Аубакирова ф. Х. 5В072900 (6В07320, 6В07321, 6В07322) – «Құрылыс»
жүктеу/скачать 9,34 Mb.
|
| Тақырып 2. Су тазарту имараттары
3 дәріс 1. Ауыз суды дайындау әдістері. 2. Табиғи суды тазарту бекеттерінің схемалары. 3. Тазарту станциясының құрылыстары және ондағы процестер: араластырғыштар мен тұндырғыштар (суды коагуляциялау, тұндыру), сүзгілер және хлоратор (сүзгілеу және зарарсыздандыру). 4. Табиғи суды арнайы өңдеу 1. Табиғи сулардың құрамында қалқыма заттар, коллойдты ерітінділер және еріген тұздар болады. Табиғи судың сапасы физикалық, химиялық және бактериологиялық қасиеттерімен сипатталады. Судың физикалық қасиеттеріне температура, түсі, лайлылығы, дәмі және исі жатады. Жер бетіндегі сулардың температурасы ауаның температурасына, судың қозғалу жылдамдығына байланысты болады. Ал жер асты суларының температурасы біршама тұрақты, көбінесе 6-80 аралықта болады. Судың түсі платина-кобальт шкаласы бойынша градуспен өлшенеді. Бұл шкаланың бір градусы 1мг платина ұнтағымен боялған 1 л судың түсіне сәйкес келеді. Ауыз-суға пайдаланатын судың түсі 200 тен аспауы керек. Ауыз-судың дәмі мен исі бес балды шкала бойынша 2 балдан аспауы керек. Судың лайлылығы судағы қалқыма заттардың мөлшерімен (мг/л) анықталады. Стандарт бойынша ауыз судың лайлылығы 1,5 мг/л-ден аспауы керек. Судың химиялық қасиеттеріне активті реакциясы, кермектілігі, тотығыштығы және еріген тұздардың мөлшері жатады. Активті реакция судың сілтілік немесе қышқылдық дәрежесін көрсетеді. Олсутегі иондарының концентрациясымен анықталады. Оны PH-деп белгілейді. Егерде РН=7 болса, ондай суды бейтарап су дейді, ал РН<7 болса, оны қышқылды су дейді және РН>7 болса, оны сілтілі су дейді. Стандарт бойынша ауыз-судың РНы 6 мен 9-дың аралығында болғаны жөн. Судың кермектілігі кальций мен магнийдің ерітілген тұздарының мөлшерін көрсетеді. Судың кермектілігі карбонатты және карбонатсыз болып бөлінеді. Карбонатты кермектілікті уақытша кермектілік деп атайды. Суды қайнатқанда ол қақ болып ыдыстың түбіне отырады. Карбонатсыз кермектілікті тұрақты кермектілік дейді. Судың жалпы кермектілігі Нж=Ну+Нт. Кермектілікті мг-экв/л-мен өлшейді. Ауыз-судың жалпы кермектілігі 7 мг-экв/л-ден аспауы керек. Судың тотығыштығы судағы еріген органикалық заттардың мөлшерін көрсетеді және ол судың тұрмыста пайдаланған сулармен былғанғнын көрсетеді. Судағы еріген тұздардың мөлшері құрғақ қалдықпен сипатталады. Суды толық бұландырып және 1100С-пен кептіргеннен кейін қалған қалдықты құрғақ қалдық дейді. . Ауыз-судың құрғақ қалдығы 1000 мг/л-ден аспауы керек. Судың бактериологиялық былғану дәрежесі 1 см3 судағы бактерияның санымен анықталады. Судың бактериямен былғану дәрежесін бағалау үшін ондағы ішек таяқшасы анықталады. Судың бактериалдық былғануы коли-титрмен және коли- индекспен өлшенеді. Коли-титр деп бір ішек таяқша бар судың см3 өлшенген көлемін айтады. Коли-индекс деп 1 л судағы ішек таяқшалардың санынын айтады. Ауыз-судағы коли-индекс 3-ден артық болмауы керек. Табиғи судың сапасы тұтынушылардың талаптарына сәйкес келмесе, онда оны тазарту керек болады. Суды тазарту әдісі және тазарту құрылымдарының құрамы су көзіндегі судың сапасына, тұтынушылардың талабына, су құбырының қызметіне, станцияның өнімділігіне және жергілікті жағдайларға байланысты. Суды тазартудың ең көп тараған әдістеріне суды мөлдірлендіру және залалсыздандыру жатады. Суды мөлдірлендіру процесі тұндырғыштарда,қалқыма тұнбалы мөлдірлендіргіштерде және сүзгілерде өтеді. Бұл құрылымдар тазарту станциясында орнатылады. 2. Суды тазарту бекетінің технологиялық схемасын қарастырайық. Қажетті технологиялық процестер мен құрылыстардың үйлесімі судың сапасын жақсартудың технологиялық схемасын құрайды. Су дайындау тәжірибесінде қолданылатын технологиялық схемаларды былайша бөлуге болады: реагентті және реагентсіз; жарықтандыру әсері бойынша; технологиялық процестердің саны және олардың әрқайсысының сатыларының саны бойынша; қысымды және қысымсыз. Реагенттерді қолдану арқылы суды өңдеу процестері (3.1-сурет) қарқынды және әлдеқайда тиімді. Сонымен, реагенттерді қолдана отырып, өлшенген заттардың негізгі массасын тұндыру үшін 2-4 сағат, ал реагенттерсіз - бірнеше күн қажет. Реагенттерді пайдалану арқылы сүзу 5-12 м/сағ (және одан да көп) жылдамдықпен жүзеге асырылады, ал реагенттерсіз (баяу сүзу) - 0,1-0,3 м/сағ.реагенттерді қолдану арқылы суды өңдеу кезінде су тазарту қондырғылары көлемі жағынан едәуір аз, ықшам және арзан, бірақ пайдалану қиын. Реагентсіз технологиялық схемалар, әдетте, бастапқы судың түсі 50 градусқа дейін кішкентай су тұтынушыларын сумен жабдықтау үшін, суды өрескел тазарту үшін, бірқатар өнеркәсіптік нысандарды сумен жабдықтау үшін қолданылады. Бұл жағдайда дөрекі түйіршікті сүзгілерде бір тұндыру немесе бір сүзу жеткілікті (3.2-сурет). Технологиялық процестердің саны мен олардың әрқайсысының сатыларының саны бойынша технологиялық схемалар бір, екі және көп процесске бөлінеді. 3.3-суретте дәйекті және бір рет (бір сатыда) жүргізілетін суспензиялық тұнба қабатындағы суды өңдеуден және сүзуден тұратын жетілдірілген екі процессорлық технологиялық схема көрсетілген.
Өңделген судың қозғалыс сипаты бойынша технологиялық схемалар өздігінен ағатын (қысымсыз) және қысымға бөлінеді. Қалалық және ірі өнеркәсіптік су станцияларында бастапқы су құрылымдар бойымен ауырлық күшімен қозғалады. Бұл жағдайда әрбір келесі құрылыстағы су деңгейі алдыңғы деңгейден төмен. Деңгейлердің айырмашылығы құрылым ішіндегі және коммуникациялардағы гидравликалық кедергілерді бір құрылымнан екіншісіне өту үшін қажет қысымды анықтайды. Сондықтан технологиялық схеманың жеке тазарту қондырғыларының өзара орналасуын байланыстыру ерекше маңызды (яғни. биіктік сұлбасын құру). Қысымды технологиялық схемамен өңделген су құрылымнан құрылымға атмосфералық қысымнан жоғары қозғалады, сондықтан жеке құрылымдарды бір белгіге орналастыруға болады. Қысымды тазарту қондырғылары герметикалық түрде жабылып, сорғылармен жасалған қысымға есептелуі керек. Қысымды технологиялық схемаларды қолданған кезде кейде таза су резервуарларын және II көтеру сорғы станциясын ұйымдастыруға болмайды. Жекелеген жағдайларда тазартылған су I көтеру сорғыларының қысымымен тікелей тұтынушыларға желіге беріледі. Тазарту қондырғылары арқылы судың қысымсыз қозғалысы кезінде екі сорғы станциясы мен таза су резервуары қажет.
жүктеу/скачать 9,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||