7.4 Изокостажәне кіші шығындар принципі Изокоста дегеніміз – жалпы шығындарының құны бірдей болатын, еңбек пен капиталдың барынша мүмкін болатын тіркесімін қамтитін сызық. Изокостаның теңдеуін табу үшін, еңбектің бір сағатына деген төлемді PL арқылы белгілейік, ал PK - арқылы капиталдың бір данасына кететін жал төлемінің құнын белгілейік.
Сонда жалпы шығын былай анықталады:
TC = PL · L + PK · K Мұнда, PL · L- еңбекке кететін шығындар;
PK · K - капиталға жұмсалған шығындар.
Берілген теңдеудің жазықтықтағы графигі изокоста болып табылады. Изокостаның теңдеуін былай жазуға болады:
TC PL . L K = PK PK Бұдан біз изокостаның бұрыштық көлбеуі – (PL/ PK) –ге тең екендігін көреміз.
К
L
7.4-сурет. Изокоста
Изокостаның бойында орналасқан Кез келген А және В нүктелері үшін. Жалпы шығындар деңгейі бірдей. А нүктесінен В нүктесіне жылжығанда қолданылған капиталдың саны ΔК-ға азаяды, ал еңбек саны ΔL-ге көбейеді.Сондықтан, еңбектің қосымша сағаттарын төлеуге кеткен шығындардың орнын капитал шығындарының азаюымен толтыру керек, яғни:
PL ·ΔL=PK · ΔK. ΔK PL Бұдан - ΔL = PKтең екендігін көреміз. Яғни изокостаның бұрыштық коэффициенті, шығындар тұрақты деп ұйғарғанда, капиталды еңбекпен ауыстыру шамасын көрсетеді.
Фирма берілген өнім көлемін (мысалы, Q=200) ең аз шығындармен өндіру үшін қолданылатын еңбек пен капиталдың санын анықтау керек деген есепті қарастырайық.
5.5-сурет. Берілген өлемінің өндірістік шығымдарын төмендету.
A
Q=200
TC1 TC2 TC3 L
5.5-суретте Q=200 дана өнім Көлемін шығаруға сәйкес изокванта көрсетілген. Үш изокостаны қарастырайық: 1-изокоста изоквантадан орналасқан және ешқандай нүктеге
олар қиылыспайды немесе бірін- бірі жанап өтпейді, яғни өндіріс көлемін 200 бірлікке жеткізуге өндірістік ресурстардың деңгейі аз. 2-изокостаны қарастырсақ, онда А нүктесі ТС2 изокоста мен изоквантаға ортақ және осы нүктеде 200 бірлік өнім өндіргендегі шығындар ең төменгі деңгейде болады.
Бұл нүкте тепе-теңдік жағдайын көрсетеді, сонымен қатар төменлегідей шарт орындалады:
MPL MPk PL = Pk В нүктесінде Q=200 өнім бірлігін өндіргендегі шығындар А нүктесіндегіден көп болады немесе ТС3 >ТС2. Сондықтан 3-изокоста берілген өнім көлемін өндіргендегі неғұрлым жоғары шығындарды көрсетеді.
