Компанияның ұйымдық құрылымының түрін таңдауда нені ескеру қажет: -кәсіпорынның көлемі, өмірлік циклінің кезеңі. Фирма неғұрлым үлкен болса, тиімді операциялар үшін иерархиялық деңгейлер қажет болуы мүмкін;
-қызмет аясы. Көптеген салалар қатаң бағынышты үлгілермен сәтті басқарылады. Сондай-ақ шығармашылық көзқарас пен әрекет еркіндігін қажет ететін қызмет бағыттары бар;
-тауардың, өндірістің, өткізудің даму ерекшеліктерін;
-қолданылатын технологиялардың күрделілігі, жоспарланған технологияны -жаңарту, болашақта инновацияларды енгізу;
-басқа аймақтарда жұмыс істейтін еншілес ұйымдардың, бөлімшелердің болуы.
Өндіріс құрылымы. Бұл атау белгілі бір өнімдерді өндіру процесінде өзара әрекеттесу байқалатын барлық бөлімдердің, цехтардың жиынтығын білдіреді.
Ұйымдастырушылық құрылым. Ірі компанияның барлық бөліктері арасындағы қатынасты анықтайды. Жұмыс істеу келісімдердің жоғары пайызына және жанжалдарды азайтуға байланысты. Бөлімдерге бөлу іс жүзінде жоқ, сондықтан қызметкерлерге олар орындауға міндетті тағы да көптеген міндеттер жүктеледі. Бұл көп жұмыс жүктемесіне әкеледі. Менеджер барлық өндірістік процестерге де қатысады. Жұмысты басшылар жіті қадағаламайды. Қызметкерлер арасындағы қарым-қатынаста қарым-қатынастың бейресми түрі басым болады.
Басқару құрылымы. Әрбір бөлікті арнайы жарғыларға, лауазымдық жауапкершіліктерді нақты сипаттайтын ережелерге, компания саясатына сәйкес бөлу. Максималды тиімділік үшін жылдам өндіру және қадағалаудың қарапайымдылығы үшін қысқа байланыс кезеңдері жасалады.
Бөлудің басқару құрылымын жобалау. Басқарудың жобалық құрылымы.
Жобалық құрылым жүйеде кез келген процесті қамтитын өзгерістер байқалғанда, ұйым жобаны дайындау барысында қалыптасады. Мысалы, өндірісті модернизациялау (фр. — қазіргі тілекке сәйкес өзгерту)жаңа өнімдер мен технологияны игергенде, күрделі құрылыс объектілерін салғанда пайда болады.
Жобаны басқаруға оның: -мақсатын анықтау;
-құрылымын қалыптастыру;
-жоспарлау және жұмыстың орындалуын ұйымдастыру;
- орындаушылардың әрекетін сәйкестендіру мәселелері кіреді.
Басқарудың жобалық формаларының бір түрі — арнайы бөлімше құру. Бұл бөлімше жобаның тапсырмасын орындауға уақытша жұмыс істеу негізінде құрылған арнайы командалар құрады. Топтың құрамына, жұмысты басқарушыларды қоса есептегенде, әдетте, әр түрлі мамандар кіреді. Жобаның бастығына жоспарлауға, жұмыстың орындалу графигі мен барысына, бөлінген қаржыны жұмсауға, сол сияқты қызметкерлерді материалдық көтермелеуге жауапкершілікті бақылауды қамтитын жобалық деп аталатын өкілеттік беріледі. Осыған байланысты бастықтың жобаны басқару тұжырымдамасын жетілдіруге топ мүшелерінің арасында міндеттерді айқын бөліп беруге, дау-жанжалды шешу үшін басымдылықтарды анық белгілеп және оған конструктивтік (лат. — тәсіл қолдануға) тәсіл қолдануына шеберлігінің маңызы арта түседі. Жоба аяқталған соң, құрылым таратылады. Ал қызметкерлері жаңа жобалық командаға ауысады немесе өздерінің тұрақты жұмыс орнына оралады. Ал жұмысқа контракт арқылы қабылданса, келісімнің жағдайларына сәйкес қызметтен босатылады.
Талдап отырған құрылым түрі айтарлықтай икемді, жеткілікті қарапайым және үнемді болуға тиіс. Сонымен қоса үйреншікті басқару құрылымын өзгертпей-ақ, ұйымға қатарласа бірнеше жобаны дайындауға мүмкіншілік береді. Бірақ бұл жағдайда жобалар арасында қорларды бөлу мәселесі туады (мамандардың саны жөнінде де), ал бастықтарынан жобаларды дайындау циклінің барлық өмір сатысын басқара білу ғана емес, сонымен қоса осы ұйымның жобалар тармағында бастықтар қандай міндет атқаратындары да есепке алынады. Үйлестіру мәселесін жеңілдету үшін жобалардың бастықтарынан ұйымда штабтық орган құрылады немесе матрицалық құрылым пайдаланылады.
Сызықтық құрылым. Сызықтық басқару құрылымының мәні. Сызықтық құрылымның артықшылықтары мен кемшіліктері.
