КСРО Ғылым Академиясының академигі, 1951 жылдан Тәжік Ғылым Ака-
демиясының құрметті академигі.
Қаныш — Имантайдың кенже ұлы. Анасы Сәлима сәбиін емізуге денса-
улығы жарамайды. Нәрестені бауырына алған М ейіз деген аса мейірбан
етженді әйел еді. Сол кісінің ақ сүтін еміп өскен Қаныш екінші анам деп аса
қадірлеп, өзінің тұңғыш қызының есімін М ейіз деп қойды. Ал немересін
өзімен емшектес болған Нұрланның атымен атады.
Қаныштың балалық бал дәурені ауылда өтті. Бір таңғаларлығы мынау
еді. Сол кездерде Семей облысының Павлодар уезінде 16 казак станицасы,
бір уезді қала ж әне 21 қазақ болысы болды. Уезде 17 бастауыш училище
ж әне 3 шіркеу—приходттық мектеп бар еді. Бірақ бір де бір қазақша мектеп
болмауы өкінішті. Балаларын оқытуға ниет еткен қазақ ата-аналар губер-
натордың жарлығымен ғана Омбыдағы арнайы пансионатқа ат арытып
барып, балаларын оқуға тапсыратын. Уезде орыс мектептері болса да не
шара?! Бұл, әрине, патшалық Ресейдің бұратана халықтарға деген жымысқы
саясаты ғой. Осылай Тұранның өз тұрғындары, жан-жақтан қыспаққа алы-
нып, Р есейдің отарлық саясатына қарсы бас көтертпей тұншықтыруын
немен түсіндіруге болады?
Пансионаттың өзі де Павлодардан алыстағы Омбыда орналасқан. Оған
екінің бірінің аяғы жете бермейді. Оның үстіне онда оқитындар дәулетті,
ауқатты байдың балалары еді.
Жоғары мәртебелі шенеуніктің Орынбор губернаторына қазақ балала
рын оқыту үшін мектеп ашу ж өніндегі қатынас хатында былай делінген:
“Еуропа халықтары шыққан биікке қырғыздарды да тайрандатып, өзімізден
оздырып, (оларды үлде мен бүлдеге орап) төбемізге шығарып, көкке қолын
ж еткізу үшін оқытып, білім бермеймін, өмірбақи қой соңында салпақтап
ж үргенін қалаймын. Ғылым-білімнен мақұрым қалып, д ән сеуіп , тіпті
Достарыңызбен бөлісу: |
