I el к. Кдбылова, Ш. А. Доспалинова

Ж инацтау шоттары акшалай елшем б1р лтм ен кер- 
сетьлген экономикальщ уксас топтары бойынша шаруа- 
ш ыльщ куралдары, мшдеттемелер1 мен шаруашыльщ 
ерекеттер1 туралы жинакталган мел1меттерд1 беред1. 
"Ж инактау" атауы "синтез- жинактау" сезшен шьищан, 
6ipiKTipy, жене белжтерд1 (элементтерд1) 6ip бутш ге косу 
деген магынаны б1лд1ред1.
Ж инактау шоттарыньщ нысаны, теменде керсетш- 
геншдей, Т-бейнел1 сызбада (оку максаттарында) мына- 
дай ею жакты кесте туршде болады:
Ш ОТ
(есеп объекткпнщ атауы) 
дебет 
кредит
Мысалы: жинактау шоттарына "H erieri куралдар", 
"Дайын еш м ", "Т ауар лар ", "Кассадагы а к т а " , "Есеп 
айырысу шотындагы а к т а ", "Ж умысш ылармен телем­
аны бойынша есеп айырысу", "Ж аргыльщ капитал" жене 
тагы баска шоттар жатады.
Т алдау шоттары жинактау шоттарыныц мазмунын 
шаруашыльщ куралдарыныц жене ерекеттершщ жеке 
турлер1 бойынша нактылайды, заттай, акшалай жене 
ецбек елшег1штер1мен керсетшедь "Талдау" атауы "ана­
ли з" сезшен шыккан, жалпы бутшд1 курам дас белштерге 
(элементтерге) белу деген магынаны бтдареда.
Оныцыпшде, "Тауарлар" шоты бойынша тауарлардьщ 
жалпы санын гана емес, сонымен катар тауардыц ep6ip 
TypiHiH; жене тобыныц накты орналаскан орны мен бар 
болуын 6myiMi3 кажет, ал "Алы нуга тшс шоттар" шоты 
бойынша - ж алпы карызды гана емес, сонымен 6ipre 
ep6ip жабдьщтаушы бойынша накты карыздыц мелшерш 
бшехшз.
73

Талдау шоттары мынадай eKi турге белшедк
-
сомалык
, ;
-
сандъщ-сомалъщ.
Есеп айырысу ж инацтау ш оттары ныц мазмуны н 
нацтылау уыин 
сомалык; т алдау ш от т ары
ашылады. 
Олардыц нысаны жинацтау шоттарынын, нысаны сияцты 
болып келед1.
Мысалы, "Есеп беруге тшс тулгалармен есеп айырысу" 
шотын нацтылау упин ep6ip есеп беруге тшс тулгага жеке 
шоттар ашылады.
Сандыц-сомалыц талдау шоттары
материалдыц цун- 
дылыцтар шоттарын тек цана ацшалай елшемде гана емес, 
сонымен цатар заттай елшемде есепке ала отырып ep6ip 
материалдардыц атауы бойынша нацтылай отырып, 
оларды дамыту уппн ашылады.
Олардыц нысаны мынадай:
1) "Материалдар" шоты
KIPIC
Ш Ы Б Ы С
б р екет
С а н ы
Б а г а с ы
С о м а с ы
Э р е к е т
С а н ы
Б а г а с ы
С о м а с ы
l O M i p i
( к г )
(т е н г е )
(т е н г е )
H O M i p i
( к г )
(т е н г е )
( т е н г е )
[а л д ы к
100
500
50 000
70
500
35 000
2
50
500
25 000
3
80
500
40 000
Аиналым
70
500
35 000
Аиналым
130
500
65 000
Калдык
40
500
20 000
Ж ене материалдардыц басца да турлер1 бойынша 
осындай кестелер толтырылады.
Жинацтау шоттарыныц барлыгы б1рдей талдау шот­
тарын жург!зуд1 цажет етпейдь
Талдау шоттарын жург1зуд1 талап етпейтш шоттар 
жай
немесе 
царапайым шоттар
деп аталады. Мысалы, 
"Кассадагы ацша царажаты", "Есеп шоттагы ацша ца- 
ражаты" шоттары жене т.б.
Т а лд а у шоттарын ж урпзуд1 цажет ететш шоттар 
кцрделЬ шоттар
деп аталады. Мысалы, "Есеп беруге тшс
74

тулгалармен есеп айырысу", "H erieri куралдар", "Мате- 
риалдар" шоттары жене т.б.
Кейб1р курдел1 жинацтау шоттары еищандай аральщ 
топтарсыз талдау шоттарымен байланысты болып келед1. 
Мысалы, "Есеп беруге тшс тулгалармен есеп айырысу" 
жинацтау шотына цосымша ретшде ep6ip есеп беруге тюс 
тулгалар упин жеке-жеке талдау шоттары аш ылады. 
Осындай талдау ш оттарын аш у "Ж у м ы сш ы л а р м е н
телеманы бойынша есеп айырысу" шотымен де ж у р т зЬ
лед1 жэне т.б.
Алайда, талдау шотыныц осындай царапайым жолмен 
цурылуы эрцашан к;ажетт1 керсетк1штерд1 алуга мум- 
кшдпс бере бермейдь Кейб1р жинацтау шоттары б1рнеше 
талдау шоттарыньщ топтарынан турады. Талдау шот- 
тарыныц 6ipiHiui топтары (жинацтау шоттарына деш нг!) 

жүктеу/скачать 9,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: