Математиканы
IV. Есептің шешуін тексеру
жүктеу/скачать 62,31 Mb. Pdf көрінісі
|
матем 2 кітап
| IV. Есептің шешуін тексеру
Бастауыш сыныптарда тексерудің мынадай төрт тәсілі паіі даланылады: 1) Кері есеп щ раст ы ру және иіыгару. Бүл ж ағдайда балаларға берілген есепке кері есеп құрастыру және оны шығару үсынылады. Егер кері есепті ш ығарғанда но тижеде берілген есептегі белгілі сан шығатын болса, онда есепті дүрыс ш ы ғарылған деп есептеуге болады. Мысалы, оқуш ыларға мынадай есеп шығару ұсынылады:” әрқайсысы 2 0 г болатын 5 шай қасық жасау үшін 2 ас қасық жп сауға жұмсалғандай металл жұмсалды. Бір ас қасы ққа қанша ме талл жүмсалған?" бүл есепті шығарып, балалар ас қасы ққа 50 і металл жүмсалғандығын білді. Бүдан кейін мүғалім кері есеп құрастыруды үсынады, яғни берілген есептің ізделіп отырғаш.і (50) берілген сан болатындай, ол берілген сандардың біреуі (5 не месе 2 0 , не 2 ) ізделіп отырған сан болатындай етіп есепті түрлем діру керек. Оқушылар есепті былайш атұжырымдайды: "Әрқаіі сысының салмағы 20 г болатын 5 шай қасы ққа жұмсалған метал дан әрқайсысының салмағы 50 г болатын қанш а ас қасық жа сауға болады?" Егер осы кері есепті шығару нәтижесінде 2 саны шығатын болса, демек, берілген есеп дүрыс шығарылғаны. Бүл тәсіл 1-сыныпта енгізіледі. Оны кез келген есепке қол дануға болады, тек кері есеп балалардың ш ам а-ш арқы на сәйкег болатын болсын, сондықтан да мұғалім кері есепте қандай сан ды ізделінді деп алуға болатынын көрсетуі тиіс. Барлы қ есептеі > дің ш еш уін осы тәсілмен тексеру керек деп ойлаудың қажеті ж оқ, өйткені ол мейлінше қиын және күрделі. Алайда, көп жағдайда ж аттығулардың өзі-ақ кері есептерді қүру және оны шығаруда өте пайдалы болады, өйткені есепке енген ш ам ал ар д ы ң арасы ндағы бай лан ы стары н аны қтауг.і 2 3 4 комектеседі. Сондықтан осы тәсілді барлы қ ж ай есептерді, тортінші пропорционал шаманы табуға берілген есептерді, екі ісөбейтіндінің немесе екі бөліндінің қосындысын, айырмасын нгмесе бөліндісін табуға берілген есептерді немесе оларға қатыс- ты алғанда кері есептерді, сондай-ақ бірқатар басқа есептерді г(‘іссеруге қолданған тиімді. 2) Есепт і иіыгару нәтижесінде алы нган сандар мен берілген сандар аралыгындагы сэйкест ікт і айқындау. Есептің шешуін осы тәсілмен тексергенде есептің сұрағына жа- уип беру нәтижесінде алынған сандарға арифметикалық амалдар колданады; егер мұнда есептің шартында берілген сандар шыға- гын болса, онда есеп дұрыс шығарылған деп есептеуге болады. Ж ауабында ш ы ққан сандар берілген сандарға сәйкес; демек, <*сеп дұрыс ш ығарылған деп есептеуге болады. Тексерудің бұл госілі 4 -сыныптан бастап қолданылады. Оны есептің жауабын- да ш ы ққан сандарға сәйкес амалдар қолдану жолымен есепте «>ерілген сандарды алуға болатындай құрылымды есептерді тек- серу үшін қолданған тиімді (пропорционал бөлуге, екі айырма Гюйынша белгісіздерді табуға берілген есептер және толып жат- қан басқа есептер). 3) Есептерді эр тцрлі тэсілдермен шыгару. Егер есепті әр түрлі тәсілмен ш ығаруға болатын болса, онда бірдей нәтиже алу есептің дұрыс ш ығарылғандығын көрсетеді. Мысалы, 3-сынып оқуш ыларына мына есептен төртінш і про- морционал ш аманы табу ұсынылады: "Ағасы 10 қалы ң дәптер сатып алып, оған 400 теңге төледі, ;іл қарындасы сондай 2 дәптер сатып алды. Қарындасы қанш а ақш а төлеген?” Теңдеу құруды пайдалану арқы лы есепті ш ығарып, оқушы- лар өздеріне бұрыннан белгілі бірге келтіру тәсілін пайдаланып, <*септің ш ешуін тексереді. Ш еш уі Тексеру х (теңге) қарындасы төледі 400 : 10 • 2 = 80 х : 2 = 400 : 10 Ж ауабы: 80 теңге х : 2 = 40 х = 40 • 2 х = 80 2 3 5 Есепті түрлі тәсілмен ш ығарғанда бірдей нәтиж е алды қ, де- мек, есеп дұрыс ш ығарылған. Есептің шешуін тексерудің бүл тәсілі 3-сыныпта енгізіледі. Егер екі тәсілдің бір-бірінен айы рм аш ы лы ғы амалдарды орындау тәртібінде ғана болса, онда оларды әр түрлі деуге бол- майды. 4) Ізд еліп отыреан санны ц иіекарасын аны қт ау (жауабын шамалау). Бүл тәсілді ңолданудың мәнісі мынада: есепті шығарғанға дейін ізделіп оты рған санны ң ш екарасы ан ы қталад ы , яғни ізделіп отырған санның берілген сандардың біреуінен не артық, не кем болатындығы айқы ндалады . Ш ығарғаннан кейін алын- ған нәтиже берілген сандардың біреуімен салыстырылады, егер ол ан ы қталған ш екараға сәйкес келм ейтін болса, онда есеп дұрыс ш ы ғарылмағаны. Мына есепті ш амалау тәсілімен шығару керек болсын: ”Ара- қаш ы қты ғы 736 км болатын екі қаладан бір мезгілде бір-біріне қарсы екі пойыз ш ы қты. Бірінш і пойыз сағатына 47 км, ж ыл дамдықпен, ал екінш ісі сағатына 45 км ж ылдамдықпен жүрді. Кездескенге дейін әр пойыз сағатына қанш а километр жүрген? ” Есепті ш ығарғанға дейін әр пойыз 736 км-ден кем жол ж үр гендігі және бірінші пойыз екінш іге қарағанда арты қ жол жүр гендігі аны қталады . Егер оқуш ы қателесіп, жауабында, мыса лы, 3760 ж әне 3600 санын алатын болса, онда ол есептің дұрыс ш ығарылмағандығын байқайды, өйткені әрбір ізделіп отырған сан 736-дан кем болуы керек. Сонымен, бұл тәсіл шешудің ңате екендігін байқауға көмек теседі, бірақ ол есептің ш еш уін тексерудің басқа тәсілдерін ж оққа ш ығармаиды. Ж ауап ш екарасын тағайындау тәсілі 1-сыныптан бастап-ақ енгізіледі. Оларды пайдаланып, ж ай, сондай-ақ құрам а есеп тердің шешуін тексереді. жүктеу/скачать 62,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|