40. ҚР экономикалық бақылау түрлері. Экономикалық нысандар мен үдерістерді басқарудың құрамдас бөлігі. Нақты жай-күйдің заңдарда‚ нұсқаулықтарда‚ ережелерде‚ шарттарда‚ келісімдерде‚ жобаларда‚ есеп саясатында көзделген қажетті жай-күйге сай келуін тексеру мақсатымен нысанды қадағалау.
Бақылау мынадай түрлерге бөлінеді:
мемлекеттік бақылау (мұндай мәртебеге заң шығарушы органдарға тікелей бағыныста жұмыс істейтін бақылау органдарына беріледі);
ведомстводан тыс (бағыныштылықтан тыс) бақылау (өкім жүргізуші және атқаушы билік органдары жүргізетін бақылау );
ведомстволық (бағыныштылық) бақылау (ішкі шаруашылық бақылау ды қоса, бақылауға өкілеттігі бар идаралық органдар жүргізетін бақылау);
аудиторлық бақылау [бақылау нысандармен (клиентпен) қаржы тексеруін жүргізу туралы шарт негізінде жүзеге асырылатын тәуелсіз, міндетті, ақылы бақылау];
бақыланатын нысандарына қарай: өндірістік үдерістің барысын бақылау, технологиялық бақылау, қаржылық бақылау (қаржы бақылауы), еңбек тәртібін бақылау, т.б.;
кезеңділігіне (дүркінділігіне) қарай: ұдайы бақылау, дүркіндік бақылау және бір жолғы бақылау;
қамту ауқымына қарай: жалпы бақылау және іріктемелі бақылау
41. Негізгі қорлар бойынша амортизацияны есептеуді тексеру және ықтимал бұзушылықтар. Аудиторлық тексеру барысында аудитор мыналарды белгілеуі керек:
Негізгі құралдардың барлық объектілері амортизацияны есептеу кезінде есепке алынды ма
Негізгі құралдардың қозғалысы есепке алынады ма
Амортизация нормалары мен оларға түзету коэффициенттері дұрыс қолданылады ма
Негізгі қорларды қайта жаңартуды және техникалық қайта жарақтандыруды жүргізу кезінде, оларды толық тоқтата отырып, сондай-ақ консервациялауға ауыстыру жағдайларында амортизацияны есептеу жағдайлары жоқ па
Негізгі құралдар объектілері бойынша оларды жөндеу және тұрып қалу кезінде амортизацияны есептеуді тоқтату фактілері жоқ па
Өндірістік негізгі құралдардың белсенді бөлігін жедел амортизациялау әдісі негізді ме
Практикада негізгі құралдар бойынша амортизацияны есептеу аудитінің нәтижесінде бұзушылықтардың келесі түрлері жиі кездеседі:
Бір мезгілде бухгалтерлік және салықтық есепке алудың болмауы
Амортизация нормаларын дұрыс қолданбау, яғни дұрыс емес
Амортизациялық топтарды жіктеудің негізгі құралдарын труппалау
Амортизацияланбайтын мүлік бойынша амортизацияны есептеу
Бастапқы құжаттардың міндетті пакетінің болмауына байланысты есепке алынбаған негізгі құралдар бойынша амортизацияны есептеу
Бастапқы немесе қалпына келтіру құнының жинақталған амортизациясына қол жеткізген кезде амортизацияны есептеу
Негізгі құралдарды үш айдан астам мерзімге консервациялауға және бір жылдан астам мерзімге реконструкциялауға,жаңғыртуға ауыстыру кезінде амортизацияны есептеу
Амортизацияның жоғарылататын коэффициенттерін қолдану
Оларды агрессивті ортада немесе ауысымның жоғарылауына байланысты пайдалану уақытының ұлғаюымен құжаттамалық растау