Оқу ісінің меңгерушісі:
Қазақ әдебиеті
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Кіріспе. Әдебиет - өнердің бір саласы
|
Сілтеме
|
Қазақ әдебиеті оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Такта,флипчарт,оқулық, сұрақтарға жауап беру, салыстыру, постер салу, дәптермен жұмыс,рефлексия жасау
|
Жалпы мақсаттар
|
1.Білімділік: Оқушыларға өнердің бір саласы болған –
әдебиет туралы білім беру.
2.Тәрбиелік: Оқушыларды адамгершілікке, ізгілікке баулу, достыққа тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: Оқушылардың әдеби дүниетанымдарын кеңейту.
Сабақтың типі: жаңа сабақты түсіндіру сабағы.
|
Оқыту нәтижесі
|
Оқушыларды ана тілді құрметтеуді ұғына білуі,АКТ пайдалана алуы
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Оқушыларға психологиялық ахуал туғызу
|
«Қара жорға » биін билету арқылы сыныпта психоло-гиялық ахуалды қалыптастыру
|
Ортаға шығып «Қара жорға» биін билеу арқылы көңіл күйлерін көтеру
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
BLUB TREE-ді қолдана отырып бастауышта не үйренгендерін білу
|
Мағынаны тану
|
Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Әдебиет – ол да көркемөнер. Көркем өнердің сәулет, мүсінші, сурет, музыка сияқты түрлері болады.
Көркем әдебиет адамның тілімен берілетіндіктен, өнердің барлық түрінің әсерін тудыра алады. «Дүниенің көрінген һәм көрінбеген сырын түгендеп білмесе, адамдықтың орны болмайды» деп Абай айтқандай, көркем әдебиет бізді адам өмірі, әлемнің сырлары, табиғат келбеті туралы көрінетін және көрінбейтін ұғымдармен сусындата алады, ішкі сезімді аңғарып, сезінуге үйретеді. Сонымен бірге көркем әдебиетте автордың өз көңіл – күй қалауы, өзіндік көзқарасы тұрғысынан жеткізетінін есте ұстаймыз.
Көркем әдебиеттің әр түрін жақсы танып – білген адамның көркем шығарманы дұрыс түсінуге дайындығы болады. Бесінші сыныпта біз оның өлең, дастан, роман повесть сияқты түрін білетін боламыз. Жанрдың еркшеліктерін аңғара отырып, шығарманы көркемөнер түрі ретінде қабылдауға үйренеміз, олардың авторлары туралы түсінік аламыз.
Сондай – ақ әдебиеттің үлкен бір түрі – ауыз әдебиетінің үлгілерімен де танысамыз. Сөйтіп әдебиеттің әр түрін біліп көркем әдебиет туралы тұтас ұғым аламыз. Көркем әдебиет үлгілерін оқу арқылы біз ішкі рухани дүниемізді байыта түсеміз, білімнің адамгершілік қасиеттердің жаңа биіктеріне шығамыз. Дұрыс оқып, сауатты жазуға одан әрі жаттығамыз. Кітап біздің ажырамас досымызға айналатын болады.
VІ. Түсінік тексеру:
Әдебиет не туралы ғылым?
Әдебиеттің өнердің басқа түлерінен айырмашылығы неде?
Көркем әдебиет туралы А.Құнанбаев не деген?
Көркем әдебиет бізді неге үйретеді?
5- сыныпта біз көрке әдебиеттің қандай түрлерімен танысамыз?
Бізге көркем әдебиеттің қандай пайдасы бар?
|
Ой қозғау
|
Диалогқа түсу /сыныпқа сұрақ қою/
Ана тілі дегеніміз не?
Ұлт тілі,ділі дегенді қалай түсінеміз?
Топқа стикерлер арқылы бөлу
І топ «Қазақ тілінің кешегісі»
ІІ топ «Қазақ тілінің бүгіні»
ІІІ топ « Қазақ тілінің болашағы
|
Диалогқа түсіп,сұрақтарға жауап беру
Топқа бөлініп ,пікір таластырады.
|
Сергіту сәті
|
Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.
Жаттығу жасаймын.
Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ
Жаттығу оңай-ақ.
|
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Ой толғаныс
|
Бір біріне сұрақ қойдыру арқылы өздеріне бағалату
|
Үй тапсырмасы
|
Әдебиет - өнердің бір саласы туралы түсінік.
|
Үй тапсырмасын білу, түртіп алу
|
Бағалау
|
Формативті бағалау
|
Өзін өзі бағалау
|
Кері байланыс
|
Оқу ісінің меңгерушісі:
Қазақ әдебиеті
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Халық ауыз әдебиеті. Тұрмыс-салт жырлары
|
Сілтеме
|
Қазақ әдебиеті оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
«Қазақ тілі» энциклопедиясы.
|
Жалпы мақсаттар
|
Білімділік: Оқушылардың халық ауыз әдебиеті туралы білімдерін кеңейту.
Тәрбиелік: Оқушыларды халық ауыз әдебиет туындыларын қастерлеуге, елжандылыққа тәрбиелеу.
Дамытушылық: Оқушылардың қосымша деректер арқылы әдеби дүниетанымдарын кеңейту.
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты оқушыларды төмндегі гүлдердің аттарына сай топқа бөлемін.
1-раушан гүлдері тобы
2-сарғалдақтар тобы
3-лала гүлдері тобы
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Оқушылармен сәлемдесу.
Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Әдебиет не туралы ғылым?
Әдебиеттің өнердің басқа түлерінен айырмашылығы неде?
Көркем әдебиет туралы А.Құнанбаев не деген?
Көркем әдебиет бізді неге үйретеді?
5- сыныпта біз көрке әдебиеттің қандай түрлерімен танысамыз?
Бізге көркем әдебиеттің қандай пайдасы бар?
|
Мағынаны тану
|
Қазақ әдебиеті екіге бөлінеді: біріншісі – ауыз әдебиеті, екіншісі – жазба әдебиет. Ауыз әдебиеті елдің жазу өнерін білмей жүрген кезінде шыққан сөз өнері. Жазу өнері болмаған соң, елдің тарихы, өмірі, тұрмысы, салты, туған жері, өнері, арманы әдемі мәнді әңгімелерімен айтылған. Ауыз әдебиетінің шығарушыларының аты – жөні бізге белгісіз. Олар басында ауызша шығарылған және бір ауыздан екінші ауызға көшіп, ауызша айтумен сақталған. Ескіліктен қалған ондай сұлу, дәмді сөздерді жалғыз адам ғана біліп қоймайды, жалпақ ел болып үйреніп, түгелімен есінде сақтайды. Ел болып кейінгілерге көркемдеп, әсерлі етіп айтып беріп отырады. Ауыз әдебиеті осылай пайда болады. Ауыз әдебиетінен елдің даналығын, танымын, тәлімін, мінез- құлқын түгел білеміз.
VІ. Түсінік тексеру:
Қазақ әдебиеті нешеге бөлінеді?
Ауыз әдебиеті деген не?
Жазба әдебиет деген не?
Ауыз әдебиетінің үлгілері бізге қалай жеткен?
Ауыз әдебиеті қалай пайда болды?
Ауыз әдебиетінің бізге берері не?
|
Сергіту сәті
|
Еркiн ұста денеңдi,
Тарсылдатпай едендi,
Орнымыздан тұрып алып.
Жүгiрейiк бiр уақыт,
Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.
Аяқты алға созайық,
Тiк көтерiп, қозғайық,
Тым сылбыр да болмайық.
Алға қарай озбайық,
Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.
|
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Ой толғаныс
|
Халық ауыз әдебиетінің түрлері:
Тұмыс – салт жырлары
Ертегілер
Мақал – мәтелдер
Жұмбақтар
Шешендік сөздер
Аңыз – әңгімелер
Батырлар жыры
Ғашықтық жыры
|
Үй тапсырмасы
|
1. Халық ауыз әдебиеті туралы түсінік
2.Ертегілер оқу
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын арқылы өзін-өзі бағалау
|
Парақшаларды толтырады
|
Кері байланыс
|
Оқу ісінің меңгерушісі:
Қазақ әдебиеті
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Төрт түлік мал жайындағы өлең-жырлар.
|
Сілтеме
|
Қазақ әдебиеті оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
«Қазақ тілі» энциклопедиясы.
|
Жалпы мақсаттар
|
Оқушыларды төрт түлік түрлерімен таныстыру, олардың төлдерін қалай шақырту керектігін, атасын, оларды бағатын адамдардың қалай аталатынын сәйкестендіру тестісі арқылы орындату, өленді түсініп, мәнерлеп оқуға үйрету.
|
Оқыту нәтижесі
|
Топқа бөлу
|
3 топқа тапсырма:
1 - топ:
Бұл ертегіден
не ұнады?
2 - топ:
Бұл ертегіден
не ұнамады?
3 - топ:
Сен болсаң не
істер едің?
Өтілген ертегілерді жүйелеу (сызбамен жұмыс). 3 топқа бөлінген ертегілерді аттарын дауыстап оқу.
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Орманда кірпі келеді,
Саңырауқұлақ тереді.
Кездесті, міне, керегі:
Екеуі қайың астынан.
Біреуі терек қасынан.
Қанша олар болмақ есепте,
Тоқылған салса себетке?
|
Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Үй жұмысы дәптерлерін тексеру.
|
Мағынаны тану
|
Оқулықпен жұмыс. Жұмбақты оқып, шешімін табу. Мақал - мәтел оқу. Мағынасын түсіндіру. Қой туралы жырды мәнерлеп оқу. Жылжымалы тақтамен жұмыс.
Қойдың атаулары: қозы→ марқа→ тоқты→ тұсақ→ саулық.
Қойдың пайдасы
↓ -------------------- ↓ ------------------ ↓ -------------------- ↓
Еті --------------- Майы ------------ Жүні -------------- Терісі
↓ ------------------ ↓ ------------------ ↓ --------------------- ↓
Жұмсақ ------- Емдікке -------- Текемет киім ------- Былғары
Төрт түліктің пайдасы
Төрт түлік малдың ең қасиеттісі түйе болып табылады. Қазақ халқы түйені дала кемесі деген. Ол шөлге шыдамды, жүк артса - көлік, жесе - ет, ал жүні - киімге жараған. Қазақтар түйенің жүнінен жүн шапандар киген, ол жеңіл, жұмсақ әрі қыста жылы болған. Тағы түйенің жүнінен тек жамылғы көрпелер жасаған, аяқ асты тастауға болмайды деп төсеніштер жасамаған. Түйенің шудасы қайнатып, емге пайдаланған, ал терісінен ер қаптаған. Ал сүтін болса емге пайдаланған. Сүті қою, құнарлы. Сүтінен шұбат, құрт, балқаймақ, т. б. жасаған.
Сиыр малың қазақтар көбінесе тамаққа жараған сиырды кейде көшке де, егіске де пайдаланып отырған. Сиыр да үйдің берекесі, айран - сүттің көзі, отбасының асыраушысы ретінде қадірлі мал болған. Ертеде сиыры жоқ үй ас - ауқаты жұтаң болып есептелген. Ертеде сиырдың терісінен құдықтан су тартатын қауға ыдыстар, қымыз ашытатын сабалар, сусын құятын торсықтар жасаған. Тіпті сиырдың тезегін отын ретінде, егіншілікке пайдаланған. Ал мүйізінен тарақ жасаған.
Қой төрт түліктің ішіндегі қазақтың сүйіктісі «Мал өсірсең қой өсір, пайдасы оның көл көсір» деген қазақ атамыз. Өзі өсімтал, тез ет алып қонақ кәдеге жарап отыратын, сүті майлы әрі жұғымды. Қой мен ешкінің иленген терісі түрлі сырт киім мен аяқ киім тігуге пайдаланған. Қойдың жүнінен киіз басып, жіп иіріп, баулар жасалады, кілемдер, текеметтер тоқылады.
Қазақ халқы қой мен ешкіні «уақ мал» деп атайды. Ешкі өте өсімтал мал. Ешкінің еті жеңіл, әрі сіңімді, сүті өте құнарлы. Ешкінің сүттісін арнайы ұстап, ана сүтіне жарымаған баланы ешкі сүтімен асыраған. Ешкінің серкесін әрдайым қойдың отарына қосып отырады, оның бүкіл отарды бастап, жайылымға апарып, әкелетін қасиеті бар. Ешкі жеңілтек мал деп есептелген, мінезі ұшқалақ, шыдамсыз баланы «ешкі құсап селтеңдеп» деп ешкіге теңеп отырады. Тағы ешкінің жүнінен түбіт орамалдар тоқиды. Ол жылы әрі жұмсақ болады.
Қазақтың қасиетті малдарының бірі - жылқы. Ат - ер қанаты. Жылқы жүйрік, әрі өте төзімді мал оны салт мінуге, күш көлік ретінде пайдаланады. Сайын далада ұшқан құспен жарысып, халық үшін атқа мініп жауға шапқан батырларымызда аз емес. Қымызды емге пайдаланған, бойыңды қыздырып қысты күні жылы әрі жұғымды болады. Жылқының жалынынан, құйрығынан арқан жіп есілді, етінен қазы - қарта, жал - жая жасайды.
Төрт түліктің пайдасы туралы өлеңдер ( қымыз, шұбат, сүт т. б. )
|
Сергіту сәті
|
Бала, бала, балапан,
Қане, қайсы, алақан.
Саусақтарың әйбат,
Былай-былай ойнат.
Бала, бала, балапан,
Қане, қайсы, алақан?
Саусақтарың әйбат,
Былай-былай ойнат.
|
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Ой толғаныс
|
Тыйым сөздер.
* Қой қырқатын қырықтықты бос қайтармайды, жүнге орап береді.
* Қой қоздап жатқанда біреуге мал сыйламайды, сатпайды.
* Мал айдап келе жатқан адамға "айдар көбейсін" дейді, ал малшыға "бағар көбейсін" дейді
* Малдың алдынан бос ыдыспен шығуға болмайды.
* Мал сүйегін пешке салма.
* Қойдың жүнін, мүйізін отқа жақпайды.
* Ақты төкпе
Малды теппе
* Малға теріс мінбе
* Малдың басынан ұрма
Мақал – мәтел мәйегі:
1. Мал өсірсең қой өсір
Өнімі оның көл көсір
2. Малды баға биі, бабын таба біл
|
Үй тапсырмасы
|
Төрт түлік туралы мәліметтер жинақтау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшалары арқылы көршісін бағалау
|
Парақшаларды толтырады
|
Кері байланыс
|
Оқу ісінің меңгерушісі:
Қазақ әдебиеті
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Наурыз жырлары
|
Сілтеме
|
Қазақ әдебиеті оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Суреттер,таратпалар
|
Жалпы мақсаттар
|
Білімділігі: Оқушыларды тұрмыс –салт жырларымен,соның ішінде наурыз өлеңдерінің түрлерiмен таныстыру, т.с. жырлары туралы бiлiмдерiн бiр жүйеге келтiру; ерекшелiгi, ұлттық сипаты, түрлерi туралы оқушыға жаңа бiлiм беру;
Дамытушылығы: Оқушылардың көркем әдебиеттi оқуға деген ынтасы мен ықыласын арттыру, сөздiк қорын, логикалық ойлау, дұрыс сөйлеу дағдыларын дамыту;
Тәрбиелілігі: Наурыз өлеңдері арқылы жақсылыққа, өз халқының әдебиетiн , мәдениетiн дәрiптеуге тәрбиелеу, ұлттық сананы қалыптастыру, табиғатты сүюге, аялауға тәрбиелеу;
|
Оқыту нәтижесі
|
Оқушыларды тұрмыс – салт жырларымен, соның ішінде наурыз өлеңдерінің түрлерімен таныстыру, т. с. жырлары туралы бiлiмдерiн бiр жүйеге келтiру; ерекшелiгi, ұлттық сипаты, түрлерi туралы оқушыға жаңа бiлiм беру
|
Топқа бөлу
|
1.Оқушылармен сәлемдесу
2.Кезекшімен сұхбат
3.Оқушылардың сабаққа деген ынтасын көтеру.
4.Топқа бөлу (Нақыл сөздерді дұрыс құрастыру арқылы)
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Орманның бiз емшiсiмiз,
Тоқ, тоқ, тоқ (партаны үш рет ұрады).
Құрт бiткендi жоқ етемiз,
Жоқ, жоқ, жоқ (қимыл көрсетедi).
Тоқ, тоқ, тоқ,
Жоқ, жоқ, жоқ.
|
Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады
|
Қызығушылықты ояту
|
Ал халайық жараңдар
Наурыз келді, қараңдар
Құлпыруда далам бар
Қуануда адамдар,
Наурыз келді, қараңдар!
Наурыз келді жыл келді
Дала жайнап гүлденді
Көңілдерге қуаныш
Жүректерге нұр берді,
Наурыз келді, жыл келді!
Қырлар көкке оранды
Құстар қайта оралды
Жылы шуақ молайды
Қарлы ызғар жоғалды
Толған кезі ырыстың
Қызған кезі жұмыстың
Келді Наурыз, Жаңа жыл,
Ұлы күні ұлыстың
5.Тыңда ағайын тыңдаңдар
Тойда босқа тұрмаңдар
Наурыз әнін шалқытып
Наурыз жырын жырлаңдар
|
Мағынаны тану
|
Наурыз өлеңдері
Наурыз мейрамы — өте ерте заманнан бері халықтар тойлап келе жатқан тұрмыстық мереке. Ол парсымыз «Наурыз» жаңа күн деген сөзінен шыққан. Бұл жөнінде халқымыздың кемеңгер ұлдары Абай, Шәкәрім, Мұхтар Әуезов, Ахмет Байтұрсынов біршама деректер жинаған. Күн мен түн теңелген, мал төлдеп, адамның аузы аққа тиген, жер бусанып, малдың аузы көкке тиген ырыстың басын қазақ елі – «Ұлыстың ұлы күні»- деп атайды екен. Наурыз - күні жаңарудың, өсудің, түлеудің басы. Наурыз күні — имандылық мереке. Алдына келген атанның құны болса да кеш. Наурыз — көктем мерекесі, еңбек тойы, ырыс пен молшылық бастауы. Наурыз мерекесі — мейірімділік, қайырымдылық мейрамы.
Қыс өтіп, қар кетіп
Шырайлы жаз жетіп
Шаруаның кенелген
Мейрамы ежелден
1. Наурыз көже туралы сұрақ – жауап ұйымдастыру.
2. Наурыз, көктем туралы тақпақтар айтқызу.
Кітаппен жұмыс
1. Мәнерлеп оқыту
2. Мәтін мазмұнымен таныстыру
3. Наурыз сөзінің мағынасын ашу
|
Сергіту сәті
|
Шаршасаңдар, балалар,
Қолдарыңды созыңдар.
Саусақтармен ойнаңдар,
Қолдарыңды сермеңдер.
Денелерiң шынықсын,
Саналарың тынықсын.
|
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Ой толғаныс
|
Наурыз туралы әңгімелей келе түркі халықтарының «Наурыз» мерекесін қалай қарсы алатындықтарын экран арқылы көрсету. 5. Кері байланыс.
Сабақ бойынша ойыңды білдір
|
Қандай жаңа білім алдың?
|
Алған біліміңді қолдана аласың ба?
|
Саған қиындық тудырған түсініктер
|
|
Үй тапсырмасы
|
Үйге тапсырма наурыз мерекесіне арналған өлеңдерді жаттап келу
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Өзін-өзі бағалау
|
Парақшаларды толтырады
|
Кері байланыс
|
Достарыңызбен бөлісу: |
