Дәріс №1 Дәріс тақырыбы: Кіріспе. Организмнің өсу мен дамуының жалпы заңдылықтары
Бала ағзасының өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары
жүктеу/скачать 461,39 Kb.
|
жас ерекшелик
- Бұл бет үшін навигация:
- Даму 3 негізгі факторды қамтиды
| Бала ағзасының өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары
Өсу және даму процестері тірі материяның жалпы биологиялық қасиеттері болып табылады. Даму процесі секірмелі жүреді және олардың арасындағы айырмашылық өмірдің жекелеген кезеңдері немесе кезеңдері тек санға ғана емес, сонымен қатар сапалық өзгерістергеде байланысты. Даму - адам ағзасында болатын жеке және сапалық өзгерістер процесі деп түсіну керек, бұл оның барлық жүйелерінің ұйымдастырылуы мен өзара әрекеттесуінің күрделілік деңгейінің жоғарылауына әкеледі. Даму сапалы өзгерістерді білдіреді — ұлпалар мен мүшелердің морфологиялық дифференциациясы, олардың функционалды жетілдірілуі, жаңа білімнің, дағдылардың пайда болуы немесе олардың жоғалуы, уақыт өте келе жойылуы, яғни даму 2 жолмен жүруі мүмкін-жоғары (прогресс) және төмен (регрессия). Даму 3 негізгі факторды қамтиды: органдар мен тіндердің өсуі, дифференциациясы, қалыптасуы (ағзаның өзіне тән, өзіне тән формаларды алуы). Өсу - үздіксіз өсумен сипатталатын сандық процесс, дене массасы және оның жасушаларының немесе олардың санының өзгеруімен бірге жүреді. Өсу - бұл жасушалар санының және/немесе мөлшерінің, органдардың, ұлпалардың, бүкіл ағзаның мөлшері мен массасының ұлғаюына, белгілі бір ақпарат көлемінің, дағдылардың, тәжірибенің және т. б. жинақталуына байланысты сандық өзгерістер. Физикалық даму деңгейі, өсудің жоғарылау жылдамдығы, дене салмағының жоғарылауы, дененің әртүрлі бөліктерінің ұлғаюындағы реттілік көптеген факторлармен анықталады: тұқым қуалайтын (ата-аналардың, ата-әжелердің, аталардың ұзындығы мен дене салмағы); биологиялық (жеке адамның денсаулығы, оның психологиялық, эмоционалдық жағдайы, ата-анасының денсаулығы); климаттық және экологиялық; әлеуметтік-экономикалық (отбасының материалдық жағдайы, тұрмыстық жағдайы, ата-аналардың жалпы мәдениеті мен білім деңгейі, денсаулық сақтау мен медициналық мәдениеттің даму деңгейі, кәсіптік зияндылығы); өмір салты (тамақтану режимі мен стилі, қозғалыс белсенділігі, жаман әдеттер, адамның қоршаған ортамен қарым-қатынасы). Өсу мен дамудың барлық адамдарға ортақ заңдылықтары: 1) өсу мен даму гетерохронды болады. 2) мүшелер мен мүшелер жүйелерінің өсу мен даму қарқыны әр түрлі келеді. 3) өсу мен даму баланың жынысына байланысты. 4) функциялық мүшелер жүйелері мен мүшелердің қызметтерінің биологиялық беріктігі немесе мықты болуы; 5) өсу мен дамудың тұқым қуалау қасиеттері мен сыртқы ортаның жағдайларына тәуелділігі 6) өсу мен дамудың акселерациясы (балалар мен жасөспірімдердің өсуі мен дамуының олардың ата-аналарымен салыстырғанда жылдамырақ болуын өсу мен дамудың акселерациясы деп аталады). Онтогенез (грек тілінен. ontos-бар және genesis - даму) - әрбір жеке тұлғаның жеке дамуы. Бұл күрделі процесс тірі организмнің пайда болуынан өлімге дейін қалыптасуы. Ерекшеліктерідаралардың онтогенезі түрдің тарихи даму процесінде дамыды -филогенез. Адамның онтогенезінде 3 кезең бар: 1. Прогенез - жыныс жасушаларының қалыптасу кезеңі және ұрықтандыру. 2. Эмбриональды - зигота пайда болған сәттен бастап өтетін кезеңтуған. 3. Постэмбриональды - ағзаның туылуынан қайтыс болуына дейінгі кезең (мыналарды қамтиды жыныстық жетілуге дейінгі даму - кәмелетке толмаған кезең, ересек жағдай -репродуктивті кезең, репродуктивті кезеңнен кейінгі кезең және қартаю). Пубертанттық кезең - жыныстық жетілумен сипатталады. Ш.Бюлер еңбектерінде пубертантқа дейінгі кезеңді балалық кезең десе, қорытынды кезеңді - жасөспірімдік деп атайды. жүктеу/скачать 461,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|