Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы есеп

ҚР БҒМ әкімшілік деректеріне сәйкес 2016 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша ЖОО студенттердің контингенті 477074 адамды құрайды.

Есептік кезеіде 79900 студент қоғамдық пайдалы жұмыстарға, оның ішінде академиялық қызмет, жоо алқалық басқару органдары және т.б. тартылған.

Ұлттық студенттер лигасына қатысатын ЖОО-лар үлесі

ҚР БҒМ әкімшілік деректеріне сәйкес 2016 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша республикадағы азаматтық ЖОО-ың саны 112 құрайды.

Ұлттық студенттік лиганың футзал бойынша ойындарына 41 ЖОО-ның командасы қатысты.

Студент жастар арасында Ұлттық студенттік лига дамып, танымал болып келеді, оған қоса Қазақстанның футзал бойынша жетістіктері халықаралық деңгейде футболдан озады.

2016 жылғы ақпанда Алматы қаласында студенттер арасында ІІ Азия Чемпионаты өтті. Елдің намысын Ұлттық студенттік лиганың 2015 жылғы маусымының жеңімпаздары қоғады.

ЖОО-лардың жалпы санынан корпоративтік басқару органдары (байқау кеңестері, қамқоршылық кеңестер және директорлар кеңесі) жұмыс істейтін ЖОО-лардың үлесі

ҚР БҒМ әкімшілік деректеріне сәйкес 2016 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша республикадағы азаматтық ЖОО-ың саны 112 құрайды.

84 ЖОО-да (9 ұлттық, 31 мемлекеттік, 1 халықаралық, 16 акционерленген, 27 жекеменшік) құрамына бизнес-орта, жергілікті атқарушы органдар, атақты және беделді түлектер кіретін байқау, қамқоршылық және директорлар кеңестері бар.

Осылайша, ЖОО-лардың жалпы санынан корпоративтік басқару органдары (байқау кеңестері, қамқоршылық кеңестер және директорлар кеңесі) жұмыс істейтін ЖОО-лардың үлесі 75% -ды құрады.

Назарбаев Университетінің тәжірибесін енгізетін азаматтық ЖОО-лардың үлесі

ҚР БҒМ әкімшілік деректеріне сәйкес 2016 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша республикадағы азаматтық ЖОО саны 112-ні құрайды.

Бүгінгі күні 37 азаматтық ЖОО Назарбаев Университетінің тәжірибесін енгізуде.

Осылайша, Назарбаев Университетінің тәжірибесін енгізетін азаматтық ЖОО-лардың үлесі 33%.

ҒЗТКЖ-ға жұмсалатын шығындардың жалпы көлеміндегі бизнес шығыстарының үлесі

БҒМ

ҒЗТКЖ-ға жұмсалған 2015 жылғы қаржыландырудың жалпы сомасы 69 302,9 млн. теңгені мемлекеттің қатысуынсыз кәсіпорындардың шығындары 19 867,7 млн. теңгені құрады.

ҒЗТКЖ-ға жұмсалатын шығындардың жалпы көлеміндегі бизнес шығыстарының үлесі -28,6 %.

Өсімге себепкер болған 2015 жылғы 31-қазанда «Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы» ҚР Заңының қабылдануы жаңа өнімді игеру немесе жаңа технологияны енгізу бойынша ғылыми-өндірістік циклдің қорытынды сатысын іске асыруға бағытталған ғылыми және ғылыми-техникалық қызметтің нәтижелерін енгізуге (пайдалануға) ықпал етті.

2014 жылы ұлттық патенттердің жалпы санындағы ұлттық патенттердің өсімі (1 574 бірлік)

БҒМ

ҚР Әділет министрлігінің Ұлттық зияткерлік меншік институтының ресми ақпаратына сәйкес, 2015 жылы тіркелген патенттердің саны 1618 бірлікті құрады, 2014 жылмен салыстырғандағы өсім 2,8%.

Көрсеткіштің орындалмауына «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне зияткерлік меншік cаласындағы заңнаманы жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» ҚР Заңына 2015 жылғы 7 сәуірде енгізілген өзерістер себеп болды. Ол заңға сәйкес ұлттық қорғалатын құжаттар тізбесінен инновациялық патенттер алынып тасталды.

Зерттеушілердің 2014 жылғы жалпы (18 930 адам) санынан зерттеушілер санының өсуі

БҒМ

2015 жылы ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерді орындаған қызметкерлердің саны 24 735 адам, оның ішінде зерттеуші мамандардың саны 18 454 адам.

2014 жылмен салыстырғанда 2,5%-ға төмендеу байқалады.

Көрсеткіштің орындалмауы қаржыландыру көлемінің азаюымен байланысты

2014 жылы республика есебінен ғылымды қаржыландыру көлемі 47 920 млн. теңгені құраса, 2015 жылы – 43 359 млн. теңге болды. ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің деректеріне сүйенсек 2014 жылы ҒЗТКЖ-ға жұмсалған бюджет қаражатының көлемі 43 343,5 млн. теңге, ал 2015 жылы - 40 719, 1 млн. теңгені құрады.

Осылайша, елдегі ғылымды қаржыландыру көлемінің азаюуы зерттеушілер санынан көрініс тапты.

Жарияланымдардың 2014 жылғы жалпы (2784 бірлік) санынан халықаралық журналдардағы жариялымдар санының өсуі (Thomson Reuters деректері бойынша)

БҒМ

2016 жылы Scopus және, Thomson Reuters деректері бойынша халықаралық рейтингілік журналдарда басылымдар саны 3011 дананы құрайды.

Жарияланымдардың 2014 жылғы жалпы (2784 бірлік) санынан халықаралық журналдардағы жариялымдар санының өсуі (Thomson Reuters деректері бойынша) 8,2%-ды құрады.

Жарияланымдардың 2014 жылғы жалпы санынан Web of Science Core Collection (Thomson Reuters) базасындағы жарияланымдардан дәйексөз келтіру деңгейі (1245 бірлік)

БҒМ

2016 жылы Web of Science Core Collection Thomson Reuters базасы бойынша дәйексөз келтірілген басылымдар саны 1055, оларға 320 сілтеме жасалған.

Жоғары білім беру ұйымдарындағы және ҒЗИ-лардағы енгізу бөлімшелерінің саны

ҒЗИ

2016 жылы енгізу бөлімшелерінің саны 70 болды, оның ішінде 44- жоғары білім беру ұйымдарында және ҒЗИ-ларда, 9-технопарктерде, 16- ЖОО-лардағы коммерцияландыру офистері.

Мемлекеттік жоғары оқу орындары мен ҒЗИ-лардың ғылыми жабдықтарының жаңару коэффициенті

ҒЗИ

2016 жылы сатып алынған жабдықтардың бағасы 932822,62 мың теңге болса, ҒЗЖ-ға арналған ғылыми жабдықтардың жалпы бағасы 8 480 205,65 мың теңгені құрады.

Осылайша, мемлекеттік жоғары оқу орындары мен ҒЗИ-лардың ғылыми жабдықтарының жаңару коэффициенті 11 % болды.

Қолданбалы зерттеулердің (жобалар) жалпы санындағы жоғары және орташа тиімді жобалардың үлесі

БҒМ, АШМ, ДСӘДМ

2015 жылы аяқталған ғылыми зерттеулердің нәтижелілігін бағалау жүргізілді.

Ақпарат көзі - Ұлттық ғылыми техникалық сараптама орталығының деректер қоры.

Бағалау Ғылыми-техникалық жобалардың (бағдарламалардың), нәтижелілігін бағалау әдістемесін пысықтау жөніндегі жұмыс тобы 2016 жылғы 20 желтоқсанда мақұлдаған Аяқталған ғылыми жобалардың/бағдарламалардың нәтижелілігін бағалау әдістемесі бойынша жүргізілді.

2015 жылы аяқталған жобалардың саны 231-ді құрады (оның 185 - гранттық қаржыландыру аясында, 46- бағдарламалық-нысаналы -қаржыландыру бойынша).

Оның тиімділігі жоғары және орта жобалардың саны – 150 болды (гранттық қаржыландыру бойынша -114, бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру бойынша – 36 бағдарлама).

Нәтижесінде, қолданбалы зерттеулердің (жобалар) жалпы санындағы тиімділігі жоғары және орташа жобалардың үлесі 64,9 %-ды құрады.

Ғылыми ұйымдардың және ғалымдардың ғылыми-техникалық қызметін рейтингтік бағалауға сәйкес ғылыми ұйымдар қызметі тиімділігінің өсуі

БҒМ

2015 жылғы рейтингтік бағалаудың нітижесі бойынша.

Рейтингпен қамтылған ұйымдардың саны - 26.

Орташа көрсеткіштен жоғары көрсеткен ұйымдардың саны - 13.

Орташа көрсеткіштен жоғары нәтиже көрсеткен ұйымдардың барлық ұйымдар санындағы үлесі 50%.

2014 жылы тиімді қызмет көрсеткен ғылыми ұйымдардың үлесі 48%-ды құрады. Осылайша, ғылыми ұйымдардың және ғалымдардың ғылыми-техникалық қызметін рейтингтік бағалауға сәйкес ғылыми ұйымдар қызметі тиімділігінің 2014 жылмен салыстырғандағы өсуі 2%-ды құрады.

Ғылыми ұйымдардың рейтингтік көрсеткіштерінің төмендеуі былай түсіндіріледі.

1. 
   Ұйымдардың 2013-2014 жылдардағы жоғары балдары 2011-2013 жылдары басталған конкурстардың аяқталуымен түсіндіріледі. Ол жылдары республика бойынша жалпы алғанда 1174 гранттық қаржыландыру жобасы іске асырылса, 2012-2014 жылдары 506 жоба іске асырылған (екі конкурс бойынша 1680 жоба). Іске асырылған жобаларды ескере отырып, негізгі балл «Ұйымның ғылыми қызметінің нәтижелілігі» 3-топтама және «Ғылыми ұйымның қаржылық көрсеткіштері» 4-топтама бойынша алынды. Осы кезеңде бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру аясында 94 ғылыми-техникалық бағдарлама тіркелді.
   

Одан басқа, ұйымдардың жылдар бойғы қаржыландыру көлемін тек гранттық қаржыландыру ғана емес, бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруды да ескеру қажет.

2. 2015 жылы 2013-2015 жылдардағы конкурстардың аяқталу жылы болды, бұл жылдары республика бойынша 435 грант іске асырылды. Ұйымдарға бөлінген гранттар саны шектеулі болғандықтан, олардың бағалау көрсеткіштері төмендеді. Бұдан басқа, 2015 жылы келесі үш жылдық кезеңге 2015-20177 жж. конкурстар жарияланды. Әдетте, жаңа тақырыптардағы зерттеулер мен жаңа ғылыми-техникалық бағдарламалар басталған жылдары нәтижелілік жоғары болмайды.

3. ҒЗТКЖ-ны мемлекеттік тіркеудің салалық құрылымының динамикасына жүргізілген талдау құрамына ұйымның гуманитарлық бағыттағы да зерттеулері кіретін қоғамдық ғылымдардың үлесі 2015 жылы 23, 6 %, 2013 жылы 32,8%, 2014 жылы 47,2% болғанын көрсетті.

ЖОО-да педагог кадрларды даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысын жыл сайын арттыру

100

2016-2017 оқу жылына жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар мамандарды даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысын бөлу ҚР Үкіметінің 2016 жылғы 18 маусымдағы № 354 қаулысымен бекітілген және ҚР БҒМ-нің 2016 жылғы 4 шілдедегі № 418 бұйрығымен орналастырылған.

2016-2017 оқу жылына педагог кадрларды даярлауға 5284 грант бөлінген, магистратурада педагог кадрларды даярлауға мемлекеттік тапсырыс ұлғайды. Мәселен, «Білім» бағыты бойынша мемлекеттік тапсырыс 2015-2016 оқу жылында 1164 орынды құраса, 2016-2017 жылы – 1412 орын.

248 орынға (21%), ұлғайды

Колледждерде педагог кадрларды даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру

2016-2017 оқу жылына арналған республикалық бюджеттен қаржыландырылатын (РБ мемлекеттік тасырысының саны 1076 адам) білім беру ұйымдарында техникалық және кәсіптік білімі бар мамандарды даярлауға деген мемлекеттік тапсырыс ҚР Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 12 тамыздағы № 501 бұйрығымен орналастырылған.

2016-2017 оқу жылы жергілікті бюджеттен педагог кадрларды даярлауға мемлекеттік тапсырыс 11 мамандық бойынша 6590 бірл. 57 колледжде орналастырылған. Негіздемесі облыстық және Астана, Алматы қалалары әкімдіктерінің қаулысы.

Мектепке дейінгі ұйымдардың педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарын ұйымдастыру, оның ішінде онлайн оқыту

2016 жылы ««Өрлеу ҰБАО» базасында мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының 7600 педагогикалық қызметкерлері 72 сағаттық қысқа мерзімді курстардан өтті.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесі үшін педагог кадрларды тәуелсіз сертификаттауға өту бойынша мәселені пысықтау

Министрлік ектепке дейінгі білім беру педагогтарын тәуелсіз сертификаттау жүйесіне көшу бойынша мәселені пысықтады.

Жүргізілген жұмыстардың мақсаты мектепке дейінгі білім педагогтерінің даярлау сапасын зерттеу, педагогикалық құрамның сапасына және Қазақстан педагогтарын тәуелсіз сертификаттау механизмін әзірлеуге ықпал ететін факторларын анықтау болып табылады.

Талдаудың қорытындылары бойынша, Қазақсанда педагогтарды тәуелсіз сертификаттау жүйесі жоқ (бұдан әрі–ПТС), ол педагогтардың сапалық құрамын бағалауды шектейді.

Педагогикалық мамандық түлектерінің қызметі және біліктілік деңгейі сәйкес келмейді.

Нәтижесінде – арнайы мектепке дейінгі білімі бар педагогтар пайызы төмен-34,9%, біліктілік санаты жоқ тәрбиешілер-55,3%.

Халықаралық тәжірибенің талдауы білім беру жүйесі дамыған елдерде (Ұлыбритания, Австралия, Канада) ПТС- білім беру жүйесі жалпы мониторингінің, педагогикалық құрамның сапасын сақтау және бақылаудың ажырамас бөлігі болып табылатының көрсетеді.

18 елде педагогикалық ЭЫДҰ ЖОО-ның түлектері мамандыққа кіріспе міндетті бағдарламасын (1 айдан 2 жылға дейін) және бітіргеннен кейін сертификаттаудан өтеді

Педагогтың ЕО, АҚШ және Австралияда қолданылатын кәсіби құзыреттілік (стандарттар) жүйесінің түрлі нұсқасы, сондай-ақ педагогтардың пікірі бойынша тәуелсіз сертификаттау моделі, мақсаттары, міндеттері және ұйымдастыру формалары талданды және қарастырылды.

Кейбір шет елдерде педагогтарды сертификаттау процестері мен тәртіптерінің жалпы үрдестері анықталды. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесі сапасын арттыру механизмі ретінде педагогтарды тәуелсіз сертификаттау, кадрлардың тұрақтамау призмасы арқылы педагогикалық қызмет жағдайларын талдау,педагогтарды мамандыққа және мансаптық өсуге тартудың үздік әлемдік тәжірибесімен танысу мәселесі қарастырылды.

Мектепке дейінгі ұйымдардың әртүрлі типтері мен түрлерінде, оның ішінде МЖӘ есебінен жаңа орындар ашу