Жануарлар мен өсімдіктер экологиясы (оқу құралы)
жүктеу/скачать 1,97 Mb. Pdf көрінісі
|
кітап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Қан айналу органдары
- Нерв жүйесі.
- Сезім органдары
| Тынысалу органдары
. Көмекей саңылауы кеңірдекпен жалғасады, оның жоғарғы бөлімін көмекей деп атайды. Көмекей бір оймақ тәр ізді жән е екі ожау тәр ізді шеміршектен тұрады. Дыбыс шығару қызметін төменгі көмекейдің атқаруы тек қана құстарғ а тән ерекшелік. Қан айналу органдары . Құстардың жүрегі төрт бөлімнен тұрады (2 жүрекше, 2 қарынша). Өкпеде тотыққан қан өкпе венасы арқылы сол жүрекшеге, одан сол қарыншаға кұйылады. Сол қарыншадан жалғыз оң жақ қолқа шығып, өз тарапынан екі атсыз артерияға тарамдалады, ал қолқаның негізгі бөлімі оң жақтағы бронханы айналып, дененің арқа бөліміне қарай созылып барып, одан ішкі органдардағы артерияларға тарамдалады да омыртқа жотасының астыңғы жағын қуалай отырып, арқа қолқасына айналды. Сегізкөз тұсына барғанда арқа қолқасынан сан жән е шат қос 143 артериялары тарамдалып шығады да, қолқаның өзі кішкене құйрық артериясына айналады ж ә не ол кұйрыктың ұшына барып бітеді. Диаметрі қолқадан кеңірек болып келетін, өте үлкен атсыз артериялар бас бөліміне қан апарушы - ұйқы артериясына (күре тамыр) алдыңғы аяқтарына (қанатына) баратын бұғана асты артериясына жән е өте үлкен кеуде еттеріне баратын көкірек артериясына тарайды. Жүректің оң жақ қарыншасынан бір ғана сабақпен басталатын қолқа келешекте екі өкпе артериясына тарамдалады. Құстарда артерия жән е вена қан тамырларының өз алдына жіктелуінің н әт ижесінде барлық органдары артерия қанымен қамтамасыз етіліп отырады. Осы жағдайға сәй кес ж ән е қан ағысының тездігіне, ал онымен бірге зат алмасуының жеделдігіне байланысты құстардың денесінің температурасы жоғары болады (42°). Нерв жүйесі. Біршама күрделі. Миы үлкен, әсір есе алдыңғы ми сыңары басқа ми бөлімдерінен айрықша үлкен. Рептилилермен салыстырғанда құстардың орталық нерв системасы біршама күрделі. Бұл құстардың тіршілік еткен ортасымен қарым-қатынасының күрделігіне байланысты. Миы үлкен, әсі ресе алдыңғы ми сыңары басқа ми бөлімдерінен айрықша үлкен. Бірақ, рептилилердікі сияқты алдыңғы миының көпшілік бөлімі жолақ денеден құралған. Ми сыңарының үстіңгі бөлімі (крыша) сүт қоректілердікіне қарағанда нашар дамыған, ол негізінде бірінші реттегі даму д әр ежесінде болған алғашқы күмбез деп аталатын түріндесақталған. Бас миының көру бөлімі ж ән е мишығы соншалықты үлкен, керісінше иіс бөлімі өте кішкене болады. Аралық миы мен эпифизі нашар дамыған, гипофиздің жігі жақсы көрініп тұрады. Мишықтың үлкендігінен ортаңғы мидың көру бөлімі бір бүйіріне таман ауысып орналасқан. Мишық үстіңгі жағынан алдыңғы ми сыңарларымен түйіседі де, арт жағынан сопақша миды бүркеп жауып жатады. Мишықтың ортаңғы бөлімі негізінен құртша деп аталатын, көлденең орналасқан сайлары бар түбір бөлімнен тұрады. Құстардың бас нервтері он екі пар болады. Жұлыны иық ж ән е бел маңайында, рептилилердегі сияқты жалпақ болады. 144 Сезім органдары . Ішкі ж ән е ортаңғы құлақ. Евстахиев түтігі жұтқыншақ қуысына жалпы бір тесікпен жалғасады. Есту сүйегі біреу болады, дабыл жарғағы тері жамылғысының астында, сыртқы құлаққа ұқсас ояздау жерге орналасқан. жүктеу/скачать 1,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|