1.6.Есеп. 1.5 есепте көрсетілген шарт бойынша нысанаға тию санының ықтималдығын табу.
Шешімі:
1) ықтималдықтың максималды мәні сәйкес келетін болса, онда, анық, нысанаға тию санының ықтималдығы.
2) (1.12) теңсіздігін қолдансақ:
; ; .
№ 3 тәжірибелік сабақ
2. тақырып Кездейсоқ шамалар және олардың ықтималдықтарын үлестіру заңы.
2.1.Кездейсоқ шамалардың түрлері.
Кездейсоқ шамалар әдетте латын алфавиттің бас әріппен соңғы әріптерімен белгіленеді: X, Y, Z, ал олардың мүмкін болатын мәндерін – кішкентай әріптер мен индекстер арқылы белгілейді: .
Кездейсоқ шамалар үзік (дискретті) және үздіксіз болып екіге бөлінеді.
Үзік деп мәнін алдын-ала біліп алуға болатын кездейсоқ шаманы айтады.
Үздіксіз деп белгілі бір аралық үздіксіз мәндермен толтырылып, бірақ алды-ала жазылмайтын жағдайдағы кездейсоқ шаманы айтады.
Кездейсоқ шамалар мен олардың ықтималдылықтарымен сәйкес келуі ықтималдылықты үлестіру заңы деп атайды.
2.2 Үзік кездейсоқ шамалардың үлестіру заңының тапсырыс формасы.
1) Үлестіру кестесі (қатары) - үзік кездейсоқ шамалардың үлестіру заңының қарапайым тапсырыс формас
x
|
x1
|
x2
|
x3
|
…
|
xn
|
xi —X кездейсоқ шаманың мүмкін мәндері,
pi — сәйкес келетін ықтималдық.
|
P
|
p1
|
p2
|
p3
|
…
|
pn
|
|
|
, кездейсоқ шаманың барлық мүмкін мәндер кестеде көрсетілгендіктен.
2) Үлестіру көпбұрышы. Тікбұрышты координаттар жүйесінде графикалық бейне қатарын үлестіру кезінде абцисса осі бойымен барлық мүмкін кездейсоқ мәндерін қояды, ал ордината осі бойымен – оларға сәйкес ықтималдықтар. Одан кейін нүктелерді белгілейді және бұдан кейін оларды турасызықты кесінділермен біріктіреді. Алынған фигура – үлестіру көпбұрышы – сонымен қатар үзік кездейсоқ шамалардың үлестіру заңының тапсырыс формасы болып табылады.
3) Үлестіру функциясы – кездейсоқ шама Х берілген шамадан х аз болу мүмкіндігін көрсетеді, яғни
.
|
14014\* MERGEFORMAT (.)
|
Геометриялық тұрғыдан кездейсоқ Х нүктесінің сандық осі х нүктесінің сол жақта тіркелген участогына түсу ықтималдығы деп те қарастыруға болады.
Үлестіру функциясының қасиеті:
;
; ;
, если .
2.1 есеп. Кездейсоқ шама Х – 3 оқ жіберген кездегі нысанаға тию саны. Үлестіру қатарын, үлестіру көпбұрышын, үлестіру функциясының мәнін анықтау және оның графигін тұрғызу.
Шешімі.
Кездейсоқ шаманың Х үлестіру қатары кестеде көрсетілген
x
|
0
|
1
|
2
|
3
|
p
|
0,34
|
0,44
|
0,19
|
0,03
|
өз еркіміз масштабты таңдап х және р остері бойынша үлестіру көпбұрышын құрамыз (2.1.сурет).
2.1.сурет – үлестіру көпбұрышы.
3) Үлестіру функциясы. Х үзік шамасы үшін үлестіру функциясының мәні келесі формуламен есептеледі
.
|
15015\* MERGEFORMAT (.)
|
Бұдан:
При
|
,
|
При
|
,
|
При
|
,
|
При
|
|
при
|
.
|
Абцисса осінен х мәнін таңдап, ал ордината осі бойынан - мәнін және белгілі бір масштабты таңдап, үлестіру функциясының графигін аламыз (2.2 сур.). Үзік кездейсоқ шаманың үлестіру функциясы Х кездейсоқ шамасы нақты мәндерден тұрса, онда бұл нүктелерде үзінділер болады. Барлық үлестіру функциясының үзінділерінің қосындысы 1-ге тең.
2.2 сурет – үзік кездейсоқ шаманың үлестіру функциясы.
2.3. Үздіксіз кездейсоқ шамалардың үлестіру заңының тапсырыс формасы.
1)
Достарыңызбен бөлісу: |