Дәріс №5 Дәрістің тақырыбы
жүктеу/скачать 32,25 Kb.
|
Дәріс № 5
- Бұл бет үшін навигация:
- Робертсондық қайта құрылымдар
- Жасушаның мутацияға қарсы тосқауылдық әрекеті.
| Транслокациялар-гомологтық емес хромосомалардың учаскелерімен алмасуы, оның екі түрі белгілі: 1) реципрокты транслокация және реципрокты емес транслокация. Реципрокты транслокация–гомологтық емес хромосомалардың өзара учаскелерімен алмасуы, ал реципрокты емес транслокация –хромосомалардың бір жақты учаскелерімен алмасуы, яғни бір хромосоманың учаскесінің екінші хромосомаға жалғануы. Егер реципрокты транслокация кезінде алмасатын учаскелер жойылмаса онда оны балансты транслокация деп атайды. Балансты транслокация, инверсия сияқты, патологиялық әсер етпеуі мүмкін, бірақ күрделі кроссинговер және гаметогенез кезіндегі хромосома санының редукциялануы нәтижесінде балансты транслокацияға ие ағзаларда балансты емес гаметалар, яғни нуллисомиялы не дисомиялы гаметалар түзілуі мүмкін.
Инверсиялар-хромосоманың бір учаскесінің 1800-айналып қайта орналасуы. Оның екі түрі белгілі: перицентрикалық инверсия және парацентрикалық инверсия. Перицентрикалық инверсия-хромосоманың екі иінін қамтып, центромера арқылы жүреді. Парацентрикалық инверсия–центромераға тиіспей, хромосоманың бір иінінде жүреді. Робертсондық қайта құрылымдар-екі акроцентрикалық хромосомалардың ұзын иіндерінің транслокациясы (өзара қосылуы) нәтижесінде бір метацентрикалық не субметацентрикалық хромосоманың түзілуі-центрикалық қосылу. Мұндай ағзаларда патологиялық әсерлер байқалмайды. Себебі екі акроцентрикалық хромосомалардың қысқа иіндерінің жойылуы, яғни сол жерлердегі гендердің жойылуы, қалған 8 акроцентрикалық хромосомалардың қысқа иіндеріндегі гендердің экспрессиялануы нәтижесінде компенсациялануы (орны толтырылады) мүмкін. Жасушаның мутацияға қарсы тосқауылдық әрекеті. Жасушада мутацияның пайда болуын реттеп отыратын немесе олардың әсерлерін байқатпайтын мутацияға қарсы табиғи механизмдер болады. Оларға: Диплоидты эукариодтың ағзалардың хромосомасының жоқ болуы, екі гомологтық хромосомадағы аллелдің біреуі мутацияланғанымен рецессивті күйінде оның әсері байқалмайды. Кейбір гендік мутацияларды болдырмайтын механизм, ол рРНҚ, тРНҚ т.б. гендердің бірнеше көшірме күйінде кездесуі. Мутацияны болдырмайтын тағы бір антимутациялық қасиет ол ДНҚ молекуласының қателіксіз репликациялануы. Биологиялық кодтың триплетті және артық болуы, тіпті триплеттің бір нуклеотиді өзгерген күнде де ол кодон синонимге айналып, гендеодің ақпарат мағынасын бұзбайды. Полипептидтегі амин қышқылының қасиеті де бірдей бола бермейді. Егерде жаңадан қосылған амин қыщқылдар өз қасиеті бойынша ауыстырылған амин қышқылына ұқсас болса, белоктың құрылысы және қасиеті болар болмасқа өзгереді. ДНҚ молекуласының құрылысы бұзылған жағдайда ол репарация механизмі арқылы жөнделеді. жүктеу/скачать 32,25 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|