Әлдихан Қалдыбаев
жүктеу/скачать 0,75 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ақбөпе
- Ақбөпе.
- Тантай
- қайта-қайта орала береді, көкейіңнен кетпейді. Аяқ астынан болмашы нәрседен тұтанып, кең өріс алып кететін ойлар да бар.
| Он бірінші көрініс
Тантайдың үйі. Іргеге таяу төселген көрпе үстінде Ақбөпе жатыр сырт киімімен екі көзі жәудіреп. Өңі құп-қу. Жаны күйзеліп ауырып жатқаны білініп тұр. Төрде Тантай отыр міз бақпай. Ақбөпе (демігіп). Айналайын ақ Құдай, бармысың, бар болсаң, бір көрсетші көзіме Сауытты! Тантай. Құдайдан қанша жалбарынып сұра-сұрама, ол сайтаның келе алмайды мұнда. Ақбөпе. Сонда бұл қамал болғаны ма? Тантай. Қамал емес, қасиетті ауыл. Сауытбек сияқты әумесерлердің жолауына жол жоқ. Ақбөпе. Онда мен де саған жоқпын, о дүниелікпін. Тантай (Ақбөпеге жақындап, төне түсіп). Сен мендіксің. Ақбөпе (тайсалмай). Мен енді ешкімдікі бола алмаймын, бақиға аттанып барамын. (Кеудесін көтермек болады, Тантай басын сүйей береді. Ақбөпе жиіркеніп, зорға сөйлейді). Аллам-ау, ең болмаса, жөндеп өлгізсең қайтеді?! Сүймеген адамыма ақтық демім үзілерде басымды сүйеткенің қайткенің?! Мейлі, өлген соң бәрібір. Сүю де, жек көру де тек тірі адамға керек. Өмір... (үзіліп кетеді). Тантай (безеріп). Бар! Бейшара! Ш Ы М Ы Л Д Ы Қ Тәмсілдер Адам ойсыз күн өткізбейді. Көңіл қалықтап, небір ойға бөленеді. Бір ой бар, келді, кетті, із-түссіз жоғалады,бір ой бар, қайта-қайта орала береді, көкейіңнен кетпейді. Аяқ астынан болмашы нәрседен тұтанып, кең өріс алып кететін ойлар да бар. Мен солардың кәдеге жарар-ау дегендерін тәлімді тәмсіл етіп жаздым. Мұндағы мақсат – мен білгенді ел білсін, білетіндері есіне түсірсін, жастар ғибрат алсын. ЖЫЛҚЫНЫҢ «ТІЛІ» Неге екенін білмеймін, маған киноларда жылқының кісінегені, дұрысы жылқыны кісінеткені түрлі ой салады. Бала күнімді ат үстінде өткізген маған жылқы жарықтықтың тегін кісінемейтіні жақсы мәлім. Жан-жануарлардың бәрінің тілі болады, деседі. Әлбетте, біз оған сенбейміз. Дегенде, олардың өз қуаныш-қайғысын, жақсы көру-жек көруін, көңіл-күйін, сезім-түйсігін білдіретін «тілі» бар. Бұл ретте жылқының жөні бөлек, ол «тілге» бай. Жылқы «тілін» білген адам жоқ. Сонда да жылқы үнінен көп нәрсені аңғаруға болады. Жылқы ештеңе айтпағанымен, адам бәрін ұғуы керек. Жылқының тілі – кісінеу, оқырану, пырылдау, шұрқырау. Менің айтпағым – өнер туындыларындағы жылқы «тілі». Бірден айтайын: киноларда жылқыны кісінету кісінің жынын келтіреді. Заты, асау жылқы болмаса, жуас жылқы сирек кісінейді. Ал, аттың кісінегенін өз басым естіген де, көрген де емеспін. Ат деген сөздің бір синонимі жуас болса керек. Өгіз де, атан да сол. Өгіз өкірмейді, атан ашуланбайды. Осыны өнер адамдарының, әсіресе, режиссерлердің неге білмейтіні таңдандырады. Аттың қарасы көрінген екен, жылқының кісінегені жазылған пленканы қосады. Жылқы тектен-текке үн шығармайды. Жылқының кісінеуі – сағынышы, қуанышы, аңсауы, іздеуі. Кісінеуге жас жылқы бейім. Мініс аты, мама бие көп нәрсені елең кылмайтын, желікпейтін егде адам тәрізді. Жылқының қандай жағдайда қалай кісінейтінін малсақ қазақ жақсы білген. Айғырдың үйірін аңсап, арқырап, құлынның енесін іздеп шырқырап, асаудың аталастарынан айырылып бара жатқандағы аянышты кісінегені адамға тілсіз-ақ түсінікті. Биенің құлынын еміренгені, аттың иесінен жем- шөп сұрап оқыранғаны тіл қату емей немене. Осы үннің бәрін жылқының кадрлардағы қимыл-әрекетіне, көңіл-күйіне қарай үйлестіріп салу керек. Өнер туындысы сонда өміршең болады. Бір ғажабы, шетел фильмдерінде бұл жағы жақсы ескеріледі, ал бізде жылқының қарасы көрінді екен, аты-жөні жоқ, кісінете береді. Жылқыны тағы бір қорлау да осы кинода. Қазақ – аттың құлағында ойнайтын халық. жүктеу/скачать 0,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|