Шығынсыз шыбыш лақтап,
Төлдеген тоқты бір заман, –
деп береді. «Құлагер» поэмасындағы екі балуанның күреске шыққан жерін де ақын:
Аттатып атандайын алшаңдатып,
Желкілдеп қара сақал шудадайын
Бұлқынды алып қара бурадайын, –
десе, адамның көптігін – «қаптасты құмырысқадай қырға қазақ», кәрілікті – «қуарған аппақ қудай сақал-шашы» деп теңеуі, немесе «Күй» поэмасындағы атақты күйші Молықбай шалды:
Қазақта қобызшының қалғаны сол,
Жорға еді маймаңдаған бақайшағы, –
деп келетін метафоралардың қай-қайсысы болса да халықтың ауыз әдебиетінде, сөйлеу тілдерінде өте жиі қолданылатын дәстүрлі образды сөздер. Сол сияқты «Ел қысылды қояндай», «Арс-арс етіп біреу тұр», «Қаңтардағы бурадай» дегендегі қоян – жалпы қорқақтықтың айғағындай, қаңтардағы жарап тұрған бура – қаһарлылықтың нышанындай бейнелеу де төрт түлік малға байланысты дәстүрлі тілдің қолданысы еді.
Алтайда мен ақиық ұшқан қонбай,
Қарамды көре алмайтын сендей торғай, –
деу арқылы теңсіздіктің белгісін байқататын метафоралық салыстыруда, немесе шешендік сөздерде жиі кездесетін:
Сен темір де мен көмір
Еріткелі келгенмін, –
деген сияқты шендестіру үлгісін Ілияс үнемі алып отырған.
Мен мұз болсам, сен жалын
Достарыңызбен бөлісу: |
