Әдебиеттер тізімі
1 Lindmark Månsson, H. Fatty acids in bovine milk fat [Теxt]/ Food & nutrition
research.-2008.- №52(1).- Р. 18-21.
2 Razzaghi, A., Ghaffari, M.H. The impact of environmental and nutritional stresses on
milk fat synthesis in dairy cows [Теxt]/ Domestic Animal Endocrinology. -2023.-Р. 83.
3 Mu, Tong and Hu, Honghong and Ma, Yanfen and Feng, Xiaofang and Zhang, Juan and
Gu, Yaling, [Теxt]/ Regulation of key genes for milk fat synthesis in ruminants. Frontiers in
Nutrition Journal. -2021. Р. 63.
4 Lindmark-Månsson, H., Fondén, R., & Pettersson, H. E. Composition of Swedish dairy
milk [Теxt]/ International Dairy Journal. -2003.-№13(6). - Р. 409-425.
ӘОЖ 619:614.3:637.56 (574.22) (045)
АҚМОЛА ОБЛЫСЫ ҚОРҒАЛЖЫН АУДАНЫ ШАЛҚАР КӨЛІ
БАЛЫҚТАРЫНЫҢ ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ-САНИТАРЛЫҚ БАҒАСЫ
Тлеулесов Р.Б., в.ғ.к., аға оқытушы
Байқоныс Т.Б., 2 курс магистранты
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті
Астана қ.
Қазіргі таңда Қорғалжын ауданында ауланған балықтардың азық-түлік қауіпсіздігі
туралы мәселе туындайды. Осыған байланысты адамдарды тасымалдаушысы балық бо-
лып табылатын аурулардан қорғау мәселелері ерекше маңызға ие. Сондықтан өңдеудің
барлық кезеңдерінде балықтың сапасы мен қауіпсіздігін бағалау өте өзекті [1]. Опистор-
хоз дерті Республикалық эпидемиологиялық стансаның мәліметтері бойынша, соңғы
кездері халық арасында өрши түсуде, бұл Қазақстандағы эпидемиологиялық жағдайдың
алаңдатарлық екенін көрсетеді. Солтүстік Қазақстан және Ақмола облыстарында опи-
сторхоз ауруына эпидемиологиялық мониторинг жүргізу нәтижесінде соңғы 10 жылда
(2011-2021 жж.) описторхоздың сәйкесінше 149 жағдайы тіркелгені анықталды [2].
Нәтижесінде, жоғарыда айтылған мәселеге байланысты Ақмола облысы Қорғалжын
ауданы Шалқар көлі балықтарына ветеринариялық-санитариялық сараптау жүргіздік.
Балықтардың
гельминтоздармен
және
бактериоздармен
жұқтыруын
гельминтологиялық және клиникалық зерттеу арқылы жүргізілді. ҚазАТУ ветерина-
рия кафедрасының «Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі» зертханасының базасында зерттеу
жүргізілді. С.Сейфуллин. Зерттеу толық гельминтологиялық зерттеу әдісімен жүргізілді,
ол қабыршақтарды, желбезектерді, көздерді, ішкі мүшелерді және бұлшықеттерді көру
және компрессорлық әдіспен зерттеуді қамтыды. Бұл ретте, әсіресе жиі кездесетін
гельминтоздарды анықтау мақсаты қойылды. Балықтардың паразиттермен зақымдану
дәрежесін сандық анықтау үшін инвазияның қарқындылығы мен экстенсивтілігі, соны-
мен қатар паразиттердің көптік индексі сияқты көрсеткіштер қолданылды[3].
99
Описторхозға зерттеу кезінде балықты жарып сойғанда белгілі бір схеманы ұстану
керек. Біріншіден, біз тіндерді немесе мүшелерді тексереміз, олардың түсіне, өлшеміне,
пішініне, консистенциясы мен патологиялық белгілердің болуына назар аударамыз. Осы-
дан кейін біз балықтың әр түрі мен тұқымдастары бойынша әрбір паразит үшін инвазияның
экстенсивтілігі мен қарқындылығын жеке есептейміз. Тіндер мен мүшелерден кейін ми-
кроскоп немесе трихиноскоп арқылы тексереміз [4].
Балықтардың гельминтоздармен инфекциясын анықтау кезінде ішкі ағзалар,
бұлшықеттер, тері, желбезек, көздері зерттеледі. Соның ішінде трихинеллоскоптың
көмегімен бұлшықет бөлімдерін, желбезектерді, шырышты және қабыршақтарды
компрессорлық зерттеу жүргізілді (1- сурет) [5].
1 сурет - Трихинеллоскоппен зерттеу
Жұқпалы аурулардың клиникалық белгілерінің болуына және паразиттік аурулардың
қоздырғыштарының бар-жоғына Шалқар көлінен мөңке балығынан 22 дана, тор-
та балығынан 13 дана, шортан балығынан 5 дана және алабұға балығынын 8 данасы
зерттелді.
1 кесте- Шалқар көлі балығынын органолептикалық көрсеткіштері
Көрсеткі-
штер
Балық түрлері
мөңкеn=22
Алабұға n=8 Шортан n=5
Тортаn=13
n=17
Күмәнді n=5
n=10
Күмәнді n=3
Шырыш
Мол,
мөлдір, бөтен
иіс жоқ
Сәл
бұлдыр,
жабысқақ
Мол,
мөлдір,
бөтениіссіз
Мөлдір,
иіссіз
Мол,
мөлдір, бөтен
иіс жоқ
Сұр түсті,
жабысқақ
Қабыршақ Тегіс, жылтыр,
шығаруқиын
Күңгірт, жеңіл
жұлынады
Жұмсақ,
жылтыр,
әрең
жұлынады.
Тегіс,
жылтыр,
шығаруқиын
Жылтыр,
оңайтартылады
Күңгірт, жеңіл
жұлынады
Көз
Шығыңқы,
таза, қасаң
қабығы мөлдір
Көз алмасы
төмен түскен
Дөңес,
таза, қасаң
қабығы
мөлдір
Дөңес,
таза, қасаң
қабығы
мөлдір
Таза, аздап
түскен, қасаң
қабығы мөлдір
Көзі терең түскен
Ауызы
жабық
Жартылай
ашық
жабық
жабық
жабық
Жартылай ашық
Желбезек
Түсі қызыл,
кілегейі
мөлдір,
қақпақшалары
тығыз
Ақшыл-
қызыл,
кілегейі
лайлы,
қақпақшалары
ашықтау
Түсі ашық
қызыл,
кілегейі
мөлдір
Түсі ашық
қызыл,
кілегейі
мөлдір
Түсі ашық
қызыл,кілегейі
мөлдір
Әлсіз сұр, иісі
қышқыл,желбезек
астында балшық
қалдықтары та-
былды
100
Іштің және
ішкі
ағзалардың
жағдайы
Іші қампиған;
ішкі мүшелері
жақсы
көрінеді
Іші ісінген;
ішкі мүшелері
әрең ажыра-
тылады, өт
қабы үлкейген
Іші
ісінбеген;
ішкі
мүшелері
жақсы ажы-
ратылады
Іші
ісінбеген;
ішкі
мүшелері
жақсы ажы-
ратылады
Іші қампиған;
ішкі мүшелері
жақсы ажыра-
тылады
Ішкі ағзалары
сарғайған,
мүшелері
нашар
ажыратылады
Консистен-
циясы
Конси-
стенциясы
тығыз; балық
бүгілмейді;
етті сүйектен
ажырату қиын
Консистенци-
ясы серпімді;
ет жеңіл
сүйектен алы-
нады.
Конси-
стенциясы
серпімді;
балық аздап
бүгіледі, ет
сүйектерден
әрең
бөлінеді
Конси-
стенциясы
серпімді;
балық аздап
бүгіледі, ет
сүйектерден
әрең бөлінеді
Консистенция-
сы тығыз; балық
бүгілмейді; етті
сүйектен ажы-
рату қиын
Консистенциясы
серпімді,
ет жеңіл
сүйектен
алынады.
Барлық зерттелген балық үлгілерінде органолептикалық көрсеткіштер қалыпты шек-
терде болды. Қабыршақтары жылтыр, көздері томпайған, шырыш таза, өзіне тән иісі
бар. Желбезек қақпақтары тығыз орналасқан, желбезек түсі қызылдан қою қызылға
дейін болды, 13 торта балықтын 3данасынан желбезек астында балшық қалдықтары мен
қоқыс табылды. Ішкі ағзалары зақымданбаған, анық көрінеді, іштері ісінбеген. 22 мөңке
балықтын 1 данасында өт қабы үлкейген(2-сурет) және 4 данасының іштері ісініп, ішкі
мүшелері әрең ажыратылды.
2- сурет - өт қабының ісінуі
Гельминтологиялық зерттеу нәтижелері бойынша сынамаларда гелминттер
анықталмады.
Қорытындылай келе органолептикалық зерттеулер бойынша 48 балықтың 40-ы
яғни 91,6% балауса деп танылса, қалған 8 дана балық 8,3% күмәнді деп таныл-
ды. Гельминтологиялық зерттеу нәтижелері бойынша сынамаларда гельминттер
анықталмандықтан балауса деп танылып шектеусіз сатылымға жіберіледі.
Достарыңызбен бөлісу: |