Гасырлар бойьтРесей империясы, одан кейш кецеспктотали-тарлыктертшсаясатпен бшпксырын бупп келди Кдз1рдщозщде де халкымыздын саясат пен саяси жетекш1лерд
жүктеу/скачать 7,25 Mb.
|
Жамбылов Саясаттану (1)
| "Жалев жур, жат жер га кет, мал тауып кеп, Малый болса сыйламай тура алмас ел " —
деп енбегпн кандай Typi болса да пайдалы, одан арлануга бол-майтывдыгын уйрегп. Абай енбекшьчердш хал-ахуалын, ем1р1нжаксарту уилн когамиын экономикалык непзш езгерту керек деп тусшдь Сондыктан ол казактардын прогресп дамуын епншиик, коленер!, сауда сиякты экономиканын уш теттмен тыгыз байланыстыра карады. Да-нышпан атамыз: "Тубтде баянды ецбек егт салган, Жасынан оку окып, 6lii\t алган" — деп керегеншк ойын туйедк Ал коленер! кандай жагдайда бол-сын адам колында калатындыгын керсете келщ, "алдау коспай адал енбепн сауган коленер1 — казактын еулиеа сол" деп жогары багалайды. Акын езгерклш непзп куид агартушылык деп укты, "Осек, OTipiK, мактаншак, ершшек, бекер мал шашпак" сиякты кемгш • л»ктерд] корсету аркылы халыкты тузетугс тырысты. Ол ушш "Талап, енбек, терец ой, канагат, ракым — ойлап кой" деп акыл бердь Ocipece, жастарга улкен умггартгы. Адамнын адамгершипк касиетш артгыруга жумылдырды. "Bipindi, казак,, б/рщ дос, Кврмесец 1стщ 6dpi бос — деп, улттыкбут1нд1к, iuiKi татулык, ынтымактастыкка шакырды. взхалкымыздын муддеа ушш ку реете достыкдатуластык, б1рлк керектггше назар аударды. Сол кездел тарихи жагдайда eMip сурген казак халкына будан epi бурынгыша TipmuiiK етуге болмайтынын ескерте келт, заман талабына сай енбек erin, Kecimi, сауданы менгеруге кенес бер-ген — Абай. Демек, казак кауымына елеуметпк реформаны да, экономикалыкреформаны да 6ipiHUii усынган — улы Абай. Ягни, данышпан акынымыздынайткан ecuerrepi, акыл-кенестер! осы кунге дейш ез магынасын жойган жок. Казак халкынын саяси санасынын дамуына XIX гасырдынаягы XX гасырдын басында пайда болган алгашкы зиялылар тобы да топ та зор ыкпал етп. Оларга: длихан Бекейханов, Лхмет Байтур-сынов, М!ржак,ыпДулатов, МустафаЩокдй, Мухамеджан Тыныш-баев, МагжанЖумабаев,Бакытжан Каратаев, Халел жвнеЖапан-шаДосмухамедовтар жене баскалар жатады. Олар РесеЩцк отар-шыл саясатына карсы улт-азатгыккозгалысынбаекдрып, казак халкынын ултгык б1рлесуш мурат erri. Олар кдзак ел!ИШ езш-03i баскару, тубвде дербес мемлекет куру, казак жерше iinxi Ресейден коные аударуга шек кою, адам кукыктары мен бостан-дыктарын сыйлау, демократиялык принциптерй казак жерше юрпзуд1 максат етт!. Алаштын бшмд! де бшкт! асыл азаматта-ры кызыл империянын курбаны болып кетп. Б!рак олардын ici, саяси мураты елген жок. Олар туралы кейш саяси партияларды Караганда тагы да токталамыз. Казакстан мен Ресей рухани мурасыиа байланысты туган саяси теориянын 6ipi - Еуразиялык идея. Онын Heri3iH 1921 жыл-дынЗ маусымында Софиядаорыс эмигрантгарынындши-фило-софиялык уШрмелершщ межшешде Н. С. Трубецкой мен П.Н. Савицкийлерсалган. Бул идеяны белшп орыс галымы,тарих, география гылымдарынынлокторы, академик Л. Н. Гумилев (1912-1992) одан epi дамытып, осы геокешепктеп ултгардын мэдени дестурлершщ тарихи тагдырын угынуларына жердем-десп. Олар Еуразиядаш ep6ip халыктын кукыгы мен ерекшедшн мойындайды. Бул идеянын непзш салушылар коп ултты еуразиялык медениетпннепз! "материалдыкбаза" немесе "мемлекет алдында бас июшшк" емес, ен алдымен рухтын 6HiKTiri деп тус!нед1. КСРО ыдырап, когамиын демократияланып жаткан жагда-йьшда Еуразиялык одак куру идеясын 1994 жылдын 28 науры-зында Мескеудш Мемлекетпк университетами (МГУ) профес-сорлары мен окытушылары алдында сейлеген сезшде Н. Назарбаев кетердк Онын максаты Кенес Одагынын кулауына байланысты куйреген сауда-экономикалыкжене адами байланыстар-ЛЫ калпына келт|ру, езара Tycimcy, б1рлесе кимыл жасау. 2000 жылдын 10 казанында Астана каласында Беларусь, Казакстан, Кыргызстан, Ресей, Теж^кстан мемлеке-rrepi курган саяси-эко-помикалык, интеграциялык(жинактаушылык) уйым - Еуразия экономикалык кауымдастыгы курыдды. Бул мемлекетгердш бас-шылары Кедешик одак жене б)ртутас экономикалык кещепк жошнде кел)ам жасады. жэне саяси курылымы мен катынастарынын одан epi курдешену\. материалдык еншрктш, халык санынык ecyi онын eMipine мемлекетпн вкелей араласуына экелш соктырды. Мундай жагдайда улы ойшылдар саясатты гылыми тургьшан тусшт, оны орын-ды пайдаланудын, мемлекетп тжмд! баскарудын жолдарын 1здест1ребастады. Будан келт саяси теориялартуды. жүктеу/скачать 7,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|