8-ТАРАУ
ФОНЕТИКА МЕН ОРФОЭПИЯНЫ ОҚЫТУ
Жоспар:
а
,
1
. Ң азақ тілі дыбыстарын өзге үлттарға үйретудің
ерекш еліктері.
2
. Дауысты дыбыстарды үйрету.
3. Дауыссыз дыбыстарды үйрету.
4. Дыбыстардың айтылу үлгісі.
5. Фонетикалың ж атты ғулар.
щ
8
.
1
. Ң а за қ т іл і д ы б ы стар ы н өзге ү л ттар ға үйретудің
е р е к ш е л ік т е р і
Ж іңіш ке дыбыстар орыс тілінде де бар, бірақ олар өте
ж іңіш ке айтылады. Ал қазақ тіліндегі ж іңіш ке дыбыс
тар ж арты лай ж іңіш ке немесе ж арты лай жуан айты ла
ды. Сондыңтан тіл і оры сш а
ң алы п тасқан оңуш ы лар
ңазақ тіліндеп ж уан-ж іңіш ке аитылатын сөздерді көпке
дейін аж ы рата алмайды. Оларға ңазақ сөзінің бөрі жуан
естіледі. Сондыңтан ж уан сөздерді басыңңырап ж уан
айтуға, ж іңіш ке сөздерді нөзіктендіріп ж іңіш ке айтуға
тырысу керек. Осылай өрі естіп, әрі көріп, әрі өзі қайта-
лап отырған сөз тез ж атталады .
Қазаң тілінде сауат аш у жүмысы дыбыстық жүйемен,
яғни қазақ дыбыстарын саналы түрде
меңгеруге, ж аңа
сөздерді
буынға бөліп оңуға негізделіп, дүрыс оңумен
үштастыра жүргізіледі.
Орыс мектебінің оңушыларына
ңазақ тілі дыбыстарын таныстыру ауызекі сөйлеуден бас-
талады. Оларға негізінен, қазақ тілінің ерекше дыбыста-
рының айтылу, ж азы лу,
жасалу ерекшеліктері баянда-
9-136
129
лады. Қазаң тілінен қиын дыбыстарды оқыту аналитика-
лың жолмен ж үргізіледі, ж аңа дыбысты, өріпті үйрену
анализден синтезге, яғни ж алқы дан ж алпыға да, дыбыс-
тан сөзге ауысып, сатылап отырады. Дыбыстың ж үйенід
басқа өдіс-төсілдерге қарағанда ж алпы сауат ашу үш ін
өлдеқайда үты м ды екен дігі төж ірибеде дәлелденген.
Сондыңтан орыс мектептерінде
қазақ тілі дыбыстарын
үйрету үш ін де осы дыбыстың әдісті қолдану тиімді.
Бүл өдісті іске асыру үш ін төмендегі қағидаларды бас-
ш ылыңңа алған жөн:
Достарыңызбен бөлісу: