Н. А. Баранова Г. Е. Есімхан маркетинг

1. 
   Фирманы басқару үрдісіндегі маркетингтік зерттеулердің рөлін түсіндіріңіздер.
   
2. 
   Маркетингтік зерттеулер үрдісінің негізгі кезеңдерін ашып көрсетіңіз.
   
3. 
   Бөлмелік және далалық зерттеулерді қандай жағдайларда бірге жүргізуге болады?
   
4. 
   Маркетингтік ақпараттық жүйе деген не?
   
5. 
   Бірінші және екінші ретті ақпараттардың артықшылықтары мен кемшіліктері неде?
   

A) ішкі есеп беру туралы мәліметтерді;

B) сыртқы маркетингтік ақпаратты;

C) маркетингтік зерттеу нәтижелерін;

D) ішкі есеп беру туралы мәліметтерді, сыртқы маркетингтік ақпаратты, маркетингтік зерттеу нәтижелерін;

E) маркетингтік ортаны.

2. Маркетингтік зерттеу – бұл:

A) нарықтық мәселелерді анықтау;

C) қазіргі бар мәселелерді мақсатты зерттеу және оның шешімдерін ұсыныстарға сүйене отырып өңдеу;

D) тауарды тұтынушыларды зерттеу;

E) бәсекелестерді зерттеу

3. Қызмет нарығын толық және дәлелді сипаттау үшін кәсіпорын қолданады

A) бөлмелік зерттеуді;

B) далалық зерттеуді;

C) бөлмелік және далалық зерттеуді;

D) қауымдастық әдісті;

E) проекциялық әдісті.

4. Маркетингті басқарудың тиімді құрылымын жасау мақсатында таңдалған мамандармен іскерлік ойын өңделіп жүргізілді. Бұл жағдайда кәсіпорын керекті ақпаратты жинау үшін қолданды

A) сұрау жүргізуді;

B) бақылауды;

C) тәжірибені;

D) ұқсастыруды;

E) сұхбатты.

5. Далалық зерттеу барысында кәсіпорын тауарларын тұтынушыларға сауалнама жүргізу шешімі қабылданды. Мұндай шешімді қабылдай отырып, кәсіпорын зерттеу жүргізудегі ең қиын кезеңі ... деп санады.

A) нарықтық мәселелерлі анықтау;

B) зерттеу жоспарын өңдеу;

C) сұрау жүргізілген адамдар саны мен құрамын анықтау;

D) жиналған ақпаратты талдау мен түсіндіру;

E) зерттеу мақсаттары мен мәселелерін анықтау.

6. Кәсіпорын нақты уақыт интервалдарында өз тауарларының тұрақты тұтынушыларына сұрау жүргізуді шешті. Мұндай сұрау жүргізу қалай аталады?

А) жаппай;

B ) кездейсоқ;

C ) iшiнара;

D ) панельді;

E ) топтық.

7. Маркетинг ақпараттық жүйесiнiң жұмыс жасауы үшiн ұйымдастыруға болатын негiзгi процесстер бұл-

A) жиын, өңдеу, талдау, берiлу және ақпаратты сақтау

B) кәсiпорынды басқару бойынша шешiм қабылдау;

C) маркетингтi басқару бойынша шешiм қабылдау;

D) ақпаратты жинақтау және сақтау;

E) мәлiметтiң өңделуі және берiлуi.

8. Маркетинг ақпараттық жүйесiнiң жұмыс жасауы үшiн мұндай қорлар қажет:

A) жиын және ақпаратты өңдеудің дағдысына ие болатын квалификациялы қызметi;

B) мәлiметi бар жұмыстың әдiстемелiк қабылдаулары;

C) кеңселік жабдықтау;

D) квалификациялы қызметші және кеңселік жабдықтау;

E) жиын және ақпаратты өңдеудің дағдысына ие болатын квалификациялы қызметшi; мәлiметi бар жұмыстың әдiстемелiк қабылдаулары; кеңселік жабдықтау;

9. Iшкi маркетинг мәлiметiнiң жүйесi не үшiн арналған:

A) жиын және ақпаратты өңдеу көздерінде болатын ішкі зерттелу

объектісі;

B) тұтынушылар сұранысына неғұрлым тиімдірек қызмет көрсету;

C) фирманың кейбiр мәселелерін шешiмiн табуға мүмкiндiк беретiн эксклюзивтiк мәлiметтiң iшкi қызметі туралы қолданушылардың ойлары;

D) ішкі көздерден ақпаратты сақтау және талдау;

E) барлық жауаптар дұрыс.

10. Маркетингтік қадағалау немесе бақылау мыналармен айқындалады:

A) ішкі маркетингтің ақпараттық көздері ;

B) сыртқы ағымдағы ақпараттың жиын жүйесі және өңдеулерi;

C) конфиденциалды ақпараттың жиын үдерісі;

D) кешендi маркетинг зерттеулерiнiң құрама бөлiгi;

E) барлық жауаптар дұрыс.

1. 
   Ағымдағы жағдайларды анықтап және ұсынысты тиімді шешуге қатысты жедел жұмыстың пайда болуы кезінде зерттеуші ......өткізеді
   
2. 
   Оның ең жақсы шешімінің қамтамасыз етуі бойынша бұл ұсыныстардың негізіне мәселенің нысанасын көздейтін зерттеуі және өңдеуі .... болып табылады
   
3. 
   Тек қана қаралатын мәселеге тікелей қатынас болатын екінші мәлімет тиесілі маркетингтік зерттеу ......ескертеді
   
4. 
   Бұрын жинақталған және банкте сақталған кәсіпорындардың мәліметтері сонымен қатар әр түрлі ақпараттық көздерде зерттелетін мәселелер...болып табылады
   
5. 
   Маркетинг зерттеуінің үдерісінде өзінің зерттеушісімен жинақталған және оған тікелей қажетті қаралатын мәселеге байланысты мәлімет есептелуге ..... жатады
   
6. 
   Қазіргі және осы тауардың потенциалдық тұтынушыларының басшылықпен қадағалауымен талқыға арналған кейбір оның қанағаттандыру мүмкіндіктері болып табылатын бәсекеге түсе алатын нақты қажеттіліктерді үйреншікті емес біріктіру және бөлу... болып табылады
   
7. 
   Маркетингтік зерттеуiнiң үдерісiнде зерттеуші белгілі бір ортадағы адамдардың көзқарасы қарастырылып жатқан мәселеге тiкелей қатынасы... болып табылады
   
8. 
   Зерттеушінің сұрау үдерісінде сұрақтары ылғи да алдын-ала дайындалған түрде және олардың бекітілген формасында қолдана отырып тапсырма бері .... болып табылады
   
9. 
   Тұлғалардың ылғи бір тобының бірнеше рет сұрауы....болып табылады
   
10. 
    Маркетингтік зерттеулер үдерісінің негізінде зерттеуші тек қана өзін қызықтыратын тұлғаларға... өткізеді
    
11. 
    Зерттеуші өзіне қажетті ақпаратты өтіп жатқан үдерістер мен адамдардың мінез-құлқын талдау арқылы маркетингтік зерттеулерді..... жүзеге асырады
    
12. 
    Зерттелетін объект туралы мәліметті алу үшін бірнеше факторлардың тәуелділігін талдау негізінде ... қолданылады
    
13. 
    Бірнеше факторлардың тәуелділігін талдау негізінде зерттелетін объект туралы мәліметті алу үшін ... қолданылады
    
14. 
    Нарықтық мәселені жан-жақты талдау тиімді кәсіпкерлікті қамтамасыз етілуі үшін аса маңызды мән болатын өткізуде... іске асырылады
    
15. 
    Үдерісті жүргізу кезінде зерттеуші әрбір нақты жағдайда өзі дайындаған сұрақтарды қолданып оларды әр түрлі қылып құрастырады, бұл еркін әңгімеге әкеліп соқтыратын сұранысты... атауға болады
    

1. 
   Маркетингтік зерттеулердің нәтижелері маркетингтің ақпарат базасын жасауда қолданылмайды.
   
2. 
   Бағалы саясаттың тиімділігінің зерттелуі маркетинг зерттеуі болып табылмайды.
   
3. 
   Кейбiр мәселелердiң шешiмдерi үшiн тек қана екiншi мәлiметтiң қолдануымен қанағаттануға жеткiлiктi.
   
4. 
   Далалық зерттеулердің мәселелері бөлмелік зерттеудің алдында тұруы қажет.
   
5. 
   Бөлмелік зерттеулердегі мәселелер негізінен қызметшілердің сұранысы арқылы жүзеге асады.
   
6. 
   Бақылаудың мәлiметтерiн жинақтау зерттеудiң көбірек объективтiлігін қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi, сұрауда бұл жүзеге асады.
   
7. 
   Нәтижелер алу кезінде респондентке зерттеушi қандай нәтиже алу керек екендігін түсіндіру қажет.
   
8. 
   Зерттеуші респондентке қалауы бойынша өзін жасырын түрде қалдыра алады.
   
9. 
   Пошта арқылы өзіңнің сауалнамаңды жібергенде маркасы және кері мекен-жайы болуы қажет.
   
10. 
    Екінші ретті мәліметті қолдана отырып, уақытты үнемдеуге және шығындарды азайтуға болады.
    
11. 
    Екінші ретті мәліметтер ескіруі мүмкін, өйткені олар ұзақ уақыт сақталады.
    
12. 
    Тәжiрибенi өткiзуде өте қолайлы тәуелдi айнымалы сату көлемi болып табылады.
    
13. 
    Сұхбат алған кезде зерттеуші сұрақтарды көп қоюы мүмкін, сондай-ақ өзінің көзқарастары бойынша толықтырулар енгізуі мүмкін.
    
14. 
    Имитацияларды қолдану жүргізілетін процесстер және құбылыстардың себептi байланыстарын орнатуға мүмкiндiк бермейдi.
    

Маркетологтар екi достың жұмыстан кейін шаршап дем алуға бір кафеге барған оқиғасын көп айтады. Ұзақ уақыт әңгімеден кейін олар жақсы көңілмен әррбіреуі өз үйлеріне қайтады. Солардың біреуі үйдегі күтіп отырған қуанышты жанұясын есіне түсіріп, әйелі оған нан ал дегені есіне түседі. Содан қайтадан кері оралып нан аламын деп жургенде, кафенің жанынан өтіп келе жатқанда досының шамы көзіне түсіп, оның бұл жерде не істеп жүргенін білгісі келеді. Бірден ол бірдене іздеп жүргенін көреді. Жанына келіп: «Досым, не іздеп жүрсің?» деп сұрағанда, досы: «Манағы сырадан кейін бір қараңғы жерге баруға тура келді, қарасам әмияным жоқ екен, енді соны іздеп жүрмін» дейді. «Енді қараңғы жақтан қарамай бұл жерден іздеп жүрсің?». Досы сол кезде: «Бәрібір қараңғы жақтан оны таппаймын ғой» деп жауап беріпті. Неліктен, адамдар өзіне қажетті мәліметті керек жерден іздемейді? Ең негізгі маркетологтарға қажет мәлімет қандай және оны қайдан табуы керек?

Депутатқа ұсынушы кандидаттардың біреуі өзіне қажетті ең негізгі дауысқа түсетін округте тұрғындардың құрамы туралы мәлімет беруді ұсынды, соның ішінде ерекше топтардың пайыздық мөлшерін, яғни мекен-жайын, жанұяның құрамын, білім деңгейін жұмыс істейтін жерін көрсетуді ұсынады. Неліктен депутатқа ұсынушы кандидатқа бұндай мәлімет қажет? Өзінің алға шығарып отырған компаниясында маркетингті өз деңгейіне шығару үшін біріншіден не істеуі қажет?

Бірінші ретті мәлімет негізінде Интернеттің артықшылықтары мен кемшіліктері

Сіз-дүкендер желісінің иесісіз және алмалардың сату көлемін ұлғайту үшін оларды тұтынушыларға өздеріне қарап ала алатындай идея қарастырдыңыз. Сіз бұл идеяңыз бойынша тәжірибені сипаттаңыз. Мақсатқа жетуде қандай белгілер болды?

Сұрақтарының төменде аталған тұжырымдарынан қандай қолдану формасын алуға болады - ашық және жабық:

1. 
   Сiз қалай ойлайсыз неліктен адамдар қымбат пәтерді сатып алады?
   
2. 
   Сіздің көзқарасыңыз бойынша сатып алушы қандай факторларды есепке алады?
   
3. 
   Сатып алушылар пәтер алғанда мәртебе туралы ойлай ма?
   
4. 
   Сiз неліктен қымбат пәтерді сатып аласыз?
   
5. 
   Сіз осы жағдайда қандай факторларды ескересіз?
   
6. 
   Сіз пәтер сатып аларда, сізге мәртебе маңызды ма?
   

Төменде көрсетілген ұйымдар маркетингтік зерттеулерді қалай пайдаланады:

• 
  шағын спорттық тауарлар дүкені;
  
• 
  ірі авиакомпания;
  
• 
  университет;
  
• 
  бейсбольдық топ;
  
• 
  ірі телекомпания;
  
• 
  компьютер шығаратын ірі бірлестік;
  
• 
  үлкен қаладағы музей;
  
• 
  қала орталығындағы супермаркет.
  

Ұйымға маркетингтік ақпарат жүйесінің өзіңіз жақсы білетін және нақты көрсеткіштерімен құрыңыздардар, мысалы, ішкі ақпарат- ай бойынша тауарлық номенклатураның сатылу көлемі және т.б. Ақпаратты алу көздерін атаңыздар. Кәсіпорынды тиімді басқаруға бұл ақпараттың жеткілікті екеніне көз жеткізіңіздер.

Берілген жағдайларға байланысты зерттелу типін көрсетіңіздер. Жауаптарыңызды нақты дәлелмен келтіріңіздер.

1. Институттың кітапханалық дүкені өздерінің ассортименті, бағалары және сапалы қызметтері туралы студенттердің өз ойын білгісі келеді

2.«Gillette» фирмасы өзінің жаңа ерлерге арналған дезодоранттарын сату барысында мүмкіншілік табысты анықтау қажет.

3. Фирма тез өркендеу жолындағы қала маңынан дүкен ашатын орынды анықтағысы келеді.

4. Кір жуатын ұнтақ шығаратын кәсіпорын өз өніміне деген тұтынушылардың көзқарасын білгісі келеді.

«Маркетингтік зерттеу – бұл Америка Құрама Штаттарында бизнес, бұл Ұлыбританияда индустрия, Германияда ғылым және Ресейде өнер» (Белгілі маркетингтік агентствода айтылғандардан GFK Rus).

Сіздер жақсы білетін ұйымның жағдайын қисынға келтіріп және олардың шешу жолдарын белгілеп (екінші және бірінші ретті) анықтап қажеттісін жинау, критерийларды бағалау үшін қисынға келтіріңіздер, балама терімділікті және қолданылған шешімдерді іске асырыңыздар

1. 
   Маркетингтік ақпараттар көздерінің жүйесінде Сізді қайсысы қызықтырады? Сіз оны нарықта жемісті деп ойлайсыз ба?
   

2. 
   Ойланып көріңіз, егер Сіз жақсы бизнес жүзеге асып жатқан халықтың тұтыну құрылымын жақсы білсеңіз кәсіпорынға қандай пайда алып келеді?
   

3. 
   Маркетингтік ортаға қатысты болып келетін өзіңіздің кездейсоқ бақылауыңызды есіңізге түсіріңіз. Маркетингтік кәсіпорында оны қалай жүзеге асыруға болады (немесе Сіз оны қалай қолданар едіңіз) бұл сізге өте таныс және басқа кәсіпорындармен пара-пар.
   

өзі сонда өмір сүреді және жұмыс істейді. Сонымен бірге

ортаның өзі тұтынушылар әсерінен өзгереді.

Дж. Ф. Энджел
3.1 Жалпы теориялық ұғымдар
Оқудың мақсаты

1 Фирманың маркетингтік ортасының құрылымын оқу.

2 Фирманың жұмыс істейтін маркетингтің макро және микроорталарының

қалыптастыру факторларын анықтау және талдауды білуді қалыптастыру.

1 Маркетингтік орта және оның құрылымы.

2 Маркетингтің микроортасы.

3 Маркетингтің макроортасы.

1. 
   Маркетингтік орта және оның құрылымы
   

Маркетингтік орта микро және макроортаға бөлінеді.

2. 
   Маркетингтің микроортасы
   

Фирма

Клиенттер

Бәсекелестер

Байланыс аудиториялары

2 Сурет. Маркетингтің микроортасының негізгі факторлары

Фирма үшін микрортаның факторларының ерекшелігін зерттеу және олардың оптималды үйлесуін қамтамасыз ету ғана маңызды емес, сонымен қатар оларға сәйкесінше әсер ету керек.

3. 
   Маркетингтің макроортасы
   

Табиғи-географиялық, экологиялық факторлар Экономикалық факторлар Ғылыми-техникалық факторлар Саяси факторлар Құқықтық факторлар Мәдени факторлар Әлеуметтік факторлар Демографиялық факторлар Маркетингтің макроортасы

3 Сурет. Маркетингтің макроортасының негізгі факторлары

1. 
   Фирманың маркетигтік ортасы деген не және оның құрылымы қандай?
   
2. 
   Маркетингтік талдаулардың сіздерге қандай тәсілдері белгілі?
   
3. 
   Маркетингтің микроорталарының негізгі факторларына не жатады және оның сипаттамалары қандай?
   
4. 
   Маркетингтің макроортасының факторларын сипаттаңдар, нарықтағы фирманың қызметіне әсер етуіне мысалдар келтіріңдер.
   
5. 
   Фирманың маркетингтік ортасының қандай факторлары фирма жағынан әсер етуші күштеріне беріледі, қандайларына әсер етпейді?
   

A) кәсіпорындардың мақсаттарына жетуіне әсер ете алатын субъектілер;

B) кәсіпорынмен қарым-қатынас орнатып және тауарларды жеткізетін субъектілер;

C) кәсіпорынмен қарым-қатынас орнататын және оның тауарларын сатып алатын субъектілер;

D) өзіне пайда алу үшін тауарларды сататын және сатып алатын ұйымдар;

E) тауарларды өндіру үшін сатып алатын ұйымдар.

2. Өндірушілер үшін байланыс аудиториясы бұл

A) жабдықтаушылар;

B) бәсекелестер;

C) клиентура;

D) массалық ақпараттың қаражаттары;

E) фирманың өзі.

3. Маркетингтік ортаның кәсіпорыны бұл

A) микроортаның бір бөлігі ;

B) макроортаның бір бөлігі;

C) микро мен макроортаның жиынтығы;

D) экономикалық, демографиялық, географиялық факторлардың жиынтығы;

E) табиғи, ғылыми-техникалық, саясаттық факторлардың жиынтығы.

4. Макроортаның түсінігі көрсетеді

A) кәсіпорынның қызметіне әсер ететін күштер;

B) кәсіпорынның қызметіне әсер етпейтін күштер;

C) микроортаға әсер ететін күштер;

D) микроорта фирмасында қызмет ететін күштер;

E) кәсіпорын тұрғысынан қарайтын қызмет күштері.

5. Микроорталық кәсіпорындарға жатпайды

A) бұқаралық ақпарат құралдары;

B) барлық елдің тұрғындары;

C) саудалық ұйымдар;

D) саяси орта;

E) жабдықтаушылар.

6. Клентура - бұл қандай фактор

A) макроорта;

B) микроорта;

C) ғылыми-техникалық орта;

D) саяси орта;

E) мәдениеттік орта.

7. Артығын табыңыз

А) экономикалық орта;

8. Фирманың ішкі орта факторына жатпайды

A) қоймалық қордың деңгейі;

B) шоттағы ақша қаражаты;

C) сату көлемі;

D) өнім тұтынушыларының іс-әрекеті;

E) НИОКР жағдайы.

9. Маркетингтің микроорта факторына жатады

A) демографиялық факторлар, бәсекелестер;

B) жабдықтаушылар, фирма, бәсекелестер, маркетингтік делдалдар, клиентура, байланыс аудиториялары;

C) экономикалық факторлар, демографиялық факторлар, жабдықтаушылар, бәсекелестер, клиентура, фирма, маркетингтік делдалдар;

D) жабдықтаушылар, маркетингтік делдалдар, ғылыми-

техникалық орта;

E) бәсекелестер, байланыс аудиториялары, фирма, делдалдар, экономикалық орта.

10. Сыртқы ортаның сипаттамасына жатады

A) мақсаттар, есептер, құрылым , технология;

B) жабдықтаушылар, тұтынушылар, бәсекелестер;

C) өзара байланыс, күрделілік, іс-әрекет, екіұштылық;

D) технология, экономика, саясат, мәдениет;

E) тікелей және жанама еңбек бөлінісі, ресурстар.

1. 
   Микроортаға әсерін тигізетін сыртқы факторларды қалай атайды...
   
2. 
   Компанияларды алға шығаруға, жабдықтаушылар арасында тауарларды сату мен оны таратуға көмектесетін фирмаларды қалай атайды....
   
3. 
   … –бұл факторлар мен субъекттердің жиынтығы, фирманың сыртында және ішінде жұмыс істейтін, анықтауларға және өзара тиімді қатынастарға және мақсаттық нарықтарға ықпал көрсетеді.
   
4. 
   Тауарлар мен өндіріске қажетті фирмалар мен бәсекелесшілердің заттық қорларын қамтамасыз ететін компаниялар мен жеке тұлғалар бұл...
   
5. 
   Жаңа тауарлар және маркетинг арқасында пайда болатын жаңа технологияларды жасау күштері...
   
6. 
   Фирмамен тығыз байланысқан және клиенттерге қызмет көрсету қабілеттілігімен құралатын факторлар бұл...
   
7. 
   Компанияның қызметіне шек қоятын және жеке тұлғаларға әсер ететін заңдар мен мемлекеттік мекемелер бірлестігі құрады....
   
8. 
   Белгілі бір компанияның өзінің мақсаттарына жетуіне нақты және потенциалдық қызығушылығын арттыратын адамдар тобы.....
   
9. 
   Тұтынушылар және тұтыну құрылымына сатып алушы қабiлеттiлiк ықпал ететiн факторлар жиынтықтары...
   
10. 
    Құндылықтарды құрастыруға және қабылдауға себепші болатын әлеуметтік институттар мен басқадай күштердің іс-әрекеті....
    

а) спорт велосипедтері;

б) қуыршақтар коллекциясы;

в) үрмелi қайықтар;

г) ұннан пiсiрiлген тағамдар;

д) сіріңке.

Факторлардың әрбiр тобында өте маңызды 3-5 көрсетiңiз. Аталған өндiрушiлердiң әрбiрi үшiн макроортаның факторларының маңыздылығын талдаңдар, алған нәтижелер салыстырыңыз, ранг берудiң нәтижелерi әрбiр кәсiпорын үшiн әртүрлi бола алатын түсiндiрiңiз.
3 тапсырма. Сұрақтарға жауап берiңiз

Мамандар азық-түліктерді тұтынудың халық табының өсуінде төмендеуін, өнеркәсiптiк тауарлардың сатып алуларының көлемін үлкеюін орнатты. Бұл заңдылықты қалай түсiндiруге болады?

1. 
   SWOT-талдау деген не, ол не үшін қажет және қанша рет оны пайдалану керек?
   
2. 
   Қазіргі таңда әр түрлі саладағы Қазақстандық кәсіпорындардың алдында тұрған мүмкіндіткер мен қауіп төну мүмкіншіліктерін қарастырындар.