Бірінші бӛлім Кӛркем мінез туралы

Тарих санасына жүгіну 
Тарих санасы қоғамның белсенді әрекет етуі үшін ең маңызды қайнар−кӛз. Оны 
ешқашан назардан тыс қалдырмай, ішімізде әрдайым сақтауымыз керек. Бұл ақиқатты 
М.Фетхуллаһ Гүлен Хожаефенди былай кӛрсетеді:
«Тарих санасы жиі жүгінілетін тап−таза кәусар болуы тұрғысынан біздің жұбаныш 
кӛзіміз болған. Ол қаншалықты «Сол ӛзінің заманынан пайдалана алмаған және оны жақсы 
бағаландыра алмаған әлсіз ұлттардың жұбаныш табу үшін паналайтын сылтауы» болып 
кӛрінсе де мен бұл жұбаныш» кӛзінің ӛте маңызды екеніне сенемін. Ӛйткені, 
идеяларымызды іске асыру үшін қоректенетін қайнарымыз тарих санасы.
Иә, біз Яхия Кемалдің «Мен тамыры ӛткенде жақтан болашақпын» деп 
кӛрсеткеніндей ӛткен тарих пен болашаққа кең ауқымды қарай білген, болашақты бұрыннан 
келе жатқан рухани тамырымыздың үстіне кесте секілді тіккен ұлтпыз. Сондықтан да 
әрдайым тарих санасы мен байлығына жүгініп, үлкен айна секілді оның алдына барып, 
ӛзімізді сұраққа алып, соған орай ӛзімізді дайындап, келешекті қамтуға тырысамыз.
Дұшпандарымыз ӛткеннің кең, бай және жарқыраған атмосферасынан алыстату 
арқылы бізді кӛр етті. Осылайша, біздің дүниемізді ақ пен қараға бояп, бізді үлкен ләззат 
кӛзінен мақұрым етті.
Қорыта айтқанда, тарих санасы адамдардың ӛз тұлғалығын сақтаудағы ӛте маңызды 
құндылықтар жиыны. Бұл құндылықтарды кӛрмегендей болу − кӛр соқырлық, ал қоғамды 
олардан алыстатуға тырысу болса − тоғышарлық»
240
. 
Явуз Сұлтан Селим 
Явуз Сұлтан Селим секіз жылдық қысқа уақыт ішінде Иранды алақанында ұстап, 
Мержидабык пен Ридание жорықтарынан жеңіспен оралған, бір бүліктің себебінен жорыққа 
шығып, ӛмірімен қош айтысып, Раббысына қауышқан. 
Мысырды бағындырып, қасиетті аманаттармен қайтып келе жатып, елорда 
Стамбулға жақындаған кезде халық оны үлкен салтанатпен күтіп алатынын естиді. Сонда ол 
уәзіріне: 
240
М.Фетхулла
һ
Г
ү
лен, Фасылдан фасыла 4 

126 
«Бұлай істеуді жӛн деп санамаймын, біз соншама не істедік! Ең дұрысы біз 
Үскүдарда түнеп, халық ұйықтап жатқанда Топкапыға кетейік» дейді.
Әлемнің сұлтаны ұлы билеуші атақ−даңқ аяғына келіп тұрған кезде оны басып ӛтеді, 
ӛйткені, бұл ержүрек патшаның артында ұстазы Ибн Кемал еріп келе жатады, жолда Ибн 
Кемалдің атының аяғынан шашыраған балшық оның шапанына тиеді. Ұлы патшадан бір 
жаза келеді деп ойламасын деп Явуз Сұлтан Селим хан жолдастарына былай деп бұйрық 
берген: 
«Сендерге айтар ӛсиетім: Мына менің үстімдегі ұстазымның атының аяғынан 
шашыраған балшыққа лайланған шапанымды менің табытымның үстіне жабыңдар. Ӛйткені, 
мен Раббымның құзырына осы шапанмен барғым келеді». 
Ол − халифатқа қатысты қасиетті аманаттар алған, Исламның туын желбіреткен, 
барлық әмірлер алдында тізе бүккен, ӛзінің атынан құтба оқылған, жеңістің ләззатына толы 
сол сәттерде құтба оқушының «Әмирул Харамейн» деген сӛзіне ол «Мен әмір бола 
алмаймын. Бұл жердің әмірі Хаз.Мұхаммед Мұстафа (саллаллаһу алейхи уәссәлләм). Мен 
ары кетсе осы жердің қызметкері бола аламын» деп ӛзін Әмирул Харамейн деп атауды 
қаламаған нағыз ұлы тұлға. Ӛйткені, ұлылықтың белгісі − кішіпейілдік пен момындық. 
Қоғамдық ӛмірде барлық адамның кӛруі және кӛрінуі үшін терезелер бар. Ұлы адам кӛріну 
үшін кішірейеді. Ал, тӛмен адам үлкен болып кӛрінуге тырысады. Сондықтан да барлық 
кезде үлкен болып кӛрінгендер ӛздерінің «кіші» екендіктерін, кішіпейіл болып кӛрінетіндер 
ұлылықтарын кӛрсетіп тұрады.
Тақырыпқа қатысты әдебиеттер