Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
жүктеу/скачать 1,55 Mb. Pdf көрінісі
|
treatise12053
| реформа үшін күрес. 1815 жылы шетелдік астыққа
жоғары салықты бекіткен астық заңдары «Астық баж салығы» қабылданды. Егер ішкі нарықта астық бағасы бір квартер үшін 80 шилингтен төмен түсіп кеткен жағдайда елге шеттен астық əкелуге тыйым салынды. Бұл астықтың бағасын жоғары деңгейде сақтау үшін қолданылды. Сонымен бірге бұл лендлордтар мен фермерлерге жоғары кірісті сақтауға мүмкіндік берді. Жұмысшылар үшін нан қымбатқа түсті. Елдегі жағдай шиеленісті. Радикалдар арасынан Уильям Кобетт (1762-1835) шықты. Халықтың қайыршылық жағдайының себебін ол ақылсыз басқарудан деп есептеді. Ол ерлер үшін жалпы сайлау құқын енгізуді жəне құпия дауыспен қауымдастық палатасын жылда қайта сайлауды ұсынды. Радикалды Гемпдон клубтары құрылды. Радикалдардың талаптарын мəлімдеген петицияға қол жинау қарқынды жүрді. 1817 жылы қаңтарда радикалдар топтарының өкілдері парламент үйіне ұзақ тізім күйіндегі петициясын кіргізді. Үкімет бұған жауап ретінде іс-əрекеттеріне тыйым салды. Қарсылық қозғалыстары мыңдаған митингілерден байқалды. 1819 жылы тамызда Манчестерде болған үлкен 38 шеруге 150 мың адам қатысты. Олар парламенттік реформа мен арзан астықты талап етті. Көмекке полициялық əскер шақырылды. Вигилер ақсүйектік үстемдікті жоюға мүмкіндік беретін парламенттік реформа жүргізуді талап етті. Виги партиясының жетекшісі Чарльз Грей осы реформаны жүргізу арқылы ғана Англияны төңкерістен құтқаруға болады деп есептеді. 1812 жылдан 1827 жылға дейін елді лорд Ливерпул-Каслри кабинеті басқарды. Осы кабинеттен Джордж Каннинг, Роберт Каслри, Джон Пальмерстон жəне Робер Пиль шықты. Ішкі заң шығару саласында біршама істер атқарылды. Р.Пиль мырза ішкі істер министрі болғанда парламент арқылы қылмыстық құқықтың сипатын жеңілдететін бірнеше актілер жүргізді. 1819 жылы лорд Ливерпул кабинеті əлеуметтік заң шығару саласында маңызды қадам жасады. Парламент өзінің актісінде 9 жасқа дейінгі балаларды жұмысқа алуға тыйым салды, ал 16 жасқа дейінгілерге жұмыс күнін 15,5 сағатқа дейін қысқартты. 1830 жылы парламенттік сайлау реформа жақтастарына жеңіс əкелді. 1831 жылы вигилер қауымдастық палатасына заң жобасы мен парламенттік реформа енгізді. Аталған жобада «жарамсыз жерлер» есебінен жаңа өнеркəсіп қалаларына орын беруді ұсынды. Сайлаушылар үшін мүліктік цензаны төмендету қарастырылды. Тіпті осындай бірыңғай реформалар ақсүйектер тарапынан қарсы əрекет тудырды. 1832 жылы сайлау қорытындысы бойынша қауымдастық палатасы «реформа туралы заң жобасын» қабылдады. 1832 жылғы сайлау реформасы 21 жасқа толған, жылына 10 фунт стерлинг жылдық кіріс беретін қозғалмайтын мүлігі бар ер адамдарға сайлау құқығын берді. Реформа нəтижесінде сайлаушылар 652 000- ға дейін жетті. Дегенмен, жұмысшылар мен ұсақ буржуазия сайлау құқығын алған жоқ. 1832 жылғы реформалардың маңызды нəтижесі саяси партиялардың қайта құрылуында болды. Торилер консерваторлер партиясы, ал вигилер – либералдар партиясы деп аталды. Бүтіндей мемлекеттік басқару жүйесі қайта ұйымдастырылды. Чартистік жүктеу/скачать 1,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|