7 сурет . Ағымдағы қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді кезеңдердегі ұсыныстың қисық
сызығы.
3. Нарық тепе-теңдігінің моделі (үлгісі) А.Маршаллдың неоклассикалық синтез деп
аталатын теорясында ХІХ ғасырдың екінші жартысында көрсетілген. Нарықтық баға
белгілеудің мәні мен табиғаты жөніндегі мәселе көп уақыт бойы экономика теориясының
негізгі мәселесі болған. Саяси экономия классикалық мектебінің өкілдері осы мәселені тек қана
(ұсыныс) өндіруші тұрғысынан зерттеген, олардың пікірі бойынша – баға белгілеуінде негізгі
рөл өндіріс шығындарына берілуі керек. Маржиналистер, керісінше, өз назарын игіліктің
пайдалылығына аудара, оны нарық бағасын белгілейтін негізгі фактор ретінде санап, яғни
сұраныс (тұтынушы) тұрғысынан ойлаған.
Неоклассикалық мектебінің негізін қалаушысы ағылшын экономисті А.Маршаллдың
бейнелі, нақысты сөзі (сөйлемшесі) бойынша сұраныс пен ұсыныс «бір қайшының екі жүзі»
болып, нарықтық бағаның белгілеуінде бірдей қатысатынын дәлелдеді. Бір тауардың сұраныс
қисық сызығы графигін осы тауардың ұсыныс қисық сызығына жатқызып, біз жартылай
нарықтық тепе-теңдік моделін (үлгісін) – бір тауар нарығындағы тепе-теңдікті аламыз. (8 сурет)
Сұраныс пен ұсыныс қисық сызықтарының нүктесі – нарық тепе-теңдігі нүктесі, ол
теңсалмақты баға мен тауардың теңсалмақты санына сәйкес келеді, яғни сатушы мен сатып
алушыны қанағаттандыратын баға мен санға.
P
