ЖҰмыс бағдарламасы пән: «Клиникаға кіріспе» Мамандығы: 0304000 «Стоматология»
жүктеу/скачать 3,14 Mb.
|
Науқастың іш киімдерін ауыстыру. Ауыр науқастың іш киімін ауыстыруды мейіркеш қолдарын сырқаттың сегіз көзі астынан көйлектің етегін қамқыра үстап оны жайлап басына қарап ысырады. Осыдан кейін оның қолдарын босатады. Сырқатты осы әдіске керісінше тәртіппен киіндіреді, алдымен көйлектің жеңін кигізеді, содан кейін оны басынан өткізіп, түзетіп кигізеді. Тері күтімі. Сырқатты, әсіресе ауыр науқастарды күтуде тері күтімі маңызды орын алады. Оның тазалығы мен түтастығы аса маңызды шарт болып саналады. Терінің жүмсақтығы мен серпінділігін сақтау үшін май жөне тері бездері функциясының маңызы зор. Алайда май мен терінің бетіне жиналып, оны кірлетеді. Маймен, термен бірге теріге шаң, микро организмдер де жиналады. Тері кірлеуінен ол қышиды, одан сызылған, қасылған жерлер пайда болады, яғни терінің түтастығы бүзылады. Бүл, өз кезегінде, терінің үстіңгі қабатындағы микробтардың тереңірек бойлауына көмектеседі. Осыған байланысты мейіркеш сырқаттың жеке басының ережелерін сақтауын қадағалайды және оларға теріні таза сақтау жөніндегі қажетті әрекеттерді орындауға көмектеседі. Мейіркеш өз аяғымен жүрген сырқаттың төсек-орнын, жапқыштары мен іш киімдерін ауыстыра отырып, гигиеналық ванна алу графигін жасап орындауы тиіс. Науқас аптасына бір рет гигиеналық ванна, душ қабылдауы тиіс. Төсек тартып жатқан сырқаттарды 0,1% сірке қышқылы, ерітіндімен дезинфекциялап күнделікті сүрту қажет, ерітіндіні қолдану алдында қыздыру керек. Ерітіндісі бар ыдысты ағып жатқан ыстық судың немесе орталық жылу беру батареясына қояды. Егер бөлімшеде мүндай ерітінді болмаса, оны өздері жасауына болады. 0,5л жылы суға 1-2 ас қасық сірке суын, иіс су немесе спирт қосады. Егер бөлмеде бүл да табылмаса, теріні жылы сумен сүртуге де болады. Сырқаттың терісін сүрту үшін сүлгінің бір шетін дезинфекциялайтын ерітіндіге малып, жайлап қысады да онымен мойнын, қүлағының сыртын, арқасын, көкірек клеткасының алдыңғы жағын және қолтық астын сүрте бастайды. Әсіресе емшек бездері астындағы қыртысқа ерекше назар аударған жөн, себебі толық және өте терлегіш әйелдердің сол жерлері иістенуі мүмкін. Содан кейін теріні осы тәртіппен қүрғата түседі. Ойық жара дегеніміз үстіңгі, ал кейде, терендеп жайыла түсетін беткі тканьнің жансыздануы. Ойылған жерлер әдетте сегіз көздің, жауырынының, үлкен үршықтық, шынашақтың түсына, жүйкеде, тізеде пайда болады. Ойықтың үлкеюінің негізі-сырқаттың қиын жағдайда жатып, қан айналымының бүзылуы. Ойықтың бірінші белгісі-терінің бозарып, содан кейінгі қызаруы, ісінуі мен эпидермистің сьщырылуы, одан әрі терінің үлбіреуі мен шіруі. Ауыр жағдайларда тек жүмсақ ткань ғанат емес, шеміршек пен суйек те жансызданады. Оған инфекцияның енуі сепсиске алып келеді де, өлуіне себеп болады. Ойықтарды болдырмау үшін оның профилактикасын дүрыс жасау қажет, оның негізгі элементтері мыналар: 1. егер сырқат жағдайы жараса, оның дене қалпын күніне бірнеше рет өзгерту. 2. қиқым-сиқым болмауы үшін оның төсегін күніне бірнеше рет сілкіп салу. 3. Төсек жапқыш пен ішкі киімдері бүктеліп қалмау. 4. Көп уақыт шалқасынан жатқан ауыр науқас астына жастық тысына кигізілген үрленген резеңке дөңгелекті кигізіп, сырқаттың сегіз көзіне дөңгелектің тесігі турасынан келетіндей етіп салу. 5. Терісін күнделікті мына дезинфекциялайтын ерітінділердің біреуімен сүрту, камфора қоспасы, камфора спирті, этил спиртінің 40", 0,5"нашатыр спирті ерітіндісі, иіс су,сірке су ерітіндісі, салицил спирті,ал олар табылмаса, жылы сумен жуып, одан кейін қүрғата сүртеді. 6. Терінің гиперемиясы болған кезде белгілі бір жердің қан айналысын жақсарту үшін теріні қүрғақ сүлгімен сүрту немесе кварцтау, 7. Терінің қызарған жерін күніне 1-2 рет 5 немесе 10" калий перманганат жағу. Ойық жараның емдеуі. Күлдіреген жерлерге 5-10" йод, 1" калий перманганат, бриллиант көгінің спирттегі 1" ерітіндісін жағады, содан кейін қүрғақ таңғыш салады. Шіріген жер шектелгенде өлі тканді алып тастап, жараны 1" салфеткамен жабады. Таңғышты күніне 2-3 рет ауыстырады.
1 вариант 1. Ойық жара пайда болған соң қаңцай дөрі дөрмектер қолданылады? А) бриллиант көгінің ерітіндісі, калий перманганаты, Вишневский Б) камфора спирті бар ерітінді В) жылы су, спирт ерітіндісі Г) сірке су, Вишневский Д) камфора спирті, этил спирті
Көбінесе ойық жаралар қай жерлерде пайда болады: А) тізеде, тірсек жөне аяқта Б) Шат аймағында, қолда, мойында В) шат аймағында, белде, жауырында Г) кокірск клеткасында, қүлақта, мүрында Д) баста, тізеде, аяқта, белде
Ойық жара не үшін пайда болады? А) көп тамақ жегеннен пайда болады Б) науқастардың диета үстауынан пайда болады В) көп спиртгі сүйықтық ішкеннен Г) көп науқастың постельде жатуынан организм күрт өзгергенде Камфора және этил спирті не үшін қолданылады? А) ауыр хаддегі науқастардың терісін сүрту үшін Б) ойық жараны кеткізу үшін В) шаштардың битін тазалау үшін Г) мұрын күтімін қадағалау үпгін Д) қүлақ жөне шаш күтімін қадағалап отыру үшін
Ауыр халде жатқан науқастың ауыз қуысының күтімі қандай? А) 1 күңце 2 рет жылы сумен Б) сутегінің асқын тотығымен В) калий перманганатының өлсіз сүйықтығымен Г) 1:5000 фурацилинмен вариант 1. Ойық жарасының себебі неде? А) қанның жетіспеушілігінен Б) терінің эпидермис қабаты нашарлағанда В) терідегі зат алмасу процессі бүзылгандықтан Г) дүрыс күтім болмағандықтан 2. Көзде ірің пайда болса қандай дөрілік сүйықтықпен сүрту керек? А) 0,02% фурацилинмен Б) 0,5% новокаин В) 1% салицил спирт Г) 5 — 10 % калий перманганаты Адам терісінің атқаратын қызметтері: А) газ алмасу Б) жылуды реттеу В) қорғаныстық Г) ыстық - суықты сезу қабілеті 4. Ойық дегеніміз не? А) терінің жүмсақтығы мен серпінділігін сақтауы Б) теріге түскен инфекция В) үстіңгі кейде терендеп жайыла түсетін беткі жансыздануы Г) барлығы дүрыс 5. Ойық жара кезінде таңғышты күніне неше рет ауыстыру керек? А) 1 рет Б) 5 - 6 рет В) 2-3 рет Г) 1-2 рет СИТУАЦИЯЛЫҚ ЕСЕПТЕР: Ауыр науқаста стационарлы ем кезінде ауыз қуысында тағам қабылдағанда дамитын ауырсыну, сілекей ағу, дене қызуы 38,2 С дейін көтерілуі орын алды. Сіздің мейірбикелік диагнозыңыз қандай? Әрі қарай не істейсіз? Көзі ауыратын науқасқа дәрігер 30% сульфацилнатрий ер-н әр көзіне 2 тамшыдан тағайындады. Осы процедураны қалай жасайсыз? Науқасты қалай күтесіз? Төсекте ұзақ жатқан науқаста құлақтың шуылдауы, бітелуі, ауыр естуі дамыды. Сіздің мейірбикелік диагнозыңыз қандай? Әрі қарай не істейсіз? Қандай процедура қолданасыз? Ол қалай жасалады? Стационарлы емде жүрегі ауыратын науқас емделуде. Ауыз қуысын қалай күтесіз? 13. Сабақты қорытындылау: 4 мин (4%) оқытушымен кері байланыс, практикалық сабақ барысында туындаған қателіктер мен қиыншылықтар талқыланады. Әр оқушыға сабақта алған бағасы хабарланады. 14. Үйге тапсырма беру: 4 мин (4%) 2– сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: 5 Бөлім. Науқастарды тамақтандыру. 5.1. Тақырыбы. Емдік тамақтанудың негізгі принциптері. 2. Сағат саны: 180 мин (100%) 3. Сабақ түрі: практика 4. Сабақтың мақсаты: оқыту: тамақтануды ұйымдастыру және науқастарды тамақтандыру. Жасанды тамақтандыру. тәрбиелік: ауыр науқастарды тамақтандыру кезінде этика және деонтология нормаларын ұстануға тәрбиелеу. дамыту: науқастарды тамақтандыру туралы түсінікті және бөлімдегі тағамдарды сақтау ережелерін дамыту. 5. Оқыту әдісі: рольдік ойындар, жағдайды модельдеу, аудиториялық. 6. Материалды – техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: компьютер, мультимедиялық құрылғы. ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, буклеттер, тест тапсырмалары, жағдайлық есептер, сөзжұмбақ. б) оқыту орны: № 2, 3, 4, 5 бөлмелер. 7. Әдебиеттер: Негізгі (Н) Мейірбике ісінің негіздері. Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007. Қосымша (Қ) 1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006. 8. Ұйымдастыру кезеңі: 10 мин (12%) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаты мен міндеті. 9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 28 мин (30%) - активті және пассивті науқастарды санитарлық өңдеу; күтуге арналған құралдар мен материалдар. Оларды дауындау. шаш, аяқ, жыныс мүшелерінің және анальді саңлаудың түкті бөлімдерінің туалетін жасау, күту құралдарын өңдеу. педикулез кезіндегі іс-шаралар. 10. Жаңа сабақты түсіндіру: 54 мин (60%) Жоспар:
Тамақ блогы және үлестіру бөлмесіне порционник құру Ауыр науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру Дайьн тамақты сақтау, тарату және тасымалдау ауыр халде жатқан науқасқа гастростома, зонд арқылы тамақтандыруын тік ішек арқылы қоректік қоспаларды енгізу техникасын парентеральды тамақтандыру процедураны өткізуге арналған құралдарын оны дайындауың және қолданғаннан кейін өндеу Тағайындалған диета мәні туралы науқас және оның туысқандарымен әңгіме өткізу Келушілердің алып келген тамақтарын бақылау Тамақ блогы және үлестіру бөлмесіне порционник құру Ауыр науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру Дайын тамақты сақтау, тарату және тасымалдау Тік ішек арқылы қоректік қоспаларды енгізу техникасын Парентеральды тамақтандыру Процедураны өткізуге арналған құралдарын Оны дайындауын және қолданғаннан кейін өңдеу Стационарда емдік тамақтарды ұйымдастыру. Стационарда емдік тамақтарды жалпы басқаратын бас дәрігер немесе оның орынбасары ал бөлімшелерде-бөлімше меңгерушісі. Диетолог- дәрігер барлық бөлімшелерді емдік тамақтармен қамтамасыз етуін ұйымдастырады, диеталық медбикемен басқарылады. Диетолог- дәрігердің нұсқауын барлық тамақ блогы жұмысшыларына қатысты. Диетолог- дәрігер тағайындалудың дүрыстығын жөне емдік тамақтарды қолдануьн, олардың нәтижесін талқылап, жеті күндік тамақтану тәртібін құрастыру, жаз,қыс айларында диета түріне олардың сапасына, химиялық құрылымын қамтамасыз етеді. Сондай-ақ ол тамақ блогының жүмысын, дайын болған тамақты қарап бақылайды. Диеталық медбике тамақ блогы жүмысына жөне санитарлық-гигиеналық ережелерді ұстануын бақылайды. Дәрігер- диетологқа бағынады. Оның міндеттері: тамақ сапасын анализдеу, дұрыс сақталуын бақылау Дәрігер диетологтың басқаруымен күнделікті ас мәзірін тамақ картотекасына сәйкестігін қүрастыру. Диеталардың химиялық кұрамын және энергетикалық құндылығьн санау. Медициналық құжаттарды толтыру. Тамақтанудың санитарлық- гигиеналық тәртібі. Аурухананың тамақ блогы құрылысы, мазмұны, тамақ дайындауын қатаң кадағалау қажет. 2Тамақ блогында көзге көрінетін жерде «Санитарлық ереже« ілініп түрады. Тамақ блогы, үлестіру бөлмесі және буфеттердің жүмысшыларын инструкцияға қатысты медициналық қараудан өткізіледі. Тамақ блогы қызметкерлері тек қана санитарлық минимумнан сынақ тапсырғаннан кейін гана жіберіледі Тамақ блогы бөлімшесінде асхана ыдыстарын жууға катаң тыйым салынады.Бүны тек қана бөлімше буфеттерінде жуады. Тамақ блогы және буфет құрал-жабдықтары аурухана және емхана табельдері құрал-жабдықтарына сәйкес керек. Орталықтандырылған тамақ заттарын тасымалдау болмағанда және нақты әкелуге арнайы транспорт жылына бір рет паспортизациядан өтеді. Аурухана бөлімшелеріндегі буфеттер қамтамасыз етілуі тиіс: суық жөне ыстық су екі секциялы жуғыш ванналар, олар канализацияға қосылған, ыдыстарды шаятын және кептіретін сеткалар. Тамақты қыздыратын электроплита Ыдыстарды, тамақтарды сақтайтын шкафтар (нан,тұз,қант) Бір науқасқа шаққанда ыдыс жиынтығы Жуғыш және дезинфекциялайтын заттар Жинастыратын заттар (шелк, ветошь,щеткалар) Таңбаланған «буфетка арналған« Дайын болған тамақты екі сағат ішінде тасу керек. Науқастарға тамақты буфетші немесе бөлімшенің кезекші медбикесі таратады Бөлімшелердің барлық науқастары асханада тамақтанады. Науқастардың тамақтары (үйден келген шкафта, сөрелерде (құрғақ тамақтар) ал тез бұзылатын тоңазытқышта сақталады Порционникті және порционник талаптарын құрастыру Дәрігер науқасқа диетаны тағайындап немесе болдырмау жөне ауру тарихына стол нөмірі жазылады Палата медбикесі тағайындау парағына диета туралы мәліметтерді таңдайды Медбике порционникті 2 экземплярда жасайды Онда стол туралы мәлімет және науқастар залы және оларды қабылдайтын.Бір экземплярды бөлімшенің аға медбикесіне тапсырады ол басқасын таратушыға берілген порционникте палата нөмірі, аты-жөні,наукастың тамақтанатын орнын көрсетеді, асхана, палата. Порционникті аға медбике таңертең ұсынады. Науқастар саны, емдік столдар туралы мәліметтерді береді. Порционникті аға медбике және бөлімше меңгерушісі талаптар жазады. Таңертең қүжаттарды аурухананың диеталық мейіркешіне береді. Науқастарға тамақ үлестіру 1 Тамақты бөлімшеде буфетші және палата медбикесі таратады. Ыстық тамақ, температурасы 60С, ал суық тамақ 15С төмен болмау керек. 2 Жалпы тәртіптегі науқастар асханада тамақтанады. 3 Төсектегі науқастарға тамақты палатаға арнайы столдарда әкелінеді. 4 Тамақты үлестірмес бұрын медбике таңбалаңған халат киіп, қольн жуады. 5 Бөлімшелерді жинайтын санитаркалар тамақ үлестіруге жіберілмейді. Қалған тамақ қалдықтарын және лас ыдыстарды науқастың жанына қалдырмау қажет. Науқастарды тамақтандыру. Белсенді, енжар және жасанды түрлері болып бөлінеді. Егерде науқас өзі тамақтанатын болса жалпы тәртіп, бос қозғалатын, оған тамақ ішетін жерді көрсетіңіз. Егерде науқас өздігінен палатада тамақтанса (палаталық немесе төсектегі тәртіп) алып келген тамақтың, сырткы түріне, оның тем- сын бақылаймыз. Тамақты подносқа салып әкелген жөн. Тамақтанғаннан кейін ыдыстарды жинап, керует маңындағы стол немесе сөрелерді сүртеміз. Егерде науқас медбикенің көмегімен тамақтандырылса( қатаң төсек төртіп). науқасты тамақтандырмас бұрын палатадағы барлық емдік процедураларды аяқтау керек, физиологиялық бөлінулер, палаталарды тазалау, бөлмені желдету науқастың қолын жуып немесе дымқыл жылы сүлгімен сүртіп, көкірегіне салфетка қоямыз. Жылы тамақты тумбаға немесе керует маңындағы столға қоямыз. Науқасты ыңғайлы отырғызамыз{ жартылай отырғызып немесе отырғызып) Науқастың жанына отырыңыз себебі сізге ыңғайлы болу үшін . Егерде науқасты отырғызып тамақтандыру қиын болса онда сол қолмен тамақты қасықпен береміз. Тамақтанғаннан кейін ыдыстарды аламыз. Науқастың аузын шайып және қолдарын жуамыз, төсек орнына тамақ қалдықтарын қағып науқасты жатқызамыз. Тісі жоқ науқастарды тамақтандыру. Толық немесе жартылай тісі жоқ науқастарды сұйық және езілген тамақтармен тамақтандырамыз. Тамақтану тәртібі Емдеу мекемелерінде 4рет тамақтандырады. Асқазан, ішек, жүрек-қан тамыр жүйесі аурулары 5-6 рет тамақтанады. Диета 1 Белгілеудің қолданылатын кезі: ішкі ірінді жара ауруларының асқынуы басылған кезде, тыртықтаньш біткен кезде, сондай-ақ ауру бетінің қайтуы кезінде 2-3 ай бойы, гастриггың асқыну кезеңіндегі жоғары секрециясы. Белгілеудін мақсяты: Химялық тітіркендіргіштерді болдырмай және механикалық тітіргендіргіштерді шектей отырып , асқазан мен ұлтабарды сақтау, жараның тыртықтанып бітуіне мүмкіндік беру. Жалпы сипаттамасы: асқазан сөлін қоздырғыш заттарды болдырмау. Тағамды көбінесе ұнтақтап пісірілген немесе буланған күйде береді. Калориясы қалыпты және А мен С витаминдері көп белок, май мен көмірсутегі біркелкі болып келген қалыпты диета. Калориясы мен қүрамы: ЮОг май, ІООг белок , 400г көмірсутегі, ЗОООг калорий. Тамақтану режимі: күніне 6 рет тамақтану , ұйықтау алдында сүт немесе кілегей , айран ішу. Днета 2 Белгілеудін қолданынатын кезі: қатпа (іш қату) Белгілеудін мақсаты; перисталтиканы (қуыс мүшелерін созылып , жиырылуы) күшейту, ішті босатуды реттеу. Жалпы сипаттамасы; диетада өсімдік клеткасына бай және ішектің қызметін күшейтетін тағамдардың мөлшерін көбейту. Минералды суларды жиі пайдалану. Калориясы мен құрамы ІООг белок , ЮОг май, 450г көмірсутегі, 3500 калорий. Ас түзы көбірек(25г). Тамақтану режимі; күніне 4-5 рет тамақтану, түнге қарай айран , қара өрік, қызылша беріледі. Диета 3 Белгілеудің қолданылатын кезі; секрециялық кемшілігі бар созылмалы гастрит. Асқынбаған созылмалы энтероколит(тоқ ішек пен аш ішектің кабынуы.) Шайнау аппараты қызметінің бұзылуы. Операциядан және жедел инфекциядан сауығу кезінде , сондай-ак асқазан-ішек жолын сақтау қажеттілігі көрсетілген басқада жағдайларда . Белгілеудің мақсаты; асқазан мен ішектің секрециялық және қозғалыс қызметін келтіруге жәрдемдесу, асқазан ішек жолын механикалык сақтау. Жалпы сипатгамасы; экстракт заттар және асқазан сөлін бөлуге жөрдемдесетін , бірақ қарынның шырышты қабығын тітіркендірмейтін басқа да заттарын сақтайтын физиологиялық толық жарамды диета. Құнарсыз дәнекер ет пен өсімдік клеткасы тағамдарды көбіне ұнтақталған тұрде береді. Калориясы мен құрамы ; 80-100г белок, 80-100г май, 400г көмірсутегі, ЗОООг калорйи , ЮОмг С витаминдері( көбірек). Тамақтану режимі; кұніне 4-5 рет тамақтанады. Диета 4. Белгілеудің қолданылатын кезі; гастроэнтероколиттер(қарын мен аш ішек, тоқ ішектердің қабынуы), жедел энтероколиттер мен созылмалы энтероколит асқынуы. Ішекке операция жасалғаннан кейін жедел дизентерия. Емдеудің мақсаты: ішекті механикалық және химиялық сақтау : перистальтика мен ішектің кебу процесін кұшейтетін тағамдар бермеу. Жалпы силаттамасы: көмір сутегі мен майдың есебінен калориясы шектелген, белогы физиологиялық норманың төменгі шегіндегі диета.Сүт пен өсімдік клеткалы азықтар берілмейді. Бұл диета 5-7 күннен көбірек мерзімге белгіленеді. Калориясы мен құрамы; 80 г белок, 70г май, 50 г көмірсутегі , 2000 калорий , ІООмг С витамині, тағамда В жөне басқа топтардың жетіспейтін витамині, препараттармен толықтырылады. Тамақтану режимі; 5-6 рет тамақтанады, 1,5л сүйық-ыстық шай, қара кофе, сорпа , шиповниктің қайнатпасы ретінде беріледі. Диета 5 Белгілеудің қолданылатын кезі бауыр мен өт шығаратын жолдардың созылмалы аурулары( холецистит, гепатит, бауыр циррозы) асқынбаған және асқазан мен ішектің аурулары болмаған кезде.Боткин ауруынан сауығып келе жатқаңда Белгілеудің мақсаты; бауырдың бұзылған қызметін қалпына келтіруге көмектеседі. а) оған гликогеннің жиналуына; б)тамақ майын (әсіресе, қиын балқитын ) шектеу жолымен май алмасуын нормаға келтіруген липотрондық ұйқы безіне әсер ететін заттарды енгізуге ; в) ішектің қызметін реттей отырып , бауырдың улануын азайтуға : г) өттің бөлінуін жылдамдату; д) бауырды тітіркеңдіріп , ауруды асқындыратын тағамдык заттарға әсерін тигізеді. Жалпы сипаттамасы белок физиологиялық нормада , көмірсутегі мол, май шектелген диета бойынша. Холестерині мол тағамдар берілмейді. Липотроңдық факторлар мен витаминдердің мөлшері көбейтілген. Ас түзы 10-12г дейін Калориясы мен құрамы; 80-І00г белок, 60-70г май, 450-500г көмірсутегі, 2800-ЗОООг калорий. Май алмасуы бұзылған сырқатқа сутегі жеткізеді. Тамақтану режимі; әрбір 2-2,5 сағатта тамақтандырады. жөне жылы күйінде көп сусын ішеді( күніне 2л дейін) Диета 6. Белгілеудің қолданылатын кезі; қүяң мен несеп қышкылдары диатезі. Эритемия және ет пен балық тағамдарын жеуге болмайтын басқа да жағдайларда Белгілеудің мақсаты; пуриндік алмасуды нормаға келтіруге және несеп қышқылының эндогендік жасауларын азайтуға көмектесу. Жалпы сипаттамасы; пуриндік косылыстары көп азыктар пайдаланбайды. Сілті радикалдары бар азықтар енгізіледі, ас түзы бойынша шектеледі. Калориясы мен қүрамы ; 80-100г белок , 80г май, 400г көмірсутегі, 2700 калорий. Шамадан тыс толық сырқаттарға көмірсутегі шектеледі. Тамақтану режимі; күніне 5 рет тамақтанады. Сүйықтықты (күніне 2-2,5 л) шай, жеміс-жидек, морс, сілтілі су ретінде көп ішеді. Диета 7. Белгілеудің қолданылатьш кезі; сауыға бастау кезеңіндегі жедел нефрит. Несеп түнбасындағы өзгерістері аз созылмалы нефрит. Гипертониялық аурулар және тұзсыз диетаны қажет ететін басқа да жағдайлар. Екіқабат әйелдердін нефропатиясы. Белгілеудің мақсаты; бүйрекгің қызметін шамалап сақтау жоғары қан қысымы мен ісікке әсер ету. Жалпы сипатгамасы; тұзсыз диета , тағамдар жинағы мен аспаздық өңдеуі 7а және 76 диеталар сияқты , бірақ қайнатып пісірген ет немесе балык., сондай-ақ ірімшік қосу арқылы белок 80г дейін артады. Калориясы мен құрамы; 80г белок, ІООг май, 400-500г көмірсутегі, 2800-3200г калорий. Тамақтары ас түзы Зг, С,Р витамині жөне В тобының витамиңдерінін мөлшері мол. Бүйрек қызметі сақталған амилоидозбен және нефрозбен ауыратын аурулар ушін белогы(140г дейін ), липотропты факторлары , май кышқылдары мен витамиңдері көп 7 диетасы белгіленеді. Тамақтану режимі; күніне 4-5 рет тамақтанады. Диета 8. Белгіленудін колданылатын кезі; арнайы тамақтану режимін талап етпейтін тамақ қорыту органдарының , бауыр мен жүрек-қан тамыры жүйесінің ауруы жоқ семіздік, Белгілеудің мақсаты ; шектен тыс семіздікті болдырмау және оны жою үшін зат алмасуға әсер ету. Жалпы сипаттамасы; тағамның калориясын негізінен көмір сутегі ішінара майдын есебінен шектеу; белок физиологиялық нормадан артык- Тәбет шақыратын азот экстракт белоктары мен дәмді тұздықтары салынбайды. Сұйықтықты енгізу біршама шектеледі (1000 мл). Калориясы мен құрамы; 100-220 г белок, 60-70 г маЙ, 180-200 г көмір сутегі, 1800-1850 калорий, С витамині көбірек, басқа витаминдер физиологиялық норма негізінде. Тамактану режимі; аштық сезімін жою үшін калориясы аз тамақты жеткілікті мөлшерде жиі-жиі қабылдау. Диета 9. Белгілеудің қодданылатын кезі: ацидозы мен ішкі мүшелерінің ауруы жоқ кантты диабет. Белгілеудін мақсаты: көмірсутегін дүрыстап ұстауға жағдай жасау, май алмасуы бүзылуының алдын алу. Жалпы сипаттамасы: белоктар физиологиялық нормадан жоғары, май мен көмір сутегі біршама шектелген Жеңіл сіңірілетін көмірсутегін тағамға қосу. Диетаға липотропты әрекет жасайтын заттарды енгізу. Рационға көкөністі мол қосу. Холестерині бар тағамдар мен тұзды шектеу. Аспаздық өңдеу өдеттегідей. Калориясы мен қүрамы 100-120г белок 70г май, ЗООг көмірсутегі, 2400 калорий. амақтану режимі; күніне брет тамақтанады. Көмірсутегі бір күнге бөлінеді. Инсулин инъекциясы кезінде жөне одан соң жарты сағаттан кейін сырқат құрамыңда көмірсутегі бар тағам кабылдауы тиіс. Қантты диабетпен ауыратын сыркаттың ішкі мүшелері де, ауыратын болса, оған аралас диета беріледі. Мәселен бауыры ауыратындарға 9-5, май 60г май дейін шектелген, экстракт заттар қолданылмайды. 9-5 диетасын атеросклерозбен және гипертония ауруларымен ауыратындарга белгілеуге болады. Диета 10. Белгілеуге қолданылатын кезі; жүрек- қан тамыры жүйесінің аурулары, а) 1 дәрежелі қан айналымы - қан айналымы жеткіліксіз кездегі және алмасу кезендегі жүректің ревматикалық ақауы; б) 1 және 2 дәрежелі гипертониялық аурулар. Нерв жүйесінің аурулары. Созылмалы нефрит жэне несеп тұнбасының өзгерістері бар пиелонефрит, жедел және созылмалы пиелит. Белгілеудің мақсаты; қан айналымына неғұрлым қолайлы жағдай жасау нерв жүйесін қоздыратын заттарды болдырмау, азоттық заттардың шығуын жақсарту және несеп шығаратын жолдарды тітіркендіретін тағамдарды қолданбау. Жалпы сипаттамасы; ас тұзы шектелген (5-6 г), азот экстрактивті заттар мен тұздар қолданбайды. Ішектің қызметін реттейтін тағамдар, құнарлы өсімдік клеткасы бар көкөніс, жеміс- жидек, сондай-ақ кебекті ақ және қара бидай наны енгізіледі. Механикалық өңдеуді ептеп пайдалана отырып өңдейді. Калориясы мен құрамы ; 80 г белок, 67-70 г май, 350-400 г көмір сутегі, 2500-2800 калорий. Тамақтану режимі; күніне шақтап тамақтанады, кешкі тамақты ұйқыдан 3 сағат бүрын ішеді. Жүрек- қан тамыры жүйесімен ауыратындарға көп су ішуге болмайды. Сүйықтық 1000-1200 мл дейін шектеледі. Диета 11. Белгілеудің қолданылатын кезі; егер басқа ішкі мүшелерінің аурулары болмаса, өкпе туберкулезінің асқынған, басылған немесе созылмалы кезеңінде. Белгілеудің мақсаты; организімнің туберкулез инфекциясына қарсылығын арттыруға көмектесу. Сырқаттың жалпы тамақтануын жақсарту және витаминдер қорын жинауға көмектесу. Жалпы сипаттамасы; витамині мен белогы көп май мен көмір сутегі шағындап көбейтілген калориялы диета. Кальциі мол сүт тағамдары жеткілікті мөлшерде. Ас тұзы мен сұйықтық нормасы шектеулі. Татымдықтар рұқсат етіледі. Аспаздық өңдеуі әдеттегідей, онда азот экстрактивті заттары сақталған. Калориясы мен қүрамы; 120-140 г белок, 100-200 г май, 500-550 г сутегу, 3800-4000 калорий. Витаминдер мол мөлшерде. Тамақтану режимі; күніне 4-5 мәрте тамақтанады. Диета 13. Белгілеудің қолданылатын кезі; инфекциялық аурулар жедел, қызбалы кезеңдерде, баспалар, құрт тәрізді соқыр ішек өскінін алып тасталғаннан кейінгі 2-3 күндегі асқазанның бір бөлігін кесіп тастаған соң көрсетулер бойынша 8-9 күннен кейін. Белгілеудің мақсаты; сырқаттың температурасы көтерілген қызба кезеңінде жөне операциядан кейін күш- қуатын жинауга көмектесу, қарын-ішек жолын сақтау. Жалпы сипаттамасы; белоктың төменгі физиологиялық нормада болуы, май, көмір сутегі мен калориясын шамалап шектеу. Қызуы қатвд сырқаггарга витамин қосқан сусьш, көп мөлшерде сұйық беру. Асраздық өндеуі; тағамды үгіп, немесе тартып береді, химиялық тітіркендіргіштері шағын болуы тиіс. Калориясы мен қүрамы; 70-80 г белок, 70 г май, 300 г көмір сутегі, 22ООк калорий . Көп мөлшерде С және басқа витаминдер. 14 диета Белгілеудің қолданылатын кезі; несепті сілтілі реакция бар және фосфорлы калий тұзының шөгіндісі түзетін фосфатурия. Жалпы сипаттамасы; диетаға несеп реакцияны қышкыл етіп өзгертуге көмектесетін тағамдар енгізу. Кальцийге бай сут, ірімшік, сыр және сілтілендіретін өсері бар тағамдар қолданылмайды. Сұйықтық жалпы мөлшері 5-2 л. Аспаздық өңдеуі өдеттегідей. Калориясы мен құрамы; 80-100 г белок, 100 г май, 400 г көмір сутегі, 2800 калорий. Тамақтану режимі; күніне 4—5 мәрте тамақтанады. 15 Диета. Белгілеудід қолданылатын кезі; тамақ қорыту мүшелерінің күйі қалыпты және арнайы емдік диета, сонымен қатар белгілеудің қажеті жоқ барлық сырқаттар ауырған жағдайда. Белгілеудін мақсаты; емдеу мекемесі жағдайында сырқатты физиологиялық нормаларға сай тамақпен қамтамасыз ету. Жалпы сипаттамасы; тағамның, белогы, майы, көмір сутегі мен калориясы дене еңбегімен шүгылданбайтын дені сау адамның тамақтану нормасына сәйкес, ал витаминдері көбірек. Тамақ сан алуан тағамдардан тұрады. Ет, қүс, балық кез келген аспаздық өңдеуде; шүжық сосиска, консервілер- шектелген мөлшерде; сүт тағамдары; сүт немесе айран күнделікті; майларды, сары май және табиғи өсімдіктер майын күнделікті салатқа, винегретке және басқа да тағамдарға кұйып беру; Қиын сіңірілетін майлы тағамдар; майлы ет, қой жөне шошқа еті, сиыр, қой жөне шошқаның тоңазытқан майы, тәтті үн тағамдары берілмейді. Татымдықтар шақтап пайдаланады. Аспаздык, өңдеуі витаминдерді сақтап отырып одеттегідей болады. Калориясы мен қүрамы; 80-100 г белок, 80-100 г май, 400-500 г көмір сутегі, 50-100 г қант, 3000 калорий. Тамақтану режимі; күніне 4-5 мәрте тамақтанады. Стационарға келушілер алып келетін тамақтарды сақтау. Алкогольді, пісте, арбуз, балмүздақ, үй және фабрикада консервілердің түрлері, торт, пирожные, варенье рүқсат етілмейді. Жасанды тамақтандыру Жасанды тамақтандыру организмге асқазан зондының, клизманың көмегімен немесе парентеральды қоректі заттарды енгізу. Зонд арқылы тамақтандыру Көрсетілімдері: ес-түссіз жатқан науқастар, ас қорыту жүйе өтімсіздігі. Дайындаңыз: жіңішке стерильді зонд диаметрі 0,5-0,8 мм, вазелин немесе глицерин, воронка немесе Жане шприці, сұйық тамақ (тәтті шай, морс, гомогенді эмульсиялар) фонендоскоп, лейкопластыр, түйрегіш, зондты жабатын қабық, шприц. Істеу қажет: Қолыңызды жуыңыз процедурамен науқасты таныстырыңыз Стерильді зондтты вазелин немесе глицеринмен майлаңыз Науқастың басын артқа шалқайтамыз Стерильді зондты төменгі мұрын жолдары арқылы 15-18 см тереңдікке енгіземіз Сол қолдың саусағымен жұтқыншақтағы зондты анықтап оны артқы жұткыншақ клеткасына қысыңқыраймыз, себебі зонд трахеяны үзбес үшін Науқастың басын аздап алға қисайтып және оң қолмен зондты өңештің ортаңғы бөлігіне дейін итереміз. Егер дем шығарған кезде ауа зондтан шықпаса, ал науқастың дауысы сақталады, яғни зонд өңеште тұр. Зондты мына қашықтықта енгіземіз, формула бойынша(бойы/см )100; Шприцке ауа толтырып оны зондқа жалғау керек Фонендоскопты эпигастральді бөлікке қоямыз Фонендоскоптың көмегімен ауаны зонд арқылы асқазанға жібереміз, дауыс естілсе онда ауа асқазанға түскенін білдіреді 12.3ондты зажиммен қысып, тұйық ұшына лоток түсіреміз ІЗ.Зондтың тұйық ұшына Жане шприцін немесе воронканы кигіземіз 14. Воронкаға немесе Жане шприціне тамақ қүямыз 15.3ажиммен қыстырылған зондты босатамыз Іб. Асқазанға тамақты жылы күйінде, поршенді жәй басып немесе воронканы асқазан денгейінен жоғары көтереміз 17.Воронкаға таза су кұйып, воронканы аламыз. Зондтың тұйық ұшын пробкамен жабамыз 18.3ондтың тұйык ұшын киімге немесе наукастың басына бекітіп, себебі зонд оған кедергі жасамау үшін. Жасанды тамақтандыру кезінде 2-3 апта зондты шығармайды. Профилактика мақсатында науқасты тамақтандыру кезінде патогенді микрофлора дамымас үшін зондты екі сағат сайын жуамыз. Қоректендіру клизма (ректальді тамақтандыру). Көрсетілімдері: қоректендіру клизмасы организмге резорбтивті әсер етуіне негізделген. Оларды көп мөлшерде (12 л-ге дейін), дәрілік заттар (0,9% натрий хлорид ерітіндісін, 5 % глюкоза, аминқышқыл ерітінділері) қолданылады. Қоректік клизма салмастан 1 сағат бұрын ішекті толық босату үшін тазарту клизмасын жасайды. Шағын мөлшердегі қоректік клизманы (200-500 мл) резеңке грушаның көмегімен жасайды. Құятын сұйықтын температурасы 37-38 °С. Парентеральді тамақтандыру. Көрсетілімдері: асқорыту жолы бітелу белгілері, ісік, өңеш, асқазан, ішек операцияларынан кейін әлсіреген науқастарды операцияға дайындау. Осыған байланысты келесі препараттарды қолданады. Көмірсулар - 10 % глюкоза ерітінділері, белоктар- аминкышқылдар, ыдыраған белок молекулалары күйінде. гидролизин, белокты гидролизат казеин, фибриносол, аниналон, аминопептид, аминокровин, альвизин, левмин, полиамин және т.б. Алғашқыда 30 мин. 10-20 тамшы / мин., майлы эмульсия күйінде: липофундин, интралипид. Парентеральді тамақтандыру тамыр ішіне енгізіледі. Жібермес бүрын ерітіндіні 37-38 ° С булы моншада жылытамыз. Алғашқы 10-15 минутта 15-20 там/ мин, кейіннен 60 там/ мин дейін жібереміз. 500 мл препаратты 3-5 сағатта жібереміз. Ескерту: белокты препараттарды науқастарға жылдам жібергенде оларда ыстық, беттері қызарып, тыныс алуы киындайды. Парентеральды тамақтандырғанда тәулікті ескеру қажет. 11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 62 мин (70%) Медициналық мекемеде емдік тамақтануды ұйымдастыру. Үлестік-талапты құрастыру, аурухана бөлімдеріндегі тағамдарды сақтау, санитарлы нормалары мен жағдайларына бақылау жүргізу. 12. Жаңа тақырыпты бекіту: 18 мин (20%) Оқушылардың білім деңгейін тест және ситуациялық есептерді шешуіне байланысты бағалау. Тесттер: 1. Науқастардың тамақтану рационында белок, май, көмірсу ара қатынастары кандай болуы керек. А) белок ара қатынасы жоғары Б) белок, май, көмір су ара қатынасы ауру түрімен байланысты В) 1:1:4 белок, май, көмірсуге сәйкес Г) май ара қатынасы жоғары 2. Сау адамның тамақтану рационына не кіреді А) 80-100 г белок Б) 400-500 г көмірсу В) 200 г май Г) витаминдер, микроэлементтер 3. 1 г көмір су организімге қанша ккал береді А) 0,3 ккал Б) 4,1 ккал В) 5,5 ккал Г) 7,3 ккал 4. 1 г май организімге қанша ккал береді А) 4,1 юсал Б) 3,3 ккал В) 9,3 ккал Г) 8,8 ккал 5. Көмір су ненің қүрамында болады А) крахмал Б)ет В) қант Г) жұмыртқа 6. Тамақтану тәртібі бұл- А) кулинарлық емдеу сипаттамасы Б) тамақ, ішу уақьпъі және жиілігі В) тамақтың сапалық құрамы Г) тамақтың мөлшерлік құрамы 7. Қажет диета жөне оны қолдану ұзақтығы анықталды. А) диеталық медбике Б) аға медбике В) дәрігер Г) палаталық медбике 8. Порционник талаптарын ас блогына құрастыру есебі: А) палаталық медбике Б) аға медбике В) бөлімше меңгерушісі Г) диеталык медбике 9. Порционник ішіне кіретін мәлімеггер А) өр түрлі диеталық столдардың саны Б) науқастар саны В) палаталар аталуы Г) тамақтану төртібі
оқыту: қызба туралы түсінік, оның түрлері және кезеңдері. Дене қызуын өлшеу ережесі. Дем алу туралы түсінік, оның түрлері. Қан қысымын өлшеу. тәрбиелік: қызбаның әртүрлі кезіндегі науқастардың күтімі, қан қысымын өлшеу кезіндегі этика-деонтологияның заңдылықтарын ұстану. дамыту: ентігудің түрлерін және тамыр соғуы туралы түсінік, әртүрлі физиологиялық және патологиялық тамыр соғуды анықтаудағы жұмыс істеу қабілетілігін дамыту. 5. Оқыту әдісі: көрме, пікірталас, аудиториялық. 6. Материалды – техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: компьютер, мультимедиялық құрылғы, маникендер. ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: өзіндік жұмыстарға арналған кестелер, буклеттер, тест тапсырмалары, жағдайлық есептер, сөзжұмбақ. б) оқыту орны: № 2, 3, 4, 5 бөлмелер. 7. Әдебиеттер: Негізгі (Н) Мейірбике ісінің негіздері. Мұратбекова С.Қ. – Астана, 2007. Қосымша (Қ) 1. Мейірбикелік іс бойынша тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар. С.К. Мұратбекова, ҚұспановаА.Р, Ахметова К.А.-Көкшетау, 2006. 8. Ұйымдастыру кезеңі: 10 мин (12%) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаты мен міндеті. 9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 28 мин (30%) Тамақ блогы және үлестіру бөлмесіне порционник құру Ауыр науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыру Дайьн тамақты сақтау, тарату және тасымалдау ауыр халде жатқан науқасқа гастростома, зонд арқылы тамақтандыруын тік ішек арқылы қоректік қоспаларды енгізу техникасын парентеральды тамақтандыру 10. Жаңа сабақты түсіндіру: 54 мин (60%) Жоспар:
тамыр соғуды. Тамыр соғуын анықтау орындары мен әдістерін тамыр соғуының сипаттамасы: арғығы, жиілігі, толықтығы, күші, биіктігі, жылдамдығы тамыр соғуының өзгеруіне әсер етуші факторлар тасыр соғуының дене қызуы мен қысымына тәуелділігі артериалды және венозды қысым туралы түсінік танометр құрылысы артериалдық қысымды өлшеу әдісі артериалдық қысымының өзгеруіне әсер етуші факторлар тыныс алу түрлері: қалыпты (кеуделік, құрсақтық, аралас), патологиялық (Куссмаул, Биот, Чейн-Стокса) тыныс алуға әсер етуші факторлар тыныс алу сипаттамасы: жиілігі, тереңділігі, ырғағы тыныс алудың патологиялық бұзылыстары: ентігу, тұншыну тамыр соғуын санау тамыр соғуын тіркеу артериалды қан қысымын өлшеу танометр мен фанендоскопты тазарту тыныс алу жиілігін анықтау науқастың тыныс алуына сипаттама беру патологиялық тыныс алуды анықтау Тамыр соғуын анықтау және оның сипаттамасы: Артериалды тамыр соғуы – қанның артериалды жүйеге атқылауы кезінде пайда болатын, тамыр қабырғаларының ырғақты тебіренуі. Тамыр соғуының сипаты, оның қабырғаларының жағдайына, әсіресе созылуына байланысты. Тамыр соғуының ырғақтығы – пульс толқыны аралығындағы үзіліс бойынша анықталады. Егер пульстік тебіренуі артерия қабырғасының пульстік тебіренуі тең уақыт аралығында пайда болса пульс ырғақты (дұрыс). Ырғақтылық бұзылған кезде тамыр соғу толқыны дұрсы ауыспайды – артериалдық пульс. Тамыр соғуының жиілігі – 1 минутта анықталады. Дені сау адамның тыныш жиілігін минутына 60-80. Жүрек жиырылуы тез болғанда (тахикардия), тамыр соғуының толқыны асады, пульс жиілейді. Ал жүрек соғуы төмендегенде (брадикардия) – пульс сиректейді. Егер пульс ырғақты болса, оның жиілігін 30 минутта анықтап, 2-ге көбейту керек. Егер пульс ырғақсыз болса, оның жиілігін 2 қолда бірдей 1 минуттан анықталып, шыққан санды қосып, 2-ге бөледі. Тамыр соғуының күші – тамырдың соғу тербелісінің таралуын түгел тоқтатуға қажетті күшпен анықталады. Тамырдың қатты соғу дәрежесін шамамен ең жоғарғы қан қысымының мөлшерімен шамалауға болады. Қан қысымы неғұрлым жоғары болған сайын, тамыр соғұрлым қатты соғады. Артериалды қысым көтерілгендегі тамырдың соғуы қатты болады. Тамыр соғуының толықтығы – тамыр соғуының жылдамдығы – тамырдың соғу толқынының көтеріліп, түсуімен анықталады. Тамыр соғуының биіктігі – тамыр соғуының толықтығымен байланысты. Тамыр жақсы соғуы кезінде саусақтың астынан тамырдың қатты толқынып, ал нашар кезінде тамырдың әлсіз соғуын, тамыр соғуының толқыны аз білінер – білінбес сипап білуге болады. Бұл жүрек бұлшық еті жұмысының нашарлағанын көрсетеді. Әсіресе білінер – білінбес соғуы тамырдың білінбей соғуы деп аталады. Тамыр соғуын анықтаудың мақсаты: жүрек – қан тамыр жүйесін қызметіг бағалау. Тамыр соғуын анықтау орындары: кәрі – жілік артериясы, ұйқы, самай, ұршық сан, тізенің асты, тобық артериялары. Кәрі – жілік артериясында тамырдың соғуын анықтау жүктеу/скачать 3,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|