Күкірттің (IV) оксиді. Күкіртті газ – бұл өткір иісті, улы газ. Ауада күкіртті жаққанда түзіледі: S + O2 = SO2. Өнеркəсіпте күкірт диоксидін пиритті күйдіру арқылы алады:
4FeS2+ 11О2= 2Fe2О3+ SО2
ал зертханада мысқа концентрлі күкірт қышқылымен əсер ету ар- қылы алады:
Cu + 2H2SO4= CuSO4+ SO2+ 2H2O
Суда жақсы ериді (бөлме температурасында судың бір көле- мінде күкірт диоксидінің 40 көлемі ериді), бұл кезде күкіртті қышқыл H2SO3 түзіледі.
Күкірт диоксиді – қышқылдық оксид, негіздермен əрекеттесіп,
тұздардың екі түрін түзеді:
қышқылдық (гидросульфиттер), мысалы: SO2 + NaOH = NaHSO3;
орта (сульфиттер), мысалы: SO2+ 2NaOH = Na2SO3+ Н2О;
негіздік оксидтермен: SO2+ СaO = СaSO3;
сумен: SO2+ H2O = H2SO3.
Күкіртті қышқыл тек ерітінді түрінде кездеседі, екі негізді
қышқылға жатады, сатылы диссоциацияланады:
Күкіртті қышқылға қышқылдардың барлық жалпы қасиеттері тəн.
Тотығу-тотықсыздану үдерістерінде күкірт диоксиді тотығу- тотықсыздану екіжақтылығын көрсетуі мүмкін, себебі күкірт бұл қосылыста аралық тотығу дəрежесін көрсетеді. Күшті тотықсыз- дандырғыштармен SO2 тотықтырғыштық қасиет көрсетеді, мысалы:
SO2 + 2H2S = 3S + 2H2O
Тотықсыздандырғыш ретінде SO2 күшті тотықтырғыштармен əрекеттеседі, мысалы:
SO2+ Br2+ 2H2O = H2SO4+ HBr
Күкірт оксиді тігін өнеркəсібінде əртүрлі заттарды ағарту үшін кең қолданылады. Сонымен қатар оны зиянды микроорга-
низмдерді жою үшін де пайдаланады. Күкірт диоксиді көп мөл- шерде күкірт қышқылын алуға қолданылады.
Күкірт(VI)оксиді.Күкірт ангидриді SO3– 17°С температурадан төмен температурада ақ кристалдық затқа айналатын түссіз ері- тінді. Ылғалды өзіне өте жақсы сіңіреді.
Күкірт диоксидін жоғары температурада жəне катализатордың қатысуында тотықтырғанда SO3 түзіледі:
2SO2+ О2= 2SO3
Нағыз қышқылдық оксид ретінде күкірт ангидриді негіздер- мен əрекеттесіп, екі түрлі тұз түзеді:
қышқылдық (гидросульфаттар), мысалы: SO3 + NaOH = NaHSO4;
орта (сульфаттар), мысалы: SO3+ 2NaOH = Na2SO4+ Н2О;
(∆Н°298= -62,7 кДж/моль) жəне күкірт қышқылы түзіледі.
Күкірт ангидридінің ерекше қасиеті деп оның күкірт қышқы-
лында жақсы еру мүмкіндігін атауға болады, нəтижесінде олеум түзіледі: H2SО4+ SО3= H2SО4·nSО3(олеум). n=1-ге тең болғанда пирокүкірт қышқылының түссіз кристалдары түзіледі: H2SО4+ SО3= H2S2О7.
Күкірт (VI) оксидіне күшті тотықтырғыштық қасиет тəн (SO2-
ге дейін тотықсызданады):
3SO3+ H2S = 4SО2+ H2O
Таза күйінде күкірт ангидридінің практикалық маңызы жоқ.
Ол күкірт қышқылы өндірісінде аралық өнім болып табылады.
