ҚОҒамдық тамақтандыру өнімдерінің технологиясы

Өз - өзіне қызмет көрсететін кәсіпорындарда таратуға арнайы бөлме бөлінбейді. Тарату орны зал алаңына орналастырылады, тұтастай немесе бір бөлігі – зал алаңына және өндіріс алаңына( ыстық цех). Орналастыру тәсілі тарату орнының желілеріне байланысты.

Тарату орындары келесі типтерге бөлінеді. Тарату типтері: мамандандырылған, әмбебап, жинақталған түскі асты жіберу бойынша, абонент бойынша.

Есеп – қисап, тарату желісін, кассалық аппаратты, олардың жалпы ұзындығын, кассирлерді, инвентарьді және құралдарды таңдаудан және тарату орнының алаңын анықтаудан тұрады.

Бір уақытта орнатылған тарату орны, өз - өзіне қызмет көрсету түріне, тарату орнының типіне, келушілермен босамаған орын уақыты мен ақысын төлеу түріне байланысты (кесте 58).

Тарату орнының керекті санын, зал ең көп толған уақыт есебінен мына формула бойынша анықтайды

Тарататын қызмет көрсету саны, қызмет көрсету түріне және тарату санына байланысты. (кесте 67).

Кесте 67 – Бір таратуға арналған қызмет көрсетуші саны, (адам)

Ескерту – Бір кассир екі кісіге қызмет көрсетеді.

Кешендік түскі ас ЛККО-2 жіберу жолдары кешендік мәзірмен және алдын-ала төлеген тамақтанушылардың үздіксіз ағымы бар үлкен кәсіпорындарда орнатылады. «Поток» типінің жолын орнатқанда, тағам ұйымдастыру аймағы ыстық цехтың бір бөлігін алады. Мұнда конвейердың үлкен бөлігі және жылжымалы тарату жабдығы орналасады. Тағамды алу аймағы (конвейердің кішкентай бөлігі) және оған бару жолдары залдың алаңында орналасады.

Жинақталған түскі астың ЛКНО-2 жіберілу жолдары кешендік мәзірмен және алдын-ала төлеген тамақтанушылардың оралым ағымы бар үлкен кәсіпорындарда орнатылады. «Эффект» типінің жолын орнатқанда тағам ұйымдастыру зонасы (конвейер және жылжымалы тарату құрылғысы) ыстық цехтың бір бөлігін алады. Тағам алу зонасы – ыстық цех пен залдың арасында орналасады.

Осыған орай тағам ұйымдастыру «Поток» және «Эффект» жолдарының зоналары ыстық цехтың аумағында орналасады. Цех ауданының өлшемі әр орынға 0,2 м² ұлғаю керек, ал залдың ауданы сол өлшемге кішіреюі керек.

Қоғамдық тамақтану кәсіпорыннының қуаттылығы типіне орай керекті инвентарь саны, құрал-саймандар мен жабдықпен қамтамасыз етілу нормаларына сай таңдайды.

Адамдарға арналған вестибюльдер кәсіпорынның қуаттылығына, типіне және «пик» уақытындағы адамдар ағымына байланысты есептелінеді және жобаланылады. Асханадағы вестибюльдің ауданы бір орынға, нормаға сай 0,3 м²,ал мейрамханадағы –0,45 м². Вестибюль бөлмесінде табиғи жарық және биіктігі 3 м-ден кем болмауы керек. Оның ауданында кіру тамбурлары, киім шешу бөлмесі және дәретхана орналасады.

Киім шешетін бөлменің ауданы бір ілгішке 0,1 м анықталады. Ілгіштердің сандары залдағы 100% адамдардың санына сәйкес, «пик» уақытында 10% қосымша ілгіштер болуы қажет. Киім шешетін бөлмедегі т3к тұрғыштарда 6-7 ілгіштер болу керек, ілгіштер қатарларының арасы 0,8 м., сатушы сөресі мен ілгіштер арасы 0,6 м. болуы қажет.

Дәретханалар вистебюльде орналасады және киім шешетін бөлмеге жақын болу керек. 300 орынды кәсіпорындағы дәретханада 60 адамға 1 унитаз беріледі, 300 орыннан көп болса, 1 унитаз 100 адамға келеді. 50 орыннан кем кәсіпорында 2 дәретхана құрастырылады (ерлерге және әйелдерге).

Ерлердің дәретханасында бір унитазға бір писсуардан болуы тиіс, ал сырахананың дәретханасында 2 писсуар. Дәретханаларда әр бір 4 унитазға 1 қол жуғыштан болуы керек. Вестибюльдерде 50 орынды залға немесе қосымша бөлмелерге 1 қол жуғыштан болуы қажет, вестибюлі жоқ дәмханаларда, қол жуғыштар залда орналасады.

Даяшылары қызмет ететін мейрамханалар мен дәмханалардың дәретханаларында қосымша ауданы 4 м² кем емес дәрет бөлмесі ұйымдастырылады.

Жартылай өндірілген өнімдер мен кулинар өнімдер дүкендері жартылай өндірілген өнімдер, кулинарлық және кондитерлік өнімдер, сондай-ақ тауарды ұсақ жекелеуге сай келетін (қыша, түбір тамыр, тұздық, т.б.) кең ассортименттерге арналған. Дүкендер қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының құрамына, сонымен қатар жеке-дара тұрған мекемелерге және басқа да бағыттарға арналған ғимараттарға жобалана алады.

Дүкендердегі қызмет көрсетулердің түрі сатушы арқылы немесе өзіне қызмет көрсету арқылы болуы мүмкін.

Дүкен құрамына кіретін мекеме ішіндегі бөлмелердің аудан көлемі сатушылардың қызмет көрсету немесе өзіне қызмет көрсетуі кезіндегі сауда орталығының көлемі жұмыс орнының санына байланысты және олар ҚНжЕ мен анықталады.

Азық-түлік дүкендерінде ыстық сусындар, бәліштер, шырындар және басқа да өнімдер сол жерде қолданылатын, сонымен қатар кейбір сол сияқты тауарлар өндірілетін шағын кафетериясы болады. Мұндай жағдайда бөлімшенің құрамында ыдыс жуатын шағын бөлімше болады.

Санитарлық талаптарға сәйкес жартылай өңделген өнім, ұн және кондитер өнімдерін сататын, тоңазытқыш – витриналарымен және сөрелерімен әртүрлі жұмыс орындары қажет. Сондай – ақ дүкен залдарында кассалар, тарату тік тұрғыштары және тауарларды қаптауға арналған үстелдер болуы керек.

Азық-түлік дүкенінің алаңында (асханаларда, мейрамханаларда) үйге түстік алып кететін бөлме орналасады. Ол тоңазытқыш сөрелерімен жабдықталған. Бөлме ыңғайлы ыстық және салқын цехтарымен қамтамасыз етілуі тиіс. Мекеме ауданындағы үйге түстік тамақ алып кететін асханаларда 50 орынға кемінде 10 м² құрайды, ал үлкен сыйымдылықтағы асханадағы 50 орынға 5 м² қосылады.

Қоғамдық тамақтану кәсіпорындарынң кейбір мекемелерінің құрамына кіреді:

• 
  келушілерге арналған демалу орны;
  
• 
  дәрігер бөлмесі,
  
• 
  даяшыларға арналған бөлме;
  
• 
  музыкалық аспаптарды сақтайтын бөлме;
  
• 
  әртістік;
  
• 
  кафе кеңесі бөлмесі;
  
• 
  ойын бөлмесі;
  
• 
  темекі шегуге арналған орын.
  

Кәсіпорнын құрамына кіретін бөлмелер кәсіпорын типімен және ҚНжЕ қарастырылады.

Демалу ауданы емдемдік асханада тамақтанушыларға 1 орын 0,2 м², дәрігер бөлмесінің жалпы алаңы 9 м² есептеледі. Жастар кафесінде 1 орынға 0,1 м² . Балалар дәмханасындағы ойын залындағы 1 орын 0,24 м² құрайды. Арзан асханалар мен кафелер залы алаңындағы буфет ауданы 6...12 м².

Емдемдік асханадағы дәрігер бөлмесі мен демалыс орыны жақын орналасуы керек; мейрамханадағы даяшыларға және музыкалық аспаптарға арналған бөлмелер де залға жақын орналасуы қажет.

Келушілер бөлмесінің құрамындағы және топтар ауданындағы күнделікті бағдарламалардың өзгеше типтері есепке алынуы керек. Келушілер бөлмелерінің топтар ауданын 25%-ға дейін кеңейтуге болады.
7.15 Әкімшілік-тұрмыстық бөлмелердің есептелуі

Алдын-ала дайындау кәсіпорындарынының, сонымен қатар шикізатқа жұмыс істейтін кәсіпорынының бөлмелер тобына осы бөлмелер кіреді:

• 
  контора және бухгалтерия;
  
• 
  басты касса;
  
• 
  директор бөлмесі;
  
• 
  қызметкерлер құрамының бөлмесі;
  
• 
  қоғамдық ұйымдар бөлмесі;
  
• 
  дәрігер бөлмесі;
  
• 
  қызметкерлер құрамының киім шешетін бөлмесі;
  
• 
  даяшылардың киім шешетін бөлмесі (даяшылары бар кәсіпорындарда);
  
• 
  іш киімдерге арналған бөлме;
  
• 
  жуыну бөлмесі;
  
• 
  дәретханалар;
  
• 
  әйелдердің жеке бас гиигенасына арналған бөлме және т.б.
  

Мекеменің бұл тобының толық құрамы кәсіпорындардың түріне байланысты.

Жоғарыда айтылған мекемелерінің құрамына одан басқа мыналар кіреді:

• 
  қызметкерлер құрамының асханасы;
  
• 
  денсаулық пункті;
  
• 
  эмоционалдық бөлме;
  
• 
  автоматтандырылған басқару жүйесі;
  
• 
  санитарлы-технологиялық тамақ зертханасы;
  
• 
  оқуға арналған бөлме.
  

Әкімшілік бөлмелер кәсіпорынның кез келген қабатында, өндірістік бөлмелерді өтпей – ақ кіретіндей орналасуы керек. Оларда мекемеменің барлық топтарымен ыңғайлы байланыс және жасанды жарық болуы керек. Әкімшілік мекеменің ауданы (басты касса, мүдір бөлмесі) 1 қызметкерге 4 м²-тан есептеп белгіленеді.

Әкімшілік бөлме тобына персонал бөлмесі кіреді. Бөлме ауданы кәсіпорынның қуаттылығына сәйкес 6-12 м² дейін болуы мүмкін. Персонал бөлмесі өндірістік цехтар табында орналасады және де ыстық, суық цехпен, ыдыс – аяқ жуатын бөлмелермен тығыз байланыста болады. Дайындау цехының жұмысшыларына ыстық цех немесе тарату цехы арқылы өтуіне тыйым салынады.
7.15.2 Тұрмыстық бөлмелер

Қызметкерлер құрамына арналған тұрмыстық бөлмелер (киім шешетін бөлмелер, жуыну бөлмелері, дәретханалар, киімдер бөлмелері) жеке блок ретінде орнатылады. Сөйтіп қызмет көрсетуші өндірістік бөлмелер арқылы өтпейтіндей, ыңғайлы және барлық бөлмелер бір-бірімен байланыста болатындай құрастырылады.

Киім шешетін бөлмелер дала, үй және кәсіпорын жұмысшысының арнайы киімі сақталуы үшін керек. Ерлер мен әйелдердің киім шешетін бөлмелері бөлек болуы тиіс. Сонымен қатар әйелдер мен ерлер арасындағы киім ілгіштер қатынасы 30:70 (%) болуы керек.

Дайындау кәсіпорындарының киім шешетін орынының алаңы, сол кәсіпорындағы қызметкерлердің жалпы санының 85% сиятындай етіп есептейді. Кәсіпорындарда жалпы жұмысшылар саны 100 не одан кем болса, барлық киім түрлерін бірге сақтауға болады. Ол үшін бір адамға екі сүре беріледі. 100-ден астам қызметкерлері бар кәсіпорындарда сыртқы киімдерді және үй немесе арнайы киімдерді сақтауға арналған жеке киім ілгіштер қарастырылған.

Дайындау кәсіпорындарында бір қызметкерге арналған киім шешетін орындар келесі нормалар бойынша анықталады:

• 
  сыртқы киім шешетін орынға – 0,1 м2;
  
• 
  арнайы және үй киімін шешетін орынға - 0,25 м2;
  
• 
  киімді ауыстыратын бөлмеге – 0,15 м2.
  

Санитарлық құралдың саны 100% қызметкерлердің көп ауысым бойынша 30 адамға 1 санитарлық құралдан есептеледі. Душтық себезгі саны 50% өндірістік қызметкерлер құрамына, максималды ауысымда жұмыс істеуі бойынша 15 адамға 1 душтық себезгіден есептеледі. Жуынатын кабина арнаулы және үй киімін шешетін орынның жанында орналасуы керек. Егер кәсіпорында 100 немесе одан да көп ауысымдық қызмет атқаратын әйелдер болса, онда жеке бастық гигиена бөлмесі жоспарлануы керек. Белгілі мекемеге кіру әйелдерге арналған дәретхананың тамбурынан қарастырылады.

Даяшыларға киім шешетін орын жеке жоспарлануы керек және ол киім ауыстыратын немесе арнаулы киім шешетін болып белгіленуі керек.

Киім шешетіннің жанында іш киім бөлмесі орналасуы керек. Іш киім бөлмесінің ауданы өндірістік персоналдың 100 адамға 10 м² есептеледі. Іш киім бөлмесінде кір және таза киімнің орны болуы керек. Бұл бөлменің арнайы киім сақтайтын, негізгі жабдығы сөрелер болып табылады. Бір сөре сыйымдылығы – 60 жинақ. Бір жұмысшының іш киім нормасы – 3 жинақ. Іш киім бөлмесі ауданын есептегенде, іш киім сақтау сөресі, үтіктейтін тақта, үстел және қол жуғыш ескерілуі керек.

Қоғамдық тамақтану кәсіпорынның техникалық бөлмесіне мыналар кіреді:

• 
  тоңазытқыш камерасының машиналық бөлімі;
  
• 
  жылу пункті;
  
• 
  электр қорғанысы;
  
• 
  желдеткіш камералар (сорғыш және шығарғыш);
  
• 
  жылу қорғандарының камерасы
  

Дайындау кәсіпорындарына және шикізатқа жұмыс істеушілердің техникалық бөлмелерінің жалпы ауданы ҚНжЕ – не сәйкес 1 орынға м² анықталады.

Тоңазытқыш камераларының машиналық бөлімін камераларға жақын орналастыру керек. Салқындатқыш камералар ауданның 1/3 бөлігін машиналық бөлім құрастырады, бірақ 6 м² кем болмауы қажет.

Жеке салқындатылатын камералардың артынан арнайы орында хладонды агрегаттарды, дәлізден биіктігі 1,5 м темірлі қоршау құрылғысымен арнайы бөлінген, камераның жанына орналастыруға рұқсат етіледі.

Ғимараттың сыртқы қабырғасына жылу пунктін орналастырады. Залдағы 1 орынға 0,1...0,15 м² –ден жылу пунктінің ауданы анықталады.

Электр қорғанысын да сыртқы қабырғаға және мүмкіндігінше қуаттылығы ең жоғарғы жабдық орналасқан бөлмелер тобының жанына орналастырған дұрыс. Бұл бөлменің көшемен ұштасып жатқан дәлізге шыға берісі болуы қажет. Электр қорағанысын өндірістік траптары бар жуғыштар, киіну бөлмесі және басқа бөлмелерде орналастыруға рұқсат етілмейді. Электр қорғанысының ауданы залдағы 1 орынға 0,08...0,1 м² –ден есептеледі.

Кәсіпорындарда екі желдету камералары қарастырылады: ағымды –сорылатын, оларды әр түрлі деңгейде орналастырады( ағымды – жертөледе немесе бірінші қабатта; сорылатын - екінші қабатта немесе шатырдың астында). Желдету камералары ғимараттың сыртқы қабырғаларында орналасады. Қуаттылығы аз қоғамдық тамақтану кәсіпорындарында ағымды – сорылатын желдету камераларын жобалауға рұқсат етіледі. Ағымды желдету камерасының ауданы залдағы 1 орынға 0,1...0,15 м², ал сорылатын желдету камерасының ауданы 1 орынға – 0,15...0,2 м²қарастырылады.

Жылу қалқандырының камерасы вестибюль тобының жанында жобаланады және кіре берістегі ауаны жылытуға арналған . Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының қуаттылығына байланысты жылу қалқандарының камерасының ауданы 6...10 м болып есептелінеді..

Қуаттылығы 150 орынан асатын қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының техникалық бөлім тобына ауданы 6 м² аспайтын слесарь және электрик бөлмелері және тағы да ауданы 6 м² аспайтын радио түзілімі кіреді. Дайындау кәсіпорындарының техникалық бөлімінің жалпы ауданы ВНТП-04-86 берілген бойынша тәулігіне 1т шикізатқа 63 м² деген есепте анықталады.
7.17 Бөлменің құрастырылуына қойылатын талаптар

Дипломдық жұмыстың технологиялық – ұйымдастыру бөлімінің қорытынды сатысы – бұл жабдықтары орната отыра кәсіпорынды құрастыруды орындау.

Құрастыру жұмыстары үшін бастапқы көрсеткіштер:

1. 
   жекелеген цехтардың ауданың есептеудің мәліметтері;
   
2. 
   жобаланып отырылған қоғамдық тамақтандыру кәсіпорын бөлмелерінің құрамы мен ауданы ҚНжЕ немесе ВНТП – 04 -86 сәйкес болады.
   

• 
  150 орынға дейін – бірқабатты;
  
• 
  150-ден 300 орынға дейін – екіқабатты;
  
• 
  300- ден жоғары орын – үшқабатты және одан астам.
  

Дәлізге, қабырға қалыңдығына және т.б. қосындылары (І қабат – 20...25%, жертөле мен ІІ қабат – 10...15 %) есепке ала отыра, ұсынылатын бағананың торы (6х6; 6х9) негізінде ғимараттың кескін үйлесімдігін қабылдайды.

Кешенді кәсіпорындар үшін ауданының құрамы және нормасын анықтау кезіңде оларды кәсіпорынның негізгі бойынша қабылдау керек.

Жылдам қызмет көрсететін кәсіпорындар үшін орынның үлкен айналымын ескеру керек және вестибюль, кәсіпорын залдары үшін, келушілер мен персоналдарға арналған гардероб үшін ауданның нормалары, ҚНжЕ ұсынғанынан 25...30%-ке артықтау алу керек.

Бөлменің жеке топтарын және кәсіпорынды толық құрастыру кезінде шикізаттың және жартылай дайын өнімнің, қалдықтың, сонымен қатар тұтынушылардың шартты ағымын сақтау керек. Шикізат пен жартылай дайын өнімді қабылдап қоймаларға кіргізгеннен кейін оларды өңдеу үшін дайындайтын және жартылай дайындайтын цехтарға тарсырады. Өңдеу кезіңде, сонымен қатар асты қабылдағаннан кейін, қалған қалдықтарды қалдықтар камерасына немесе жоюға жібереді.

Құрастыру кезіңде жеке бөлмелердің және топтардың өзара байланысын, шикізат пен жартылай дайын өнімнің қабат бойымен қозғалысын, сонымен қатар бөлменің жеке топтарының нысанын жарық аймағына қатынасын есепке алу қажет.

Ауданның жиынтық мәліметтері 70 кестеде топтастырылады.
Кесте 70 – Ауданның жиынтық кестесі

Бөлменің аталуы	жабдық бойынша есептелген аудан, м2	Пайдаланудың теориялық коэффициенті	Жалпы есептелетін аудан, м2	Құрастырушы аудан, м2	Пайдаланудың нақты коэффициенті	ҚНжЕ бойынша аудан, м2

Алынған есептік аудан нормативтікке (ҚНжЕ берілген) барынша жуық болу керек 5...10% ғана ауытқуға жол беріледі. Тексеру есебі ретінде максималды ауысымдағы [в мг] бір жұмысшының; көкөністер цехының – 4...6; ет-балық – 4...5; суық цехының – 6...8; ыстық цехының – 7...10; кондитерлік цехының – 6...8 үлкейтілген нормативтерін пайдалануға болады. Бір жұмысшының жабдықтан бос ауданы шамамен 5,0 – 5,5 м² құрайды. Жекелеген цехтарды және бөлмелерді жоспарлауға және оларда жабдықтарды орнатуға қойылатын талаптар ҚНжЕ [2, б. 67 - 90] берілген.
8 Суықпен қамтамасыз ету
Бұл бөлімде жылу оқшауландырғыштың есебі, тоңазытқыш камерасындағы жылу ағынының есептері, тоңазытқыш жабдықтарын таңдау, оны сауда және қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының тоңазытқыш блогына орналастыру әдісі берілген.

Тез бұзылатын өнімдерді сақтау шарты көрсетілген, тоңазытқыш агрегаттарын таңдауға қажетті, техникалық есептердің дәйектілігі ретімен берілген.

Берілген бөлім бойынша есеп жүргізу үшін, бастапқы көрсеткіштер ретінде ұйымдастырушы – технологиялық бөлімінде алынған есептеулер нәтижесін алады, оны 71 кестеге енгізу және жобаланған кәсіпорынның жағдайлы жоспарына кіретін суытылатын блоктың немесе камераның жобалануы түрінде ұсынылған.
Кесте 71 – Технологиялық есептің нәтижесі

Камераның аталуы, өнім ассортименті	Тәуліктік жүктің түсуі, кг		Есептік температурасы, 0С		Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы , %
	өнім	ыдыс	жүкті сақтау	камера ішінде
№1 камера Жартылай өңделген ет және балық өнімдері

8.1 Тоңазытқыш камераларының сипаттамасы

Технологиялық есептеулерден кейін алынған тоңазытқыш камерасы аудандарының нәтижесі тағы да толықтыруды қажет етеді. Әрбір камераның сыртқы қоршауларының жылу оқшауландырғышының қалыңдығын есепке ала отырып,. олардың нақты өлшемдері камераларды жобалаудан кейін қойылады.

Тоңазытқыш камералары әдетте қоғамдық тамақтану кәсіпорындарының 1 – ші қабатында, жертөледе немесе жартылай жертөле бөлмелерде орналасады, ереже бойынша оларды бір блокка біріктіреді.

Салқындатқыш блоктың кіре берісінде міндетті түрде жылытқыш шлюзі құрылғысының болуы қажет. Камераларды кіреберіс етіп істеуге болмайды. Тоңазытқыш камералар блогын бүкіл жобаланатын кәсіпорын жоспарына орналастыру, камераларға өнімдерді тиеу және камерадан өндірістік бөлмелерге беру ыңғайлы болуын қамтамасыз етуі қажет. Жеке орналастырылған камералардың температурасы +20ºС және одан да жоғары болса, оны тамбурсыз жасауға болады.

Қалдық камерасының тамбуры бар жеке кіретін жері және сонымен қатар жуу бөлмесінің қасында орналасуы қажет. Салқындатқыш блок 1 – ші қабатта болса, қалдық камерасын жалпы блокқа орналастыру керек, бірақ міндетті түрде аулаға шығатын есікпен немесе өнеркәсіптік дәлізге шыға берісі болуы қажет.

ҚНжЕ 3.18–87 -"Тоңазытқыштар. Жобалау нормасы" бойынша стационарлық тоңазытқыштардың жеке камераларының ауданы кем дегенде 5 – 7 м² болуы керек. Камералардың минималды өлшемдері׃ ұзындығы – 2,4 м, ені 2,1 м, биіктігі – 2,5 – 3м. Дәліздің немесе тамбурдың ені кем дегенде, 16м болуы керек, ал камералардың есігі қайырылып ашылып жабылатын болған жағдайда– кем дегенде 2,2м.

Камераларды жылу және ылғал көп бөлетін бөлмелердің жанына немесе трапы бар едендерде (от жағатын, бойрейлер, санитарлы жер, ыстық және кондитерлі цех, жуу бөлмесі және т.б.) орналатылмауы қажет.

Қайта жобаланып отырылған кәсіпорындарда құрастырмалы – алынбалы камераларды өте ерекше жағдайларда ғана орнатуға кеңес беріледі. Бөлменің өлшемдері құрастырмалы – алынбалы камераның жан – жақтарының көлемдік өлшемдерінен 1,0 – 1,2м үлкейіп тұру керек. Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарында фреондық тоңазытқыш қондырғыларын қолдану қажет және де камералардың тікелей суу жүйесі ең қолайлы. Екі -төрт камерадан тұратын салқындатқыш блогына әдетте бір немесе екі тоңазытқыш машинасын қояды. Орташа суықөнімділігі бар, фреондық қондырғыларға арналған арнайы машиналық бөлім қарастырылып, және де ол камералардың салқындату блогына жақын орналасуы керек.

Суықөнімділігі аз фреондық қондырғыларды қызмет көрсетуге ыңғайлы және жүк операциясының жүргізілуіне бөгет болмайтын орындарға орналастыруға болады. Бұл жағдайда агрегаттарда темір торлы қоршау, биіктігі 1,5 м есігімен болуы керек. Тоңазытқыш агрегаттарды салқындатқыш камералардың тамбурында, басқыш және басқыш алаңдарында, вестибюльдерде және гардеробтарда орналастыруға тыйым салынады.

Тоңазытқыш камераларының ауданы 30 м² және құрастыру кезінде мүмкіндік болса, тоңазытқыш агрегаттарына жеке бөлме бөлген дұрыс.

Тоңазытқыш агрегаттарының нақты ауданы мөлшерленгенннен 20% -ке дейін өсу жағына қарай ауытқуы мүмкін ( 72 кесте).
Кесте 72 – Агрегаттарға арналған бөлмелердің ауданы