміз жалғауменен жасқа жасты… Басқаны қайдам, өзім деп кетермін: - Аман бол, Жер үсті мен Аспан асты! 1536
Жүректің желбіреткен туын таңнан?! Бүгіннің мына үкімі соңғы үкім бе: “Дәуренің өтті, кетті… Суын, тарлан!” 1537
Бейнеттен зейнет қайда?! Кім біледі? - Береке беттемейді кей ауылға. Аулыңның қандай еді дүмділері?.. 1538
Бүгінде төмендейді неге бағам? - Адалдың парқын білер бір білсе егер, Өзі адал, ақынжанды кемел адам! 1539
Қайтесің?.. Құлдарыңды кешір, Аллам. Пәк күнде, бала күнде соны аңсап па?!.. Қор болды-ау мәкүрік боп есіл арман! 1540
Содан ба, неліктен көп күпті күнім? Шырмалып шыға алмаймын өз ойымнан, Мен, жалпы, өз өзімнің тұтқынымын. 1541
Нелер келіп, бұл бастан өтпеді не?! Мен бір қалған жапанда жалғыз ағаш, Жат қыс пен жаз, күз бенен көктемі де… 1542
Атқарса әсте зая кеткен бе ісі. Қойылса оларына сұрақ, нүкте, Жан үшін керек, керек леп белгісі! 1543
Асылмен асау жылдар бақ асырды! Қарызың қайтар, қайтпас… Тілей берем, “Сау қыл, - деп, - Тараз бен Шу, Таласымды!” 1544
Ұяттан бетім күйіп, мен жерге енем. Жазықты өзі емес! Білем! Заман… Жігіттің сұлтаны еді-ау ең “Мен!” деген! 1545
Осында да жұмбақ бар, кел, аш қарап: аш жүргендер азды да місе тұтса, Тойынғандар келеді неге ашқарақ? 1546
Күйзелтіп, Тағдыр, қанша әуреледің!.. Әйтеуір, денім тетік, көңіл бүтін, Көп көрме. Осыған да тәубе дедім. 1547
Адам тозбақ, ал жаһан тоза ма екен? Тозған шарлар толтырса Кеңістікті, Одан әрі оны Алла соза ма екен? 1548
Сұлулықты әмбеге күнде тіле! Бірақ… жұлқып жүру де әр жүректі, Сұлулардың, құдай-ау, міндеті ме? 1549
Келмей қалса “дәу” ішін ұлытады! - Ойбай, оның пара ғой! Әрі ол – отын, Тасжүректің жүрегін жылытады. 1550
Тие берме ұлының артына тым. Өліде де намыс бар! Ал, сен өлсең – Мұқағали емессің сағынатын. 1551
Данышпан да, патша да, хас батыр да тізе бүккен заманға!.. Сен олардан артықпысың?!.. “Қайтем?” деп бас қатырма. 1552
Елестейді бетсіздер бейнелері! Келбеті ме қоғамның сол жебірлер? Әлде дақ па қоғамдық жейдедегі? 1553
Қылт еткендер қап жатыр қиралаңдап… Еркін бермес ешкімге ұлт Уақыт, Бір иланса, тек Шынға илана алмақ! 1554
Қарашы, Ай да теріс туыпты ана! Кетер ем!.. Әттең мұнда сен барсың ғой, Сен мәңгі дей алмассың: “Жуықтама!” 1555
Дей қоямыз неге оны “пендешілік?..” Жалтарамыз жауаптан! Ойлаймыз ба: қоя ма екен Құдай мен Ел кешіріп? 1556
Көзден ұшты сонша рет көздегенім!.. Енді қайтіп, құдай-ау, өзгеремін, Өмірім де жоқ қой, жоқ өзге менің?! 1557
Шер жүректің дірілі, соңғы амалы… Жылатуды білетін жәмиғаты, Жылатпауды білмепті – сорлағаны! 1558
Бір қиянда туады ой ұшқындаған! Жазылуға жеткенде жалт береді, Арман – ару секілді құштырмаған… 1559
Тыншырмын деп түнге де іліккем-ді. Бірақ түнде түспестен ертеңгі жүк, Ойша тағы Тіршілік жіліктелді. 1560
Жайғастың ұры қалтаң төрді ұсынып. Кеткенде төрден кие, есік қайтпек?!.. Көнімпаз көген көздің көңлі сынық… 1561
Жасығы үшін жақынның жанады отқа!.. Шын даналық қыбласы – адал жүрек, Арам жүрек ақылман дана боп па?! 1562
Жүрген кез де аз емес жайбарақат. Бәрінде де жан тыншып, жай таппадым, Бар ма өзі, Тәңір-ау, қайда рахат?.. 1563
Деуменен не сұмдықтар істелінді! Осыдан ізгілігің іздеп інді, Зұлымдық Жер-жаһанда күшке мінді! 1564
Қайғысын сол шаттықпен жуа ма адам?.. Көрген соң көп астарды көз шошынған, Мен енді не нәрсеге қуана алам?.. 1565
Тағдыр алмас қайғыны ақыға да. Уайымнан табарың - өзіңдегі сенім сөнер… болады ақыл ада… 1566
Өнерім болғанда ғой тас қашаған – бейнеңді салар едім, мың жыл бойы, түкірер етіп кәрі, жас та саған!.. 1567
Ала шатыр аспанға тұр тігіп тау… Жасты жанар шалмаса бұған дейін, Енді қара, дүние құлпырыпты-ау! 1568
Күн де асығыс атойлап алар тағын! Ақ селеумен желпініп манаурайды… Сабырлысы-ай мына сал Сары Арқаның! 1569
Біреуге бір қу тілді шал күліпті: - Немене арам деген, білемісің? Боп тұрмын білеріңе сәл күдікті… 1570
Ол кезде, білем, саған бақ көрінген. Шекеңе тиген жоқ па?.. Қайт, қарағым, Айтады аулың сәлем ақ көңілден! 1571
Татып көрдім талайын, бәрі-бәрін… Айықпадым!.. Сенерім – сен ғана, Үміт, Жанға жарық бере гөр, сәруәрім! 1572
Жүйрік еді беретін алда қылаң. Бірақ жұрты жатсынды… Құлап түсті, Тәкаппарлық тауының салмағынан… 1573
Тұнған байлық! Ешбір жан кетпеген де. Ырыс сыры – іскерлік? Әлде… әлде, Жалмауыздар аяғы жетпеген бе?.. 1574
Серттеспеп пе ек… сен неге мұны ұмыттың? Серттің соңы сергелдең болғаны ма? Үні үміттің барады құмығып тым… 1575
Жастық шақ сонда өтіп, алды есесін. Арқада білмей жүрмін не дерімді, Таразым “Енді өзімде қал!” десе шын… 1576
Жас күнде гүлін терген қырды асайық. Толқытса еске түсіп тәтті сәттер, Ешкім де… өткен үшін қылмас айып… 1577
Үш ғасыр тас төбеңде тұрып алған Жаулықтың ең соры не? Ол… - көп қазақ! Қазақ боп тек, әйтеуір, түрі қалған. 1578
Сөз – сурет. Авторы – Абай. Жаттай жастан өскенге көрінеді күздің бәрі, Сол күздің баласындай ат байласқан. 1579
Жар салса “Бауырым!” деп аямасты, Оңбастай опық жеген елі қор боп, Жері сор, ар-намысы аяқасты! 1580
Өмірдің көп көрсетер жәбірі не? Жәбірді жасап жүрген өзіміз ғой, Біреудің біреу жетпей қадіріне. 1581
Кепілдік беріп пе еді келеріңе?.. Жоқ қой, жоқ! Онда тулап ала тайдай, Өмірге өкпелеудің керегі не… 1582
Ойламай деп “бұл – басы, арты ненің?” өткізе сап жұмақ сәт қайта аңсадық!.. - Шын ләззаттың, о, Аңсау, шарты ма едің?! 1583
Бір қамшы жай отынан жатты өріліп… Тырс еткен бір тамшы жоқ!.. Қалғаны ма қаңсыған қазан – Аспан қақ бөлініп? 1584
Алтынмен Алатауды Күн сырлаған… Қос төбе сарғаяды қомақтана, Төсіндей жас жесірдің тырсылдаған… 1585
Біреу бір күлше нанын молсынады. Нысап пенен бейнысап… Осы арадан мүмкін пейіш, тозаққа жол шығады?.. 1586
Қой аузынан шөп алмай құр тұрған да, Қойындасқан қоғамға қона ма бақ?.. Қайдан шығар сілкініп ұмтылғанда? 1587
Біле тұра мұны мен сөз етемін: Уәде естен шықса да ұмытпашы, Әйел жазы қысқа әрі тез өтерін… 1588
көріп едің… Бағыңды тағы сына. Ал “епті” өспек үздіксіз бір түскен соң, Мансаптың гольфстрим ағысына. 1589
Несібе әлеуметке тегіс тиген кез қашан болып еді?!.. Болмаса, онда Замандар бас киімін теріс киген!.. 1590
Исламның қасиетті о да заңы. - Өткенім үшін кешір, о, Жаратқан, Ол – бізге кәпір таңған жол азабы! 1591
Түс шайыссаң, дейді анау ел бізге не?.. Екеумізге, білмеймін, не жетпейді, Мен жау іздеп жүргем жоқ. Сен де іздеме. 1592
Сізде бұрын кең еді бейіл, тіптен! Қазір қалай, құдай-ау, өзгергенсіз?!.. Мына кеуде, шамасы, кейін біткен? 1593
Кейбіреу кейде әрнені төндіреді. Білмеймін. Білетінім: Құдай куә, Біз өткен қайран жастық мөлдір еді! 1594
Жұлдыздың да сыйлапты тым ыстығын. Содан ба екен.. Оны өзің білесің бе: алып жүрсің ағаңның тыныштығын? 1595
Сенің күнәң демеймін иттігіңді! Менің кінәм дос көрген көрінгенді!.. Болды енді, көлпалдау көңіл де өлді… 1596
Құлаған құз-қия ма, шың ба сырғып?.. Құтылсам деп түсімде жанталастым!.. Өңімде баттым түпсіз мұңға сұмдық… 1597
артылса, сол салмақтан кім азбаған?! Бала болып оңдырмай өз ұлтына, Ата болуды ойлап жүр біраз надан!.. 1598
Сан сынға салды өмірдің бұлталаңы! Одан түк шықпаса да бұл Жалғанда бет бар ма?! Діңкемізді құртады әлі… 1599
Бір күн өтті қапа ғып, қамықтырып. Неге бұлай дүние?.. Солай енді… Басты ауыртпай бөлмеңе барып тынық… 1600
Жасықты жел көтеріп тым асырды! Құдай-ау, мұнда қандай үйлесім бар?!.. Бұл қыры бұл заманның – күнә сынды. 1601
Топас ол – ойша ойына бір сығала. Сенбесең сөйлесіп көр: быды… быды… Күштісі – астындағы күрсі ғана! 1602
Адамзаттың жасаған жасы да – аңыз… Бір алыстан жас дәурен сағымданса, Айналды о да аңызға!.. Жасымаңыз. 1603
Мезгіл бүйтіп кісіні езгілемес. Дерт қой ескі! Іштен бір, тәуір шықса, Соны құртпай тынбайтын ездік егес. 1604
Биікте әрі жүретін періштелер. Жалғыз сорың – жүрген соң жерде өзің, Жердегіге жерің көп теріс келер… 1605
Өмірді өткіздім-ақ дүрілдетіп!.. - Дүрілің дұрыс шығар… Бірақ, кетсең, Бақидан жүрмесе ащы бір үн жетіп… 1606
Сенің сөзің – шаттыққа қарық қылған! Бүгін, жаным, мен шексіз бақыттымын, Кеше ғана мұңлық ем барып тұрған. 1607
“Адам бол!” деген сөз сан естілген де… Қазір кей ересек те ескермейді, Адамдық туралы ұғым ескірген бе? 1608
Меңіреу Ай-жұлдызсыз түнгі аспандай… Түн де өтер… тәңірлік нұр тарар жанға, Иншалла, ол әйтеуір жүр ласталмай… 1609
Қыңырлық қынға сыймай жатыр атқып!.. Ақырып қанша тұрмақ қыс ортасын, Жыл басы деген бағзы ақымақтық? 1610
Салдырып сағыныштың саздарына, Енді ыстық сәттерді емес, пешенеге тек сырттай сырласуды жазғаны ма?! 1611
жандары бастан басқа, алыс тұрған сендерді қосты Тағдыр!.. Алдағы өмір – аламан сор мен сорды жарыстырған… 1612
Нәжіс еді-ау жалаға қолы малған!.. - Түрмеде жүретін-ақ… Заман басқа, Ол сұмың… “демократ” болып алған!.. 1613
Бейілденсе Жаһанды кеңітеді. Сол бейілмен тамұқ та орнатады, Адамзаттың немене кемі тегі? 1614
Егделіктің ермегі – елестер ме?.. Елестейді оралып тұңғиықтан, Арулар да, онша ару еместер де… 1615
Жетерлік жеңісім жен жеңілісім. Сені іздеп, сені таптым, сені сүйдім, Сол менің бақытым һәм ең ұлы ісім! 1616
Жолың лас. Жеттің қайда?. Алда – тұман… Жауыздар жарысында жүлде алушы ең, Ертеңнің енші аларсың лағнатынан?.. 1617
ғасырдан ала алам ба аларымды?.. Бұл енді маңызды емес… Ең тілерім: “Жас ұрпақ, жайдары еткей заманыңды!” 1618
Сан қызықты ауылда сыйлады анық… Жас дәуреннің, шіркін-ай, біраз сыйын, Сақтауға да болса ғой жинап алып! 1619
Құбылардай құлқы еш білінбеген. Қазір неге тым сұсты? Мен не жаздым?! Қайта естірек шығармын бүгінде мен… 1620
Күні кетті көктемнің ойнап тағы! Дүркіретіп бір дүрмек келетіндей… Көңіл содан басқаны ойлатпады. 1621
Бәдігіңнен болды ой мен төскей сірне. Ақиретті ойласаң етті, антұрған, Әлде Бақи жаққа сен көшпейсің бе?.. 1622
күткендеймін дәл мың жыл, зарықтырдың!.. Бар амалым – ең алғаш біз кездескен саябаққа сандалып барып тұрмын… 1623
Жаңаша жап-жаңа бір ғасыр астық. Үміт зор!.. Тек қоғамнан құрыса екен, Біреуге біреу жаны ашымастық! 1624
тарих қып, қалай-қалай жүр танып кім? Кешіру, көну ғана – ісі әлсіздің… Бағасын, Алла, өзің бер бұл тамұқтың? 1625
Жауыз көрсе жоярдай жұлқынатын Жүрегім, дос, сен жетсең – демалады!.. Кез де келер, әрине, шын тынатын… 1626
Бұл әлемнің сәні не сен болмасаң? Сен болмасаң бәрінен де безінер ем! Сен қайтер ең, асылым, мен болмасам? 1627
Дейміз қашан «Құдайдың жауды наны!»?.. Далада мұң... Қалада күнде мейрам!.. Мына ел неге мұншама даурығады?.. 1628
Сөйтіп, дос, ұлы жолды тауысармыз… Жасыма! Оған дейін әлі талай, Ып-ыстық қуанышпен қауышармыз. 1629
Әр мықтыға әр жолмен телінетін, Арамды ары қылсаң қыл, о Тәңірім, Бұра көрме, әйтеуір, бері бетін! 1630
Көп ісін істеу – ісі өзі ардың да. Ар жүгі – Алла жүгі! Адалыңды айт: Сен соған жанды аямай төзе алдың ба?.. 1631
ұлыңды жіберіп өз мұңыменен, Бір жылы сөз айтуға жарамадың!.. Болады түсінуге мұны немен? 1632
Білер ме бізге оларды кім арнаған?! Дос болу – ісі ыстық жүректердің, Туысқан, бауыр болу – бір Алладан… 1633
Дүниеде күнде күтер шеру алдан. Шегінбе өз шебіңді алмайынша, Су емес сор кешсең де белуардан! 1634
Егдемін десем еркем “Ерте!” дейтін. - Құдай-ау, егде емей мен енді кіммін, Алдымда қалмаса ешкім еркелейтін?! 1635
“Жөнделер бәрі әлі” деп сендіресің. Тыншышы Мәңгі жайда?.. Көріп алдым, Бұ жалған көрсетсе де енді несін! 1636
Туғандай тек жеп-ішу үшін ғана! - Ол – біреудің қадірсіз асық еті, Ал біреудің сен айтқан қасіреті! 1637
Жүр екем Баскөл менен Тораңғыда. Шанаға жүзген артып, деймін: “Апа, Біздің үй енді елемес боранды да…” 1638
Мұңаям бір батардай жүз арманым. Арманға жету – қамал алғандай боп, Қажыдым, көп қамалды бұза алмадым… 1639
Қадірлім, қасқая біл, қапаланба. Бұ жалған жұмақ емес бұрыннан-ақ, Аз ба еді көрген азап ата-анаң да?! 1640
Жүрегін жүрегімнің жалғасы етем, Дегенім – далбаса екен!.. Енді ешкім, Есіме оны ешқашан салмаса екен!.. 1641
Биіктеп, Алла жар боп өс өнерде! Шомылып шұғылаңа жүрген жерің, Гүл бітсін үйге, түзге, көшелерге! 1642
Зая боп кетті бейнет, үйтілді ісің… Берсеңші беретінді!.. Сонда, байғұс, Сүйікті болмасаң да сүйкімдісің! 1643
Думандата, қарашы, түн кіріпті… - Өмір қызық дейсің ғой… Ал, Өлім ше? - Қорқынышты!.. Дегенмен, кім біліпті… 1644
саңлақсыз бұл дүние – тұл сахна! Қайта келу үшін зар болмақ па олар, Тірілердің бүгінгі пұрсатына?! 1645
Көңілім – олар үшін дайын мүрде. Одан да айтшы ауылды?!.. Аман ба өзі, Оранып тұрмаса да дәйім гүлге… 1646
сақта әрдайым ұлтыңның жолын, салтын. Дәстүрінде қазақтың кең тыныс бар, Тау самалы секілді қоңыр салқын! 1647
көп ойлаймын керекті еңселі елге. Қоя алмаймын десем де өзіме өзім: “Ойлайтындар отыр ғой кеңселерде!..” 1648
Заман неге болады құбылмалы?! - Ойламаушы ең заманды… Сен жөнінде тұр-ау, сірә, бастығың құбылғалы! 1649
Адам таппай қор болса қарасарға?!.. - Мұң-мұқтажды айтсаң айт ақкөңілге, Арамға айтпа. Өлсең де аласарма! 1650
Көкірек бар… көзсіздеу, артық әрі. Көрдің бе анау көлкіген көк өзенді? Бұл күйінде тұрмайды. Тартылады… 1651
Шарпып кетсе, шамданып қызынбағын. Ал мен өзім оны айтып тапқан пайдам – Құрметтілеу тізімнен сызылғамын. 1652
Нәпсі үшін әділ, адал жолды саттың!.. Кешер ем сені, жалпы сатқындықты, Әттең, сен емессің ғой соңғы сатқын! 1653
Қадірлім, қарауды айтып, тым налыма. Төбе би бола алмайды төрешіктер, Тұрмайды және олар тырнағыңа! 1654
Естімей заманалық көңіл керең, Өтті өмір… Мейір қанар мезет бар ма?.. Жандаймын суда жүзіп шөліркеген… 1655
- Обал жоқ, сен тазы боп шала алмадың! - Тазы да асыранды ит емес пе, Ит болу болып па еді бар арманым?!.. 1656
Енді жөн тіс жармаған, үндемеген. Ал анау жаңғыртса да жер-жаһанды, Бола қал су қараңғы, мүлде керең! 1657
Ақ сәуленің ақырғы мұңдысын-ай! Мұңды сәуле жұп-жұмсақ жүректегі, дірілдетіп қояды қылды сынай… 1658
Тіршілік Уақытты қолбасы ғып, Салды атой!.. Ақ көңілдің алдын орай, Барады Аярлық та жолға шығып… 1659
Жаман емес жағдайым жалпы алғанда… Мұқтажым бар, мұңым бар… Ал, мүкәмал?.. Айналмайды мен үшін қалта арманға! 1660
Күйдірсе мына күйіп-пісіп жалған, Сырты сыр берер-бермес сорлы Адамның, Ол үшін ең тозағы – іштен жанған! 1661
Отыр ем ғой, жеттің бе қанғалақтап!.. Қапалықтан құтқар, дос, құдай үшін, Сені өтейін шыбын жан барда мақтап! 1662
Дау ішінде дауасыз жан асырау, Ылғи умен сусындау – бұл сұмдық қой!.. - Жасқаншақ боп, жарқыным, барасың-ау… 1663
Ал солардың арғы емес, бергісі не? - Жүрек лүпіл қақпауы алғаш рет, Іңкәрінің сиқырлы белгісіне. 1664
Аруақты шақырма ұйқыдағы. Мәмлеге кел өзді өзің. Бұл дүниенің кеткендерге керексіз сиқы, лаңы! 1665
Соған сөз арналады, жатталып ән. Жайсаңы жалғыз-ақ топ халықпыз ба?.. Қағаз да жауыр болды аттарынан… 1666
Ұлтым деген жүректі жараласа – Біреуге емес, халыққа қастандық қой!.. Қастандықты тыяр кім, қане, араша? 1667
Пара алады, алдайды… тағы қандай… - Жөнге оларды бір салса сен салар ең, Әттең, қалған жансың ғой бағы жанбай… 1668
Басқа не бізге сонша дари қалды?! - Білмедім… Білетінім – жарлы боп-ақ, Қоймаймыз астамдарға далиғанды! 1669
Жер дейтін нән кемемен қалықтаған жұрттардың жаны неге бөлек-бөлек?.. Мақсат па опат болу қалып қаран?! 1670
Заман десем, жатыр ғой атылып Ар! Ал арсыздық ап жатса алтын тақты, Бізге қоға жетеді жапырылар! 1671
Қимас көз ыстық жасқа малшынады… Тек сұрақ: оның сөлі кімге керек, Жан неге тірлігіңде жаншылады? 1672
Көп достары ұмытты, жоқ қасы да. Еңіреген елім деп есіл ерің, Керек екен… керек тек отбасына… 1673
Адамға Адам болу оңайланып, Бұ Жалған жақсарғанша, біз пақырың, Шығармыз о Дүниені он айналып! 1674
Бастан аяқ кеп тұрды терістегің… Мені қойшы… Ал, шындық – алмас түбі талай көздің сылиды теріскенін! 1675
Секілденіп жолдың ең “бауырмалы” сағынтады… Ал, қазір тас қапталған жолдан көңіл біртүрлі ауырлады… 1676
Марқұмды кейде аямай, тілдеуші едің… Қалдың-ау табасына күншілердің, Барда ерің көзге оларды ілмеуші едің… 1677
Мен көргем жоқ оны ешбір қарық қып та. Артында тоғыз жасар жалғыз ұл қап, Үміт пен уайым кетті-ау жарықтықта… 1678
Сөзге сенсең, елдің шын жоқшылары! - Аштан ақыл сұрама деседағы, Тойынғандар тоғышар боп шығады. 1679
Таймайтын боп кетсе де заманақыр. Жоқ, тайдың тар өткелде бас қамымен! Құныңды айт!.. Енді мүмкін… қара бақыр? 1680
Күн туды! Не әкелді?.. Таныс татып. Анығы – Бақи жақты жақындатты, Бір күнге Фәниіңді алыстатып… 1681
Іш те же! Мол болса – оны аз ет, тала!..” Бұл итке мына жаһан болыпты-ау тек асхана әрі… әрине, әжетхана! 1682
Енді араңды не бәле сыналаған?.. Екеуіңнің бастарың сыймайтындай, Қазан ба екен, қарашы, мына Ғалам! 1683
Сыбансақ аз ба, көп пе жеткеніміз?.. Анығы – адал болдық бар парызға! Үйреткен еді-ау солай мектебіміз… 1684 Кім бұларды аспаннан құлаттырған, Тырс-тырсынан түнімен құлақ тұнған?.. Әлде тамшы – қуаныш хабаршысы, Кіруге үйге рұқсат сұрап тұрған? 1685
Сезем: із де, біз де ертең алыстаймыз. Жеткізбеші… әлі де бір кеш бар ғой… деуге кейін: “Құдай-ау, таныс қай қыз?” 1686
Денсаулығым? Ұлтым деп ауырғанмын. Ел бірлігі?... Онда мен – Төле бимін. Ел намысы… Онда мен – Бауыржанмын! 1687
“Күтіңіз” деген жалғыз сөз есімде. Күтемін, тіпті, соңғы демге дейін, Ал өзің күттіруге төзесің бе? 1688
Кездесіп қап “мырза” әрі ғаріппенен, Сөйлессем – бір әріп те білмейді екен, Адамдық әдеп жайлы әліппеден! 1689
Тегінде дұрыс шығар байығандық? - Дұрыс қой… байлық егер тапса адамын, Таппаса тарайды одан хайуандық! 1690
Қалды ма екен сау тамтық бұл жүректен?.. Жаратқанға таңданам, берік етпей, Неге нәзік қып оны үлбіреткен? 1691
Қаңғытып жіберіп ең бір ағаңды… Күн енді шыққандай ғой, Шын-шығыстан, Аларсың аман болсаң сыбағаңды! 1692
шын тірек - әділетке әл кіріп пе? - Кірмесе, кіреді ғой, ей, ағасы!.. - Немене, келіп пе ем мен мәңгілікке?!.. 1693
Бақытқа өз бетімше-ақ ілігердей болсам да болдыртты әбден қу тіршілік, Жөніне бірі келсе, бірі келмей!.. 1694
Біз байғұсты батырмай, тұншықтырмай, Тау тұрса да толқыннан дауылдарда, Алла жарқын жағаға бір шықтырғай! 1695
Жаниесі, әуелден аңғарып ал: Жамандықтан – жансарай тас қараңғы, Жақсылықтан жарқырап шам жағылар! 1696
Кіріссем?.. Мен үшін ол – соңғы аламан… - Кіріскін. Ақыл-ойдың кені басың, Онымен о Дүниеде неғыласың… 1697
Ду-думан, ләззат толы бипыл өмір… - Осыңмен бір түңілтіп, бір үңілткен, Дауа жоқ шығар саған, сиқыр Өмір! 1698
Алаяқ, аз ғана жыл аспандадың… Аңқау жұрт алтын белгі қойсын кейін, Бәрібір қарғыс болар жастанғаның! 1699
Ең болмаса біреуін ап қалғанда! Әттең, әттең!.. Асылым, неткен тәтті ең! Айналдың ғой енді ең тәтті арманға… 1700
Ал енді алтын екен деп бұрылды кім?.. Алтынды алтын деу үшін алтын бергін!.. Әй, осы адамдары-ай бұрынғының… 1701
Кестелеген кескінін адамдардың, Қазақы эпос сыймайтын Луврларға, Кенепте емес, ауызда аман қалдың! 1702
- Ол Күннің сәулесі ғой шағылысқан. Ар жағы тас қараңғы, сұмдық суық, Өмір де тұрмай ма сор, бақ – ырыстан… 1703
Азғантайы-ақ ондайды жүр атқарып. - Аз болып па үйдегі өкіметтік?!.. Қос өкімет тұрмайды тұрақталып. 1704
“Сондықтан ел үстінен несібім” деп, Өмірі бірді берсе, мыңды алған, Бұл қудың мына жұртқа несі міндет?! 1705
Ғашықтық айналып ап үдеп үнге, Әлемге жар салсам да, қандай ғажап, Тұруым тек сенің-ақ жүрегіңде! 1706
кезде келсе, немді алар шөберелер? - Асыл мұра – Атаның ардақты аты, Солай етіп қалдырсаң – соны егелер. 1707
Сайтан сауда мың күнә жатты артында! - Аманатқа алғанда таза жанды, Қай қаскүнем қайтармақ пәк қалпында?! 1708
Шығып жатса көп қызық айналыстан, Жастығымды сағынам, сен арқылы! Ал жастықпен бар өмір байланысқан… 1709
Бермей өз сыбағамды не істер?!” дедім… Енді ойға қалып жүрмін: “Мына Өмірге тым ерте немесе тым кеш келгемін..” 1710
Жазшы оны, айым, қойын дәптеріңе: тасырға қосқан тағдыр – мұңың мәңгі, Мен сенің мәңгі өртенем әттеңіңе!.. 1711
Шампанмен “Жаңа жыл!” деп қыртып әлі, Қаңтарда қанша адамзат қыңырайсын, Бәрібір Наурыз жылда Жыл туады! 1712
Жаңалық боп жатсын ой, пайымда да, Бәрібір шегі болмас Шексіздіктің, Жетсек те біз қиямет-қайымға да! 1713
Өйткені текпен келер кіл тағылым. - Нағашым – керей. Мүмкін хан Тұғырұл?.. Ата жұрт – Бәйдібек би ұрпағымын! 1714
Бүгінде ең ет жақын досы атаның… - О, Алла, болсын жайлы өз кешім мен ататын бұл арқылы қоса таңым! 1715
Бәлелінің бар сөзін құп алдыңдар. Енді жанып тұрсыңдар сендер отта! Қуанам ба?.. Жөн айтар бұған кім бар? 1716
Көп қызық бізден мүлде жеріп, келмей қояр деп ойлап па едік… Әттең, бәрін бар жасқа қойғанда ғой бөліп теңдей! 1717
Бейіл бетке жағуға күлді күйе! Өстіп естен естіні таңдырардай, Неткен сиқыр билік пен қу дүние! 1718
деумен жасып мен, рас, жадап қалдым… Жаңылыппын! Таймапты бастан бағым, Өзің барсың!.. Көр, міне, қанаттандым! 1719
Көрінер күнде тұрмыс күйкі реңі. Әйтсе де болғын аулақ әулекіден, Сенсіз де керуен көшіп, ит үреді… 1720
Алау бол дәуіріңе! Бол, қысылма. Ал кейін тағдыр саған не береді? “Тәубе” де не берсе де. Олқысынба. 1721
Шалқиық та! Шалқуға жарасаңшы… Өйте алмасаң болмайын әрі-сәрі, Жанға жаңа, өтінем, жара салшы?! 1722
Кейбір итке кім ықылас түсіреді? Бишігештер көздерін шел басқан ба?.. Бұлар нені, құдай-ау, түсінеді?! 1723
Бар жақсылық болса екен көпке дерсің… Ал сол көбің ойлай ма көсегеңді? Өйтпесе оған қалайша өкпелерсің?! 1724
Солай өтіп, қарағым, жатады өмір… Дүниенің кей тұсы – гүлжазира, Кейбір жері – қу тақыр. Қатар өңір… 1725
Намыс үшін қаншаның бағы сынды?! Адамилық шығады намысшылдан, Намысшылдан ізде, жұрт, арысыңды! 1726
Сондықтан тауып жүрме одан қайғы. Жаныңның шырақшысы – ұятты ойла, Бір кеткен бетке ұят оралмайды!.. 1727
Бір сен деуші ем пір атқыр залым қасым! Сәлем бердің кішіріп. Кештім бәрін… Болды енді, Тәңірім жарылқасын! 1728
Нең қалды енді алатын бұл ғаламнан?! Шықса мүйіз шығар-ау дәл сен сұмға, Аймандай ғып адалды былғағаннан! 1729
Ғұмыр көшін түземек қайғырып кім?! Саған бұлай, қарағым, деп тұрмын ғой, Бірақ өзім бәрінен… шайлығыппын… 1730
Жайға сая енді тек түсіме енер… Түсініксіз болдым ба?.. О, қасырет! Үмітім сен, келешек! Түсіне гөр! 1731
Таптым бәрін, ағайын, мінезімнен. Ал, мінезсіз?.. Құдай-ау, демей ме жұрт: “Ер қазақтың тұқымы – кіл езілген!” 1732
Жеткізуші – шарболат жігері еді… - Кейде солай… Ал, Өмір көбіне көп, Қорғасындай қорытып жібереді! 1733
білмейміз, тапты бейбақ кеше тыным… Мақшарда өзін қалай ұстар екен, Қулықтың білуші еді неше түрін? 1734
Таба қойдың бір сылтау, бір ілікті… Үлкен мансап, ұсақ жан… О, заман-ай, Сорымызға бұлар да бірігіпті… 1735
Тұңғыш рет түсімде “кел, кел…” деді. Бұл не сонда, о, Тәңір?.. Қос Дүниеде қос сағыныш осы ма теңделгені? 1736
Пірәдар, қабағыңды аш, түнермегің. Жүнжісең жүн қылатын жұқсыздарға, Сыр берме! “Төрт құбылам түгел” дегін. 1737
Дайынбысың?.. Шайқасам мен сенімен! Тарт сазайды Шындыққа суарылған Әділеттің алаулы семсерінен! 1738
(Уақтында тоқтау бар ма бұ Құдайдың). Суретін салып біте алар ма екем, Сынаптай сырғып тұрған сұмырайдың?! 1739
Зейнеткерлік екен беймәлім, тың “іс”. Кем-кетік көп… Әйтсе де бір ғажабы – Керегім жоқ ешкімге, жаным тыныш… 1740
қаптап кетті, балтырды қанатады!.. Ірілерді талау – салт. Таланумен сен кетсең де сен үшін таң атады! 1741
Бар болса да, әрине, өкінерім: бәлелікті біржола тастаңызшы?.. Көңілге ауыр алмаңыз - өтінемін. 1742
“Бұл – жұмақ!” дер әркім-ақ үйін көрген!.. - Мен де алғаш қызыққам салтанатқа, Салттарынан соңында… жиіркенгем! 1743
шешеді өз елінде шара – қаулы. Ал адам жанын жырлап өтсе Ақын, Жаһанда жатырқамас жан атаулы! 1744
Мәтінін оның былай деп тіз дейді: “Мықтының босағасын жанамайтын түзу жол неге ешқайда жеткізбейді?” 1745
Таңын қара, келеді ақ таң күліп!.. Қысқа ұсынып алғашқы бәйшешегін, Ақсақалын Көктем тұр аттандырып… 1746
Кетпепті тәубе, тәубе салым суға… Қайда да қайрат берген, қайран арман, Сен қазір жалынсың ба, сағымсың ба? 1747
Жағалап жүр жанығып кеңселерді. Өз сақалын өз басы сыйламастан, Құлжыңдайды бір ұлық берсе белгі… 1748
Қанатын қандай күндер жаяды алдан?..” - Гүл жүзде сан жыл ізі сайраса да, Сен әлі аяулысың, баяғы арман!.. 1749
Сол баяғы арының, қалыпты үнің. Танба осыңнан!.. Мен болсам сенше толқып, Мезгіл жетсе жатармын алып тыным. 1750
Бұл бейбақтың бәрінен түңілгені?.. Түңілудің түбірі не болды екен? Ойламау ма алды-артын күнілгері? 1751
Бір түкіріп қолында бар табысқа, Кіріп кеткен “Байлық пен Билік” дейтін, Қан ақпаса. Ар аққан арпалысқа! 1752
Басарда жаңа күннің баспалдағын, Көре біл көген көздің санасында, Жаңару құйындары басталғанын! 1753
“Азамат-ау” дегенге жақын келем… Ал, арманым – фәниді ұғып кету, Толқын жүрек, толымды ақылменен. 1754
“Алға шықты, - демеңдер, - әй, несімен?!” Озбасам да, омалып қалмау мақсат, Шыншылдықтың шындауыл бәйгесінен! 1755
Келді ұлың, қайтадан қанар сырға. Құт мекенім, сен әрі екі мың жыл тұңғиығын көрсетер жанарсың да! 1756
Таластың толқындары есіледі… - Бармысың бұ жалғанда, аяулым-ау, Кездескен жаға мынау… бесін еді… 1757
Өкпелей алмай қойдым, жарық Жаһан! Бізге ерік бермеген-ау о бастан-ақ, Тағдыр деп не берсең де алып жатам… 1758
Жазда бір жайнайық та!.. Болады күз… Арғысын несіне айтам… Бұл Дүниенің келмейтін қайта айналып қонағымыз… 1759
Болған жоқ көрер қызық әлі ғайып. Күндіз-түн дүние бөліп ырылдасқан, Иттердің қайсысы жүр жаны байып?! 1760
Одан да бір сұлу ән сал, қарағым. Толқытса ән сүп-сүйкімді Уақыт та, Тонауға келген ғұмыр тал-дарағын. 1761
Қойыпты бір қиямет ашып Тағдыр… Бәрібір сені табам! Тек өтінем: есігін жүрегіңнің ашық қалдыр? 1762
Өксіме деп “Өзге өмір кешер едім!..” Үміт ет бір Алладан… Көздің жасы жазуын өшірмейді пешененің. 1763
Соны ойлап күңіренген ұлы Абай да… Әйтсе де Абайлардың арқасы ғой, Әйтпесе Сана аспаны құламай ма. 1764
Жеңілдерсің, айтшы бір сыр ақтарып? - Айтсам, аға, ашылып ескі жара, Жүрсем қайттім біржола құлап қалып?! 1765
Өтіп жатыр өмірдің көп айлары. Көктемде кеп қысқа да жеттім, міне, Есіркеп тұр Уақыт… Тонайды әрі… 1766
Алға басқан адымым кері кетіп жатса, бұған, Құдай-ау, қайтіп төзем, Жараттың ба төзімді, берік етіп? 1767
Белгі жоқ “өз-өзіме мәз” дейтін. Жанына не зор келген кеудемсоқтың? Кем соқпау мақсаты ма мәжбүрлейтін?.. 1768
“Солай ет!” деп сен итке кім бұйырған?! Жақсы сөз қалса қалар… Ал, қабырда, Арса-арса ауыздарға құм құйылған. 1769
“Жүз жаса!” деді тойда достар маған. Жүзі не… кеткеннен соң… Бір жақсысы – Бұ Жалған кім кетсе де бос қалмаған… 1770
Білмейтін жұрт “Бұл неге жүдеу?” десті. Таңырқайды… Ойда жоқ жанға үңіл, Қойшы бәрін! Таппаспын тілеулесті… 1771
Әрбір күнің – бақытың басыңдағы. Сияқты еді-ау жас күнде!.. Енді сұрқай… Неге?.. Мүмкін, бұл көздің ашылғаны? 1772
Шығарарсың осындай мүмкін кесім? Құлдарыңның күнәсі болса да ауыр, Қолыңда ғой кіргізу бір күнде есін… 1773
Көз жұмсақ, Жерге сіңер өлі дене. Ал қалай қия аламыз көк Аспанды, Ай, жұлдыз жербесіктен көріне ме?.. 1774
Ең зоры: Адамдықты кім ақтады? Адалмын десем, куә боламысың… Аспанның Алла жаққан шырақтары? 1775
Көк жалау үстелінің тұр оңында. Ал, ойы – қарын, қалта… тағы қалта! Кім қойған бұл нәжісті бұл орынға? 1776
Тынши ма жалғыздықта өмірі адам?.. “Адамның дәрісі – адам…” Қайтер екем, Сырлассам перизатпен өңі ұнаған? 1777
Қашанғы енді?.. Ағаңды барыңда өпкін, Кейін кеш боп, өкініш өртемей ме, Таба алмасаң ішінен қалың көптің… 1778
Қайтесің, о, Жасаған, құзғындарды? Мәңгіге өсіте ме?.. Ал, сен үшін, Түк те емес дейтініміз біздің мәңгі… 1779
Жоқтығын да білмеппін жоқ серіктің. Тістегенмен бармақты тыншымадым, Алар екен шын досым боп сөгіп кім? 1780
Ғажапты аңсау, армандау… - күндегі азап. Ойланшы, айым… сендік жаз ортайыпты, Ал менікі қалып тұр мүлдем аз-ақ… 1781
Несіне енді, жарығым, жылай қалдың? - Сыртын сүю, білші, аға, ішті ұқпау - Тозағы екен біздей көп жұбайлардың! 1782
Қорлық сөзін, қарашы, астарлаған! - Өз көңліңді қорлаған – мына өзіңсің, Нең бар еді наданмен аспандаған?! 1783
Заман бара жатқандай сайқалданып. Жәлдеп, жәлеп, жебірлер… мәз-мейрам боп, Талайымыз отырмыз жәй таң қалып… 1784
Сұрайтын сенен қатаң кезім келді. Орнына у толтырып, неге ұрладың тәтті әрі ыстық толқын сезімдерді? 1785
“Әділет!” дейтін мәңгі қалады арман. Тұсаулы тұлпар әлі жұртта тұрса, Есектер алтын артқан қамал алған! 1786
Ескісінде, о, қанша асыл қалды? Жаңасына асқандар еске ала ма, Адамдықты бір белге асырғанды? 1787
Арамдықпен адалға жамалғансың. Атын алып Адамның арын сатқан – Жоғал!.. Мейлі, тағы да жамандарсың!.. 1788
Неліктен надан біткен күндес болған?.. - Жөн шығар бұл сұраққа былай келу: Қайсысы не көздеген, кімге ес болған?.. 1789
Бақиға жеткенімді қалай барып. Ар жағы жарық па әлде қараңғы ма?.. Бәлкім, бір жырым тұрар арайланып?.. 1790
Қоса өсті әкесінің көкірегі! - Өсірген – жағымпаздың жалпаңы да, Байғұс шал… түптің түбі өкінеді… 1791
Ал жақсы мен жаманның арасы – дау! Жаман шалмай аяқтан тұра алмайды, Мақсаты бар оның да: жан асырау… 1792
десе де біз, еркектер, еркелеуміз. - Бар тілек: Бізді сүйген аруларға, О, Тәңір, келмесінші ертелеу күз?! 1793
Бірақ бір уәжім бар ақталуға: өңінде қуанышты ұмытқанға, Бір рахат екен түсте шаттану да! 1794
Қазына – кітап еді-ау ішін ашсаң! - Сен өзің… Соңғы шанс – ашуды ойла, Марқұммен Бақи жақта ұшырассаң… 1795
Сені атаса – жақтары қарысады!.. - Мені қойшы… Қызығы – атақ үшін өңшең мәстек өзді-өзі алысады! 1796
Аяқасты етілген армандарды, Удай қылып жазыпсың… Қапың жоқ па? - Оның бәрі… өзіме арналған-ды. 1797
Құстар әнін тыңдауды ұнатамын. Ол ұласып “Махаббат валісіне”, Жылатамын жүректі, жұбатамын… 1798
Мына ел үшін алғандай Айды көктен. Бола қапсың аңқауға ақтан сопы, Ат үстінде сен жұртқа жайлы боп па ең?! 1799
Сондайда ақ қағазды шимайлағам. Шимаймен симас күнге қош айтсам да, Ертеңге кешегімді қимай барам… 1800
Туған жерге оралу?.. О да заңды. Енді пейіш – Тараздан шығармаса-ау, Алмаменен ашсам да оразамды? 1801
Не күтпексің келіннен келесіде?.. Ал ол өзі Алладан не күтеді? Оған да Алла бірдеңе бересі ме?! 1802
Өйткені елдің құлы, ел досымын. Ел деуден танар болсам – аруағы атсын, Жетінші атам менің – Ер Қосының! 1803
Жайнаса - өткенді ойлап шилықпа да. Жарқырап жылы қара жәмиғатқа… Асылы, аз күн өмір – сыйлық қана. 1804
Қоймаушы ең оны дос деп ұғымды әрі!.. - Ұғымды. Атқа қайта мінсем ертең, Есіне қайта түсер бұрынғы әні! 1805
Жебірді ақымақ көп “ең есті” дер!.. - Есті емес, құлы ғой ол құлқынының, Ал естің мәңгі мекен-жұрты – ғылым! 1806
Неге ұқсаспыз? Мүмкін бұл Күннен күлген? - Адам жаны қайда да бір шыбын жан, Тек тіршілік сәл аздап түрлендірген. 1807
Деумен жүр: “Жеміс көрсең – үз, талап қал!” Аң-таң боп ауыл жақта шалдар отыр: “Байлық деп өле ме бұл қызталақтар?!” 1808
Басты, әне, құдай атып пұлға қадам!.. - Ұяты аз кей сорлының заманалар, Бар ойын, бар болмысын бұрмалаған. 1809
Ар-ұятты жер қылып тегістеді! Екі езуді құлаққа жеткізіп ап, Шайтандар жүр құшақтап періштені! 1810
Құлаған ба, құдай-ау, асқары естің?! Ұятсыздық, қиянат… Қайтіп көнем? Алысуға, әттең-ай, жас та емеспін… 1811
Өртеніп Өмір дейтін бітер өлең. Жолымыз жолықпаса бұл Фәниде, - Амал не… Бақида да күте берем! 1812
Берген-ау азапты көп, басқаны аздан. Әділдік жоқта бірлік – арман ғана, Түркілер – түп атамыз тасқа жазған. 1813
Қуаныштың нұрына құлдық ұрған кезің сәтте ауысып ақ тұманға, Айыра алмай жатқаның мұңды мұңнан… 1814
“Дәу” боп жүр қазір талай алагүлік!.. - Асықпа, көптің көзі ашылғанда, Ол иттер айдалада қалады ұлып. 1815
Басына бақ мәңгіге қонады әрі. Мұрасымен сан толқын ұрпақтарға, Сырлас, асыл замандас болады әлі. 1816
Азы қап, талайы жат болып тынған. Туыстан Алла жазған кім безе алмақ, Ішінде болмаса да оңып тұрған? 1817
Толқыған жүрек жылап басылмады! Қалқам-ай, неге айттың бұл мұңды әнді, Сенің де сырың ба еді ол басыңдағы? 1818
Не күтерсің қысқа өмір, қысқа күннен?! - Оны өзің біл… Адалдық – сәндік үшін, Кілемі ғой заманның тұстағы ілген! 1819
Түсіп кетіп толқынды күйге мен де, Түсінбедім сендегі сәл дірілді… Бәденіңе, қалқам, қол тимеген бе?.. 1820
Айта гөрші жайымды ана ағайға?! - Айтар едім, бірақ бір мәселеге бар: Сені сенше не менше бағалай ма?.. 1821
Ұрпағын Адам Ата Адам деген. Қайтер, дос, күллі әйелді Хауа десек, Сен де адам бола алдың ғой анаңменен?.. 1822
Әдейі емес, жаңылсам кей істе мен?.. Қорықпаймын Тозақтан тоқсан көрген, Қорқытпасаң бейтаныс Пейішпенен! 1823
Жан емеспін қалатын есеңгіреп. Берем десе Құдайдың берері аз ба, Соғып тұрса кеудеде есен жүрек! 1824
Замананың өзі оны қыран еткен! - Болар, болар… Мен бірақ көрмей тұрмын, Титтей орын ұятқа мына беттен… 1825
мына Өмірде, ей, менің мейірбаным! Тек қорқамын: қатал да қатаң кетсем, Жүре ме деп жұмақтық кейіп жаның… 1826
деу бекер!.. Айырып ол ақ-қараны, Іздейді ізгілікті. Бар болса оның біреуден біреуге өтіп сақталады! 1827
Көзден ұшты көгілдір шат шағым да!.. Қайта келсең ол күнді алмаспас ем, Бар жылына бақытты патшаның да! 1828
Бәрі жөн, бақ-дәулетті шалқыттың да. Бір сұрақ ол тұрғанда қоса тұрсын, - “Мен мына бейбақтардан артықпын ба?” 1829
Жұлынынан жұртының жіп ескенге, Шайтан – тағдыр қисаң да, о, Жасаған, Пейіш түгіл Тозақта үлес берме?! 1830
Енді жүрміз сырласып, араласып. Тек не дейін, Талас-ау, толқыныңа, Жастығымды әкеткен ала қашып?.. 1831
Әнін-ай!.. Бой балқытып барады енді… Оянған он жыл бұрын арман еді!.. Тағы да арман болып қала берді… 1832
Асығамыз, әйтеуір, асығамыз. Жетер жерің – Жерұйық емес, құрдым… Құрдым құнын асығып асырамыз! 1833
(Тәңірім өзі көрер жазалыны). Ал, мәйіт жуғандардың ойлары хақ: “Жанының қалай еді тазалығы?” 1834
Қоярға жер таппадым бұл жанымды! Жалғыз үміт, жарығым, жалғыз сенсің, Шешші ертерек мен барда жұмбағыңды? 1835
Тас қаланы, аспанды аққа орады. Терезеден шыға ұшқан көңіл-пырақ, Тапты ауылды, баяғы атқораны… 1836
Сен кәпір, оны ылғи тасада аттың! Ал менің көзімде – жас, ішімде - өрт: барында бір жақсылық жасамаппын!.. 1837
деп ұқпас мені кейде базбір өрен… Жыр болмаса жылытам жанды қайтіп, Суық күзде табармын жазды неден? 1838
Түркілердің алауы – Тұрары, ары… Заңды сұмдық: түнекшіл тозақылар, Өшпесе алау қалайша тұра алады?! 1839
Қайтіп әнге ғажайып салады бау, Қайтіп жаһан жарқырар нұрға толып, Сүймей сүрсең Өмірді, қарағым-ау?.. 1840
жатса, тым торығамын, қалам сынып… Күрессем – болу керек неге маман?.. Кәсібім… игере алсам – адамшылық… 1841
Кете бардың жаңылтып, халқыңды ізден… Ардақтым-ай!.. Кім білген бұ Жалғанды, Бақыттырақ шығарсың бәлкім бізден?.. 1842
- Демеймін сені бұған елең етсін: жатарсың Әзірейілмен де әзілдесіп кетерде сен, қылжақ ит… кереметсің! 1843
Құдай-ау, сені тас қып кім байлаған?! - Тағдыр да… тас қараңғы, болжап болмас, Түнде кім көре алады түнді айнадан… 1844
Мүмкін мен сенсіз жасты құр жасадым?.. Жалғыз жол… - жалғыздықтан жылап тұрып, Тағы да рухыңмен сырласамын… 1845
Аспан толып кетіпті жұлдыздарға!.. - Жүрек, неге мұңдандың жымыңынан, Әлде бұлар… баяғы бір қыздар ма?.. 1846
Асылым, әлі де еске аласың ба?.. Толқыны асау жастық мені көміп, Аһ, Дүние!.. басқа біреу бақ асырды, ә? 1847
Сен қазақ болып қайбір оңдырасың?! Бар болса кеудеңде анау қазақ жүрек, Құлағын домбыраның сол бұрасын! 1848
- Жүргеннен жақсы, әрине, соқабасы. Бірақ бәр-бәріне сен жауаптысың!.. Кейіс пен бұл “мансаптың” жоқ арасы. 1849
Жүр ем ғой жүдеп, жаным жұтаңданып. О, ғажап! Кеттім кенет алауланып, Ол сенің жанарыңнан тұтанды анық! 1850
қапалы қанаттардың суылы ма?.. - О, арман, сен де құс па ең, сыз көңілден ұштың-ау топ-тобыңмен суырыла?! 1851
жанталасу – құзғындар салты мына!.. Ойлану жоқ әз Тарих пысқырмасы, Міскін төстің мыс тұрмақ алтынына. 1852
Сел шайыпты шаттықты, қалыпты шер. Одан қайтіп арылам?.. Бір сөз берші, Найзағайдың оты боп қарып түсер?! 1853
“Ұнатып” ап салтымды құлаттыңдар. Алтынымды алдыңдар, тағы алсаң да, Тиіспеші тіліме, піратқырлар! 1854
Әлі де бір ғажайып есімде рең… Суыссақ… кешір демен… кінәлі-рең, Сезіммен тал жібектей есілмеген… 1855
Мастанып мінгендерін, кигендерін! - Қарттарды ұмытқандар нені ұғады?!.. Кім білсін… ұғар мүмкін күйгенде ерін… 1856
Бәрі ыстық! Қарты, бала-шағасы да. Құшар ем бәрін бірден – симайды, әттең, Құшақ түгіл көздің де шарасына! 1857
Түк шықпады! Тұншықтым қапырықта… Несі әділет адамдық ақыл бермей, Кейпін беру адамның мақұлыққа?! 1858
Әйтсе де арсыз сөзді тиям ыңғай. Өртелсін кім жазса да өлең біткен, Түндегі жесір мысық миюындай! 1859
Арба айдаған, ат баққан, одан сақпан… - Бала күнгі осы, інім, біздің қызық! Ал, ағалар… қан кешкен толарсақтан. 1860
Дәметтің-ау бірдеңе қалталыдан!.. Ала қалсаң, ол – арам дүние ғой, Арам жақпас таймаса Ар тағынан. 1861
Енді қайттім?.. Мұндайға үйренбеп ем… - Үйренесіз. Енемнен үйренгенмін, Алғашқы бір байыма тигенде мен… 1862
- Желтоқсан, жиырма екісі – ең қысқа күн!.. - Қысқасы дұрыс болды көруге… үһ… бір жолға болса да оның кем қыспағын… 1863
Көпшік қойғыш қазақтың жарымы - “ұлы”! Көпшікпенен көкке ұшып кетеді кім?.. Әлде мақсат ете ме бәрі мұны? 1864
Ойнаған ақ жүзіңде күлкі майда… Айналып кетсін бұл түн “Мың бір түнге”, Айтшы, айым, жүрегіңнің кілті қайда? 1865
Беретін Алланың да бағасы бар. Арасы Жалған, Шынның ашылғанда, Нұр жауып, маңдайыңның бағы ашылар! 1866
Дегенді ойласа ойлар миы ашыған: Өткен шақ дейтін де бар… Мықты болсаң, Суырып алшы Күнді ұясынан?! 1867
Мәз болып мадақ үнге оқыранды… Қырсық-ай, қырғи келіп бір қиырдан, Оң көзін оқырайтып шоқып алды… 1868
Талай пенде Жалғаннан жатсыраған. Сор қайнаудың бір сыры сол болар ма, Жаңсақ жауап сұраққа: Жақсы? Жаман?.. 1869
“Ақыл-ойым онша сау емес-ау” деп… Таңмын: “Өзің қосатын ақымаққа, Адам бар ма?!.. Мынау бір елес-ау…” деп. 1870
Іздеумен мына Өмірдің жалпы мәнін! Тапты ма, таппады ма?.. Мұнда дау көп, Даусызы - әр пенденің арты мәлім… 1871
айналып, жаныңды жер жаралап та. Дауасы – пайымыңды айт шын иманмен, Тік қарап өз арыңа, жамағатқа. 1872
Деуменен он бөлінді ойым қай түн… - Байғұс-ау, несіне оған дал боласың, Білсең айт: не бар нүкте қойылмайтын?! 1873
Жылмаңдап шырғалаңнан шығады арам. Көргені бірдің – жұмақ, мыңның – тозақ!.. Кім үшін жаратылған мына Ғалам? 1874
Дал-далы шығар сонда қапастың да. Шешімін шектен шыққан шекпендінің, Құдайдың құдіретімен шатастырма. 1875
Жын төрлеп, телмірмесін есіктен Ар! – дер болсаң, ей, пірәдар, мешітке бар. Иманның көппен бірге қонуы оңай, Жанға нұр – Алла сөзі есіткен әр. 1876
деп бөліп қарауға ылғи қоғам бейім… Ең соңғы “Содан кейін” бола ма өзі?.. Болмаса, жету қайда оған зейін! 1877
Мұз боп тұр Айдың қызғылт мыс табағы… Құдай-ау, қыстау қайда?.. Ит қой үрген!.. О, енді сықырлақ жол қысқарады… 1878
Мәңгі талас, қып-қызыл шоқ басылар. Шоққа күйіп, өртеніп кетсе де екеу, Шындық, мүмкін, екеуде… жоқ та шығар. 1879
Ашылмас шаққа дейін бақиға аттар Шындықты мойындап тек кетеміз де: Ақылға симайтын да Ақиқат бар! 1880
Бір жанды жұлдызы ыстық күнде іздейміз. Өз күнің батқанша ол жолықпастан, Жұлдыз боп қалса, Тәңір, кімді іздейміз?! 1881
Төрде отырған біреулер қақалады! Қарсы біткен бұтақ боп қарағайға жүргендегі біткен жоқ шатақ әлі… 1882
Көмбеде емес ол бірақ қазып алар. - Онда қайда?! Қарассаң қайтеді, ата? - Ақылымда!.. Абайлап, азырақ ал… 1883
Ылғида аяғымнан шалады, інім… - Мен, тіпті, мүгедекпін о жағынан, Өткізген ойынмен жас, бала күнін! 1884
Сары аязбен алысып, буырқанып Талас жатыр… Айналдым асылымнан, Мың өзеннен алатын суын танып! 1885
Жерге сіңіп у мен зәр, жатады қан. Жер – бізде емес, біз жерде тұрмыз, Адам, Қорықсаңшы, қара Жер қаһарынан! 1886
Көкжиегін көңілдің, аш пердесін. Толқып, тулап, сиқырын дыбыстардың, Қасіретті жүрегім қастерлесін! 1887
Қиямет пен қиямет аударысып жатыр!.. Құрсын, түс қой бұл… Әлде аян ба, неге Жердің барады аумағы ысып?.. 1888
Күндей боп күліп шықтың түнді айдаған. Қалғандай жүрек тоқтап, дем үзіліп… Тылсым сәт есті алған, тіл байлаған! 1889
“Көз құнын” жеті әкенің “қайтарды” елден!.. - Ә, әлгі, “қызылкөз” бе… көп жасайды, Күшті оған Құдай емес, шайтан берген! 1890
Былдырынан ұқпадым не дегенін. Сездім бірақ жүрекпен жүрегінің әр лүпілі атасын демегенін! 1891
Нәпсі үшін жуас жұртпен таласқанды қоймасаң – соңғы ескерту: жеке өзіңе орнатам қайта ашылмас қара аспанды! 1892
Жөн шығар көргеніңе шыдап төзген. Тек Сөзді байқа, балам! Өледі адам, Өзі не өзге айтқан бір-ақ сөзден. 1893
Сағымда сап тиылып сырласарым жүр ем ғой… Сен кездестің асыл досым, Шер тарқап, айһай, шіркін, бір жасадым! 1894
Келдің, сәулем! Сейілді тұман, сағым. Зиярат ет… Қабыл ал мың жыл өскен, Айша Бибі әпкемнің раушанын! 1895
Көп болмады қалғаны екшеліп ең. Басқаларсыз білмеймін не боларын, Мына Тараз көрікті тек сенімен! 1896
Сен өзгесің! Әйтпесе былай дер ме ем: Жан-тәніңді сақтай гөр жағымсыздан, Сұлулық та – ұлылық Құдай берген! 1897
Мың-сан рет саған да естілген сөз. Сөзді емес, еске алшы: біз екеуміз… жазғы таңға жібектей кешті ілген кез… 1898
Түрлері бар жалыққан өкпелей де. “Жоқ… жоқ…” деген сөз көп те, “бары” сирек… “Бар” мұнда әлде бүрленіп көктемей ме? 1899
Жабырқатты-ау сені де, жайдарым-ай… Моншақты үз көздегі! Қарамайды жаңа туған, жарылқар Айға бұлай… 1900
Әркім-ақ – ботасы елдің кезінде ерген. Сыйла елді!.. Мұны айту – маған парыз: әкеңнің, атаңның да көзін көргем. 1901
Айланың да түспейді тақымына. Жаралғаннан болса да жан жалауы, Кейде асығыс апарар ақырыңа. 1902
жүктеу/скачать 4,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|