476
тұлға септік, тәуелдік жалғауларын қабылдаған күйінде де,
атау күйінде де молынан кездеседі:
Ішпек, жемек, кимек,
күлмек, көңіл көтермек, құшпақ, сүймек, мал жимақ, мансап
іздемек, айлалы болмақ, алданбастық – бұл нәрселердің бәрі-
нің де өлшеуі бар
(Абай Құнанбаев Шығармаларының толық
жинағы. - Алматы, 1957. - II том. - 218-бет)
96
.
Ойын-күлкімен,
ішпек-жемек, ұйықтамақпен, мақтанмен әуре бол да ішіндегі
қазынаңды жоғалтып алып, хайуан бол деген жоқ
(II, 216).
Бұған бұрынғы «Қасым ханның қасқа жолын, Есім ханның
ескі жолын», Әз Тәуке ханның Күлтөбенің басындағы күнде
кеңес болғанда «Жеті жарғысын» білмек керек
(II, 161).
Әрбір
ғибрат алмақтың өзі де мастыққа жібермей, уақытымен
тоқтатады
(II, 162).
О да қырғыздың нәсілі болмағы таң емес
(II, 221).
Бұл мысалдарда -
мақ
жұрнақты тұлға арқылы іс-әрекет се-
мантикасы білінгенмен, мақсатты келер шақтағыдай «болашақ
іс болжал, мақсат түрінде»
97
айтылмайды.
Бірсыпыра басқа да қыпшақ тобындағы түркі тілдерін-
дегідей, қазақтың қазіргі әдеби тілінде қимыл есімі қызметінде
Достарыңызбен бөлісу: