2.1. Демографиялық ахуал
Елдегі табысты әлеуметтік саясаттың шараларын іске асыру нәтижесінде демографиялық процестердің оң динамикасы байқалады. Соңғы жылдары республика халқының саны артуда, бұл бірінші кезекте елдегі демографиялық ахуалдың жақсаруымен, туудың артуымен байланысты.
ҚР ҰЭМ СК деректері бойынша 2016 жылдың басындағы халықтың саны 17 753 200 адамды құрады, соның ішінде 0-17 жастағы балалардың саны 5 460 449 құрады (халықтың жалпы санынан 30,7%), оның ішінде ер балалар – 2 804 265 (51,4%) және қыздар – 2 656 184 (48,6%). Елдің демографиялық құрылымында балалардың елеулі үлесі «балаларды әлеуметтік қорғау проблемалары, оларға қажетті әлеуметтік көмек және қолдау көрсету маңызды әлеуметтік және мемлекеттік мәнге ие екені алып келеді»2.
Аналар мен балаларды қолдау жөніндегі бағдарламаны іске асыру балалардың санын сақтау мен ұлғайтуға жалпы ықпал ететін болады. Ұзақ уақыт бойы (1999 жылдан 2006 жылға дейін) халықтың жалпы санында балалардың үлесі төмендеді3. Бүгінгі күні біз басқа тенденция туралы сенімді айта аламыз – бұл көрсеткіштің өсуі туралы. 2010 жылдан 2016 жыл аралығында 0-ден 17 жасқа дейінгі балалардың саны 14,1%-ға артты
(2010 жылғы 4 784667 балалардан 2016 жылғы 5 460 449 дейін немесе халықтың жалпы санынан 29,5%-дан 30,4% дейін).
3-диаграмма. ҚР-дағы халықтың құрылымында 0-ден 17-ге дейінгі жастағы балалардың санының өзгеру динамикасы, 2010-2016 жж.
Бұл тенденция елдегі туудың соңғы 10 жылда өсуімен түсіндіріледі
(2006 жылдан 2015 жылға дейінгі аралықта бір жылдың ішінде туылғандардың саны 31,7 есе артты)4.
1-кесте. ҚР-дағы халықтың құрылымында 0-ден 17-ге дейінгі жастағы балалардың саны, 2016 жыл
балалар
0-17
|
Барлық халық
|
Қала
|
Ауыл
|
барлығы
|
ер
балалар
|
қыз
балалар
|
барлығы
|
ер
балалар
|
қыз
балалар
|
барлығы
|
ер
балалар
|
қыз
балалар
|
5460449
|
2804265
|
2656184
|
2891096
|
1486775
|
1404321
|
2569353
|
1317490
|
1251863
|
0
|
394473
|
203034
|
191439
|
223453
|
115219
|
108234
|
171020
|
87815
|
83205
|
1
|
395734
|
203685
|
192049
|
221619
|
114166
|
107453
|
174115
|
89519
|
84596
|
2
|
381876
|
196836
|
185040
|
213252
|
109992
|
103260
|
168624
|
86844
|
81780
|
3
|
374732
|
192001
|
182731
|
210076
|
107544
|
102532
|
164656
|
84457
|
80199
|
4
|
365888
|
188138
|
177750
|
200997
|
103478
|
97519
|
164891
|
84660
|
80231
|
5
|
360840
|
185210
|
175630
|
196706
|
101046
|
95660
|
164134
|
84164
|
79970
|
6
|
348975
|
179858
|
169117
|
192632
|
99421
|
93211
|
156343
|
80437
|
75906
|
7
|
345643
|
177103
|
168540
|
178573
|
91711
|
86862
|
167070
|
85392
|
81678
|
8
|
305268
|
156839
|
148429
|
158308
|
81546
|
76762
|
146960
|
75293
|
71667
|
9
|
288458
|
148434
|
140024
|
147559
|
76041
|
71518
|
140899
|
72393
|
68506
|
10
|
269320
|
138288
|
131032
|
137748
|
70691
|
67057
|
131572
|
67597
|
63975
|
11
|
266091
|
137293
|
128798
|
134279
|
69225
|
65054
|
131812
|
68068
|
63744
|
12
|
244656
|
125333
|
119323
|
122553
|
62968
|
59585
|
122103
|
62365
|
59738
|
13
|
232420
|
118629
|
113791
|
115255
|
59107
|
56148
|
117165
|
59522
|
57643
|
14
|
221301
|
113423
|
107878
|
107599
|
55565
|
52034
|
113702
|
57858
|
55844
|
15
|
223674
|
114157
|
109517
|
110568
|
56546
|
54022
|
113106
|
57611
|
55495
|
16
|
217430
|
111496
|
105934
|
108132
|
55663
|
52469
|
109298
|
55833
|
53465
|
17
|
223670
|
114508
|
109162
|
111787
|
56846
|
54941
|
111883
|
57662
|
54221
|
Халықтың жалпы санындағы балалардың үлесі өңірлер бөлінісінде өзгеше. Суретте көрініп тұрғандай, 2016 жылы халықтың құрылымындағы балалардың айтарлықтай көп үлесі Оңтүстік Қазақстан облысында (36,9%), ең азы Қостанай (21,0%) облысында байқалды, бұл Оңтүстік Қазақстан облысындағы туудың жоғары болуымен (туу коэффициенті 2015 жылы
117,82 құрады) және Қостанай облысында төмендігімен (туу коэффициенті
2 есе төмен – 55, 49) түсіндіріледі.
4-диаграмма.2016 жылды басындағы халық санындағы балалардың үлесі, %
2016 жылдың басындағы 0-17 жас аралығындағы балалардың санының арасында ҚР ҰЭМ СК деректері бойынша 52,9% қалалық жерлерде
(2 891 096 балалар) және 47,1% ауылдық жерлерде тұрады (2 569 353 балалар).
2-кесте. Өңірлер бөлінісіндегі 0-17 жастағы балалардың саны, 2016 жыл
Облыстар
|
Барлық халық
|
қала
|
ауыл
|
барлығы
|
ер балалар
|
қыз балалар
|
барлығы
|
ер балалар
|
қыз балалар
|
барлығы
|
ер балалар
|
қыз балалар
|
Ақмола
|
199588
|
102265
|
97323
|
93179
|
47907
|
45272
|
106409
|
54358
|
52051
|
Ақтөбе
|
252910
|
130472
|
122438
|
152921
|
78996
|
73925
|
99989
|
51476
|
48513
|
Алматы
|
638168
|
327056
|
311112
|
152185
|
78022
|
74163
|
485983
|
249034
|
236949
|
Атырау
|
212767
|
109267
|
103500
|
100764
|
51545
|
49219
|
112003
|
57722
|
54281
|
ШҚО
|
349892
|
179389
|
170503
|
196382
|
100784
|
95598
|
153510
|
78605
|
74905
|
Жамбыл
|
407290
|
209194
|
198096
|
156824
|
80744
|
76080
|
250466
|
128450
|
122016
|
БҚО
|
178701
|
91987
|
86714
|
84302
|
43178
|
41124
|
94399
|
48809
|
45590
|
Қарағанды
|
364954
|
187046
|
177908
|
280626
|
143954
|
136672
|
84328
|
43092
|
41236
|
Қостанай
|
205331
|
105265
|
100066
|
103024
|
53147
|
49877
|
102307
|
52118
|
50189
|
Қызылорда
|
282579
|
145027
|
137552
|
122086
|
62774
|
59312
|
160493
|
82253
|
78240
|
Маңғыстау
|
235911
|
121698
|
114213
|
107807
|
55622
|
52185
|
128104
|
66076
|
62028
|
Павлодар
|
189587
|
97334
|
92253
|
127116
|
65053
|
62063
|
62471
|
32281
|
30190
|
СҚО
|
136499
|
70431
|
66068
|
54194
|
28025
|
26169
|
82305
|
42406
|
39899
|
ОҚО
|
1140968
|
585031
|
555937
|
494382
|
254221
|
240161
|
649586
|
330810
|
315776
|
Алматы қ.
|
406693
|
209901
|
196792
|
406693
|
209901
|
196792
|
0
|
0
|
0
|
Астана қ.
|
258611
|
132902
|
125709
|
258611
|
132902
|
125709
|
0
|
0
|
0
|
Қазақстан
|
5 460 449
|
2804265
|
2656184
|
2891096
|
1486775
|
1404321
|
2569353
|
1317490
|
1251863
|
ҚР ҰЭМ СК деректері бойынша 2015 жылы Қазақстанда барлығы
5 187 835 үй шаруашылықтары болды, оның ішінде 49,0% - балалары бар үй шаруашылықтары.5 Оның ішінде 45,0% бір баласы бар, 34,0% - екі баласы бар, 14,0% - үш баласы бар, 7,0 % - төрт баладан көп). Көп балалы отбасыларының6 үлесі ауылда қаламен салыстырғанда артық (ауылда 11,0% және қалада 4,0%).
5-диаграмма. Балалар санына қарай бөліністегі балалары бар үй шаруашылықтарының құрылымы7, %
Достарыңызбен бөлісу: |