Жануарлар морфологиясы латын ветеринариялық терминологиясымен

жүктеу/скачать 3,56 Mb.

бет	9/17
Дата	29.03.2017
өлшемі	3,56 Mb.
	#12581

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 17

Сирақ сүйектері - ossa cruris – асықты жілік пен шыбық сүйектен құралған. Асықты жілік -tibia – қуысты ұзын сүйек. Проксимальды ұшында екі айдаршық: латеральды - condylus lateralis және медиальды - condylus medialis. Айдаршық арасында айдаршық арасындағы төмпешік - eminentia intercondyloidea бар. Айдаршықтың алдыңда бұдырлы жуандау мен көлемді жота - crista tibiae орналасқан. Жота арасы мен латеральды айдаршық арасында айдаршық сайы - sulcus muscularis болады. Латеральды айдаршықта кішкентай емес шыбық сүйегінің өсіндісін - processus fibularis көруге болады. Асықты жіліктің денесі – corpus tibiae үшбұрышты. Дистальды эпифизде блок – trochlea, онда медиальды жіліншік - malleolus medialis және латеральды жіліншік - malleolus lateralis айырады. Латеральды жіліншікте жіліншік сүйегі орналасқан.

Шыбық сүйек -fibula – нақты бір сүйек ретінде ірі қара малда болмайды.

Ерекшеліктері: Жылқыларда шыбық сүйегінің басын, ал денесі жұқарып, сирақтың ортасына қарай жоғалады. Шошқаларда шыбық сүйек жақсы дамыған, сүйек аралық кеңістігі сүйектің барлық ұзыныдығы бойынш орналасқан. Иттерде шыбық сүйек дистальды эпифизге дейін жетеді. Сүйек аралық кеңістік тек үстінде жақсы дамыған.

Сурет-19. Асықты жілік пен шыбық сүйек. (сол жағынан) А – ірі қара мал, Б – жылқылар; 1 - асықты жілік, 2 – асықты жіліктің жотасы, 3 – айдаршық аралық қырат, 4 – латеральды айдаршық, 5 – шыбық сүйектің басы,

6 – латеральды қайықша , 7 – блок, 8 - медиальды қайықша,

9 – шыбық сүйек.

Сурет-20. Тілерсек сүйегі. (оң жақ аяғы) А – ірі қара мал, Б – жылқылар. 1 асықты жілік, 2 – асық, 3 – орталық сүйек, 4 – үшінші тілерсек сүйегі, 5 – ірі қара малда табан сүйектің үшінші және төртінші сүйегі, ал жылқыларда үшінші, 6 – төртінші тілерсек сүйегі, 7 – буынды канал,

8 – жіңішке сирақ сүйегі, 9 - өкше сүйегі.

IV. Бақылау сұрақтары:

1. Басқа жануарлармен салыстырғанда ірі қара малдың сирақ сүйектері немен ерекшеленеді

2. Орыс және латын тілінде сирақ сүйегінің құрылыс элементтерің атаныз.

3. Асықты жіліктегі дистальды эпифиз блогынан басқа, қандай сүйектер орналасады?

4. Сиырларда асықты жілік қандай пішінде болады.
Артқы аяқ басының қаңқасы. Бақай сүйектері -ossa pedis. Артқы жіліншік, тілерсек және бақай саусағынан тұрады. Тілерсек сүйегі - ossa tarsi – сиырларда 6 сүйектен тұрады және 3 қатарда орналасқан. Проксимальды қатарда асық және өкше сүйектері. Асық сүйек - os tarsi tibiale. Медиальды орналасқан және үш блоктан тұрады: проксимальды, дистальды және плантарлы. Проксимальды блок – асықты жілік үшін арналған, дистальды орталық сүйегі үшін, ал плантарлы – өкше сүйегі үшін. Өкше сүйегі - os tarsi fibulare. Латеральды орналасқан, асық, орталық және жіліншік сүйегімен қосылады. Өкше сүйегінде шомбал денесі бар, ахилді сіңірі үшін өкше өсіндісі - processus calcaneus орналасқан. Өкше сүйегінің медиальды бетінде асық сүйекті ұстайтын - sustentaculum tali сүйек шығып тұр. Оталық бетінде орталық сүйек –os. tarsi centrale. Орталық сүйек тек орташа қатарды ғана емес, сонымен қатар дистальды қатарда орналасады. Дистальды қатарда үш тілерсек сүйектері жатыр: бірінші тілерсек - os tarsi primum, екінші тілерсек - os tarsi secundum, үшінші тілерсек - os tarsi tertium. Табан сүйектері үш бөліктен тұрады (тұсамыс сүйек, топай сүйек және тұяқ сүйек).

Ерекшеліктері: Жылқыларда асық сүйегі бұранда блок түрінде, өкше өсіндісі ұзын, төмпешігі жалпақ. Шошқаларда және сиырларда асық және өкше сүйектерінің құрылыстары ұқсас.
Бақылау сұрақтары:

1. Тілерсек сүйегінде қанша қатар бар екенін және қандай сүйектер орналасқанын орыс және латын тілінде атаңыз.

2. Латын терминологиясын қолданып асық және өкше сүйектер құрылысының элементтерін атаңыз.

3. Сиырдың тілерсек сүйегін басқа үй жануарлардың тілерсек сүйегімен салыстырғанда қандай ерекшеліктері бар екенін атаңыз

№15 САБАҚ

Тақырыбы: Біліктік қаңқа сүйектерінің байланысы

I. Сабақтың мақсаты: Ірі қара малдың біліктік қаңқасында бас қаңқасы мен омыртқалар байланысын оқып-зерттеу.

II. Материалмен қамтамасыздандыру.

1. Ірі қара мал мен басқа үй жануарларының қаңқасы.

III Сабақтың мазмұны мен оқудың маңыздылығы.

IV Бақылау сұрақтары.

Омыртқалар денесі бір-бірімен талшықты шеміршекпен және көлденең дорсальды және вентральды байламмен байланысады. Омыртқа аралық талшықты шеміршектер - fibrocartilagenes intervertebralis көршілес жатқан омыртқалардың бас пен шұңқырларында орналасады, үстінен талшықты сақина - anulus fibrosus, ал ортасында пульпозды ядро - nucleus pulposus құрайды.

1. Дорсальды көлденең байламы - ligamentum longitudinale dorsale – арқа жұлының астында, омыртқа каналында орналасқан, омыртқаның денесіне қосылады да, екінші мойын омыртқасынан бастап құйымшақ сүйегінің денесінде аяқталады.

2. Вентральды көлденең байланыс - ligamentum longitudinal бел омыртқасының астында орналасқан, соңғы төрт көкірек омыртқаларының вентральды жотасынан бастап құйымшақ сүйегінің денесінде аяқталады.

3. Омыртқа доғасы доға аралық байланысы - ligamenta interarcualia арқылы қосылады.

4. Омыртқаның көлденең өсінділері омыртқа аралық байланыс - ligamenta intertransversarii арқылы қосылады.

5. Омыртқаның буынды өсінділері буын қапшығы саpsula articularis арқылы қосылады.

6. Қылтықты өсінділер бір-бірімен қылтық аралық байланыспен - ligamenta interspinosus қосылады.

жүктеу/скачать 3,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 17