Математиканы


II. Есептің мазмұнымен танысқаннан кейін оның шешуін



Pdf көрінісі
бет75/89
Дата20.05.2024
өлшемі62,31 Mb.
#202595
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   89
Байланысты:
матем 2 кітап

II. Есептің мазмұнымен танысқаннан кейін оның шешуін
табуға кірісуге болады: 
оқуш ылар есепте келтірілген шамалар 
ды, берілген сандар мен ізделінді сандарды айқындай білуі тиіс, 
берілген мәліметтер мен ізделіп отырған ш амалардың арасын 
дағы байланысты аж ыратуы тиіс, сөйтіп осылардың негізінде 
сәйкес ариф метикалы қ амалдарды таңдап ала білулері тиіс.
Ж аңа түрдегі есепті енгізгенде оның шешуін табу жұмысы 
на мұғалім басш ылық ж асайды, сонан кейін мұны оқуш ылар 
өздігінен орындайды. Екі жағдайда да балалар шамаларды, бері 
ліп және ізделіп отырған сандарды мүшелерге бөлуге көмек 
тесетін, олардың арасындағы байланыстарды айқындайтын ар 
найы әдістерді пайдаланады. Мұндай әдістерге есептерді бей 
нелеп көрсету, яғни иллю страциялау есептерді қай талау, есепті 
шығару жоспарын талдау және оны құру ж атады .
Осы әдістердің әрқайсысын қарастырамыз.
Есепті иллюстрациялау 
- есепке енетін ш амаларды, берілгеи
і
және ізделіп отырған сандарды мүшелерге бөлу үш ін, сондай- 
ақ олардың арасындағы байланысты тағайындау үш ін көрне- 
кілік құралдарын пайдалану.
И ллю страц и я нәрсе түрінде немесе сызба түрінде болуы 
мүмкін.
Бірінш і ж ағдайда есепте сөз болып отырған нәрселердің өзі 
немесе оларды ң суреттері пайдаланы луы м үм кін ; солардың 
көмегімен заттардың тиісті қатынастары бейнеленеді.
Нәрсені иллю страциялаумен қатар сызба түрінде түсіндіру 
де пайдаланылады, ол -
есепті қысқаіиа жазу.
Қ ы сқаш а ж азуда ыңғайлы түрде ш амалар, берілген және із- 
деліп отырған сандар, сондай-ақ есепте не туралы айтылғаныи 
көрсететінкейбір ”бареді", "тағы қосылды", "болды", т.с.с. және 
қатынастарды білдіретін "арты қ", "кем", "бірдей", т.с.с. сөздер 
жазылады.
2 3 2


Нсептің цысқаиіа жазуын кестеге

сызба тцрінде де жазуга
оолады.
Ж аңа түрдегі есепке талдау ж асағанда мұғалім әрбір дербес 
і .і гдайда балаларға арифметикальщ амалдарды дүрыс ж әне са- 
міі
н ы түрде таңдап алатындай сұрақтар ңоюы керек.
М ысалы, мына есепті талдағанда: "Тоғанда 12 қаз ж үзіп жүр 
• и, олардың үйректен 2-і артық. Тоғанда қанш а үйрек ж үзіп 
і үрген?” Мынадай сүрақтар қойған тиімді:
Ксепте нені білу талап етіледі? (Тоғанда қанш а үйрек ж үзіп
• үргенін.) Ж үзіп жүрген үйректер қаздардан көп пе еді, әлде 
м ба еді?) (Аз еді, себебі қаздардың саньі үйректердің санынан
гуі артық, демек, қаздарға қарағанда үйректердің саны 
2
-ге 
і гм.) Есеп қандай амалмен ш ығарылады? (Азайту амалымен.)
Еүдан кейін шеіпуі орындалады.
('үрақтар балаларға белгісіз санды айтып беретіндей емес,
• мтіггі шығаруды өздігінен таба білуге жеткізетіндей болуы ке- 
ргі;, мүның маңызы зор. Мұғалім алдағы уақытта есептің ше- 
ііі
уі н толық өздігінен табатындай болу үш ін оқуш ыларға олар- 
/і 
і
.
і
и, оздері осындай сұрақ қоюларын ұсынады.
Қүрама есепке талдау ж асау есепті ш ығарудың жоспарын 
кпсаумен аяқталады .
ІІІығару ж оспары қандай да бір амалды орындау арқы лы
оі.четін жағдайды түсіндіру және арифметикалық амалдардың 
ретін көрсету.
I Іайымдауды екі тәсілмен жүргізуге болады: есептің сүрақта- 
рш іан бастап санды мәндерге қарай немесе сан мәндерінен бас- 
і .пі сүраққа қарай жүру керек. Көбінесе пайымдаудың бірінші 
юсілін пайдалану керек болады, өйткені ол есепті шығару жос- 
пзрын жасауға бағытталған: оқушы мұнда айрықш а бір амалды 
г.ша емес, есептің бүкіл шешуін түгелдей ескеруі тиіс. Екінш і 
\ <)с'ищі
пайдаланғанда мұғалім оқушыларды есепті қандай дабір 
11
к ‘ і і 
іу тәсіліне еріксіз бағыттайды, оларды әр амалды таңдап алуға 
нселіп тірейді: сонымен қатар сан мәліметтерден есептің сүра- 
гы н:а қарай пайымдағанда "артық байқау" жасалады.
III. 
Есепті 
шығару 
- шығару жоспарын жасағанда таңдап ал- 
г. 
111
арифметикалық амалдарды орындау. Мұнда әр амалды орын- 
і.іганда нені табатынымызды түсініп отыру міндет. Есепті шы- 
га 
|>у ауызш а да, ж азбаш а да орындалуы мүмкін. А уызш а шыға-
2 3 3


рғанда сәйкес арифметикалық амалдар және оны түсіндіру ауьм 
ша орындалады.
Бастауы ш сыныптарда есептің шеіпуін ж азуды ң мынадаіі 
түрлерібар:
1
) есеп бойынша өрнек құру және оның мәндерін табу;
2
) есеп бойынша теңдеу қүру және оны шеіпу;
3) шеіпуді ж еке амалдар түрінде жазу.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   89




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет