Он, жалпы мықын артериясының синтопиясы

682
11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
веналар ж атад ы . Іш к і м ы қ ы н а р тер и я сы н ы ң ал д ы ң ғы ж ән е артң ы
бағандарға бөлінуі сегізкө з-м ы ң ы н б у ы н ы н ы ң ж о ғар ғы ж ән е 
төменгі үш тен бір б өліктері арасы н д а ж атад ы .
Іш к і м ы қ ы н а р тер и ясы н ы ң ал д ы ң ғы баған ы н ы ң бөліну түрлері:
1) іш к і м ы қ ы н ар тер и я сы н ы ң баған ы ү зы н , ви сц ералд ы тар- 
м ақ тар мен ж а п ң ы ш ар тер и ясы ш ы ң ң ан соң, ш он д анай ж ы - 
р ы ғы н ы ң төменгі қ ы р ы н д а-тө м ен гі боксе ж ән е іш к і ж ы н ы с 
артери я л ар ы н а бөлінеді;
2) іш к і м ы ң ы н ар тер и я сы н ы ң бағаны қ ы с қ а , тар м аң т ар ы ж оға- 
р ы ға таралады ;
3) іш к і м ы ң ы н а р тер и я сы н ы ң ал д ы ң ғы баған ы н аш ар дам ы - 
ған , ви сц ералды тар м аң тар ы іш к і ж ы н ы с ар тер и ясы н ан бас- 
тал ад ы;
4) іш к і м ы қ ы н ар тер и я сы н ы ң ал д ы ң ғы , өте қ ы с қ а баған ы «бү- 
таланы п» соңғы та р м а қ тар ы н а бөлінеді.
Ж ам бас қабы рғасы мен а ғзал ар ы н ан ш ы ғаты н веналы ң ағы с — 
ар тери яларм ен ң атар ж ү р етін м аги стр ал д ы вен алар ар ң ы л ы өтеді. 
О ларға ж ататы н д ар : іш к і м ы қ ы н , сы р тқы м ы ң ы н , сан ж ән е ж а л п ы
м ы қы н веналары . Олар е к і саладан келеді:
1) п ари еталды вен алар (ж о ғар ғы ж а п қ ы ш ж ән е том енгі боксе 
веналары );
2) висцералды веналар, ағзал ар д ан ш ы ғаты н ң ан ды ір і в ен ал ы қ
өрімдерге ң үяды :
— ң у ы қ ты ң вен алар өрім і;
— қ у ы қ асты вен алар өрім і;
— ж а ты р д ы ң вен алар өрімі;
— қ ы н ап ты ң вен алар өрім і;
— т ік іш ек т ің вен алар өрім і.
В еналар е р ек ш ел ік те р ін ің к л и н и к а л ы қ м аң ы зы :
1) ж ар аң аттан к ей ін вен алар ң абы рғасы ж и ы р ы л ы п , өздігінен 
ж аб ы л м ай түрады . Себебі о л ар д ы ң ң аб ы р ғал ар ы айн аласы н- 
дағы тіндерге м ы ң ты бекіген;
2) веналарда ң а қ п а ж о қ ,со н д ы ң тан тром боф лебит ж о ғар ы ж оне 
томен қ а р ай таралад ы ;
3) өзара үш тасум ен бірге, ж о ғар ғы ж ән е төм енгі қу ы с венала- 
ры мен ж ән е қ а қ п а венасы м ен ү ш тасу л ар болуы м ү м к ін (пор- 
та-к авал д ы , к ава-к ав ал д ы ).
Іш к і м ы қ ы н венасы аттас а р тер и я н ы ң ар ты н д а о рн аласы п , ж а м ­
бас ағзал ары ж ән е қ аб ы р ғал ар ы н ан в ен ал ы қ қ ан д ы қ абы л д ай д ы . 
Іш к і м ы қы н венасы сы р тқы венам ен м ы ң ы н -сегізк ө з буы ны дең- 
гейінде қ осы лы п , ж а л п ы м ы қ ы н венасы н түзейді.

Клиникалық анатомия
683
Он, ж эне сол ж а ң м ы қ ы н а р тер и я л а р ы 4 — 5-ш і бел ом ы р тң алар
деңгейінде төм енгі ңуы с венасы н қ ү р ай д ы . Ж ам б ас вен ал ар ы ж е к е
өзгермелі болады.
11.7.4. Ж ам б асты ц л и м ф а т и к а л ы қ т а м ы р л а р ы ж әне 
түйіндері
Л и м ф атикалы ң там ы р л ар — ағза қ аб ы р ғал ар ы н д а ж ән е ай н ала- 
сындағы ш елді м ай да өрім дер қ ү р ай д ы . А й м аң ты ң л и м ф а тү й ін д ер і 
3 топңа бөлінеді:
1) іш к і м ы қ ы н ар тер и ясы бойы ндағы ;
2) сегізкөздің алды н дағы ;
3) сы ртқы ж ән е ж а л п ы м ы қ ы н ар тер и я л а р ы бойы ндағы .
Б ірінш і топты ң түй ін дерін е л и м ф а ң у ы қ пен ж а т ы р ж ән е ж а м ­
бастыц ң аб ы рғалары мен несеп-ж ы н ы с д и аф р агм асы м ен келед і. 
Тік іш ек арты ндағы түй ін дер л и м ф ан ы т ік іш ек тен ж ән е ж а м ­
бастыц артң ы ң абы рғасы н ан ж ән е ж ам бас ди аф р агм асы н ан қа- 
былдайды. Осы түйіндер тобы нан л и м ф а сы р тң ы ж ән е ж а л п ы мы- 
қын ар тер и ял ар ы н ы ц бойы м ен әр і ң ар ай іш перде а р ты н д ағы , аорта 
маңындағы түйіндерге өтеді.
11.7.5. Ж ам б а сты ц іш перде а ст ы ц ғы қ а б а т ы н д а ғ ы нервтер
Іш перде асты ндағы нервтер бел-сегізкоз орім ін ен басталады . 
Олар 3 өрімнен қү р алған :
1) бел өрімі;
2) сегізкөз орімі;
3) қ ү й ы м ш аң өрімі.
Бел өрім і 3 ж о ғар ғы бел н ер втер ін іц ал д ы ц ғы тар м а қ тар ы н а н
және 12-ш і ң абы рға а р ал ы қ н ер втіц тар м а қ тар ы н а н түрады . Өрім- 
нің тар м ақ тар ы
т. psoas m ajor
-ды ц асты н ан ш ы ғы п , б ү л ш ы ң еттіц
алдында орналасады
(1 1 .8 сурет ).
1) Сан нерві (
п
. 
fem o ra lis
) L2 — L4 ж ү л ы н н ер втер ін іц дорсал- 
ды тар м аң тар ы н ан ң ү р ы л ған . Н ерв — ж ам бас сү й ек тер і мен 
м ы қ ы н ш ан д ы р л ар ы н ы ц ар асы н д а, м ы қ ы н ж ән е ү л к ен бел 
бүлш ы қеттері арасы ндағы ж ү л гед е ж а т ад ы . Осы ж ерде, 
ж ам басты ц бүйір қ абы р ғасы н д а қ а н үю болғанда 
п. fem oralis
ңы сы луы м ү м к ін . Б ү н д ай қ а н үю ды ц себептері: гем о ф и л и я, 
тром боцитопения, л ей к е м и я болуы ы ң ти м ал .

684
11 белім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
Сан н ервін ің м ы ң ы н ж ән е ү л к ен бел б ү л ш ы қ ет і ар асы н д а ңы сы - 
л уы , ж ам бас-сан буы ны н да бүгу к о н тр ак ту р асы н дам ы тады .
2) Ж а п қ ы ш нерві (
п . obtu ra to riu s)
L2 — L4 бел өрім дерінен бас- 
тал ад ы. Н ерв ү л к ен бел б ү л ш ы ң етін ің м еди алды қ ы р ы н ан
ш ы ғы п , сегізкө з-м ы ң ы н буы ны н кесіп өтіп, к іш і ж ам б асң а 
ж етк ен соң м ы ң ы н там ы р л ар ы н ы ң әуелі ар ты н а, содан соң 
алд ы н а ш ы ғады . К іш і ж ам б асты ң ң ап тал д ағы ңабы рғасы н- 
да ж ап ң ы ш нерві — ж а п ң ы ш өзегі ар ң ы л ы сан ға ш ы ғы п , ал- 
ды ңғы ж ән е артң ы та р м а қ тар ғ а бөлінеді.
Ж а п ң ы ш тесігіне дей ін гі ар ал ы ң та ж а п ң ы ш н ер він ің компрес- 
сионды ң ы сы луы — к елесі ж а ғд ай л а р д а к ездесуі м ү м к ін :
1) ж а п қ ы ш нерві ү л к ен бел б ү л ш ы ң етін ің асты н ан ш ы ң қ ан
ж ерде іш перде ар ты н д ағы гем атом ам ен ң ы сы л у ы м ү м к ін ;
2) сакрои леи т салд ары н ан ж а п қ ы ш нерв тар м аң т ар ы тітір ке- 
нуі, оны ң сегізкө з-м ы ң ы н буы ны н а өте ж а қ ы н о р н ал асқан ы - 
на б айланы сты .
Ж а п қ ы ш өзегіне к ір ер ж ерд е, ж а п ң ы ш н ервтің ң ы сы л у ы мүм- 
кін:
— іш тегі нәресте басы мен;
— ж а ты р м о й н ы ны ң ісігім ен;
— сол ж а ғы н ан — сигм а тәр ізд і іш е к т ің ісігім ен;
— оң ж а ң т а — қабы н ған ж ән е ү л к ей ген ң үрт тәр ізд і өсіндім ен.

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: