567
қалғанда) т.б. жағдаларда организмнің тҧншығуы болады.
Организмнің тҧншығуы тӛрт сатыда ӛтеді:
● 1-саты
инспирациялық ентік
сатысы делінеді. Бҧл
кезде
терең жиі (стеноздық) тыныс алу байқалады. Демді
ішке тарту сыртқа шығарудан ауыр және ҧзақ болады. Жалпы
организмнің
қозуы байқалады, симпатикалық жҥйке жҥйесінің
межеқуаты кӛтеріледі (кӛздің қарашығы кеңиді, тахикардия
дамиды, артериялық қан қысымы кӛтеріледі), жалпы тырыспа-
селкілдек байқалады, еріксіз дәрет бҧзылады;
● 2-саты
экспирациялық ентік
сатысы делінеді. Бҧл
кезде тыныс алу жиілігі сирейді,
бірақ оның тереңдігі
жоғары қалпында сақталады, демді сыртқа шығару оны ішке
тартудан ауырлап, ҧзарады. Бҧл кезде парасимпатикалық
жҥйке жҥйесінің межеқуаты кӛтеріледі (кӛз
қарашығы
жиырылады, артериялық қан қысымы тӛмендейді, брадикардия
дамиды);
● 3-саты
жантәсілім алды
сатысы делінеді. Бҧл
кезде
тыныстың тереңдігі мен жиілігі біртіндеп азайып, тыныс алу
тоқтайды. Мҧны соңғы (терминалдық) ҥзіліс дейді. Бҧл
сатыда адам есінен танады, тыныстық және қан тамырларының
қимылдық орталықтары тежеледі, рефлекстер мҥлде жоғалады.
● 4-саты
ақтық
сатысы делінеді. Соңғы ҥзілістен
кейін
агониялық тыныс (ақтық дем немесе Гаспинг тынысы)
басталады. Алдымен әлсіз демді ішке тарту болады, артынан
ол кҥшейеді, бірақ белгілі мӛлшерге жеткен соң біртіндеп
әлсіреп, тыныс біржола тоқтайды.
Агониялық тыныс кезінде демді ішке тарту барлық тыныс
алуға қатысатын бҧлшықеттердің
әдеттегіден тыс тым қатты
жиырылуымен, дем алуға қальшты жағдайда қатыспайтын
бҧлшықеттердің (ауыз, мойын еттері) қатысуымен, болады.
Бас артқа шалқайып, ауыздың кең ашылуымен ӛліп бара жатқан
адам ауаны ауызымен қармап, жҧтуға тырысады. Бҧл кезде
жҥректің қызмет атқару мҥмкіншілігі әлі сақталып қалады,
ол 5-15 минӛт жиырылуы мҥмкін.
Достарыңызбен бөлісу: