Сәлім меңдібаев армысың, алтын таң! Журналист жазбалары Қостанай – 2013 ж
жүктеу/скачать 4,75 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- АВТОР ТУРАЛЫ
- І ТАРАУ. БІЗДІҢ ЕЛДІҢ АРУЛАРЫ
- ІІ ТАРАУ. ОЛ КҮНДЕРДІҢ ӨШПЕС ДАҢҚЫ
- ІІІ ТАРАУ. ТАҒЫЛЫМ
- ІV ТАРАУ. СЫР-СҰХБАТ
- V ТАРАУ. РЕЦЕНЗИЯЛАР
- АРМЫСЫҢ, АЛТЫН ТАҢ!
БИ-АҒАҢА ҚАРЫЗДАРМЫН Бала жастан журналист болуды армандап, ес білгелі қолыма қалам алып, газет-журналдарға хабар-ошар жазатын әдетім бар-ды. Бесінші сыныпта оқып жүрген кезімде "Қазақстан пионері" газетінде ең алғашқы мақалам жарық көріп, төбем көкке жеткендей еді. Кейін Қостанайдағы Ыбырай Алтынсарин атындағы №1 мектеп-интернатта оқып жүргенде де бөтен мамандық туралы тіпті ойлаған да жоқпын. Орыс тілі мен әдебиетінен сабақ беретін ұстазым Панна Александровна Рыбалова да, сынып жетекшісі, қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен беретін Бөпіш Алматова апайым да менің қалауыма үнемі қолдау көрсетіп, қамқорлық танытып жүрді. Бірақ ол кезде журналист кадрларын тек Алматыдағы қазақтың маңдайына біткен жалғыз университеті С.М.Киров атындағы оқу ордасы даярлайтын. Және заң факультеті мен журналистика факультетіне екі жыл өндірісте жұмыс істеп, ысылған, өзіндік көзқарасы қалыптасқан жастарды қабылдайтын. Журналистика факультетіне түсушілер үшін алдын ала шығармашылық конкурс өтетін, оған газет-журналдарда шыққан мақалалардың қиындыларын тапсыру керек-ті. Бұл жағынан менің қысылатын ештеңем жоқ, Рудныйда, жөндеу-механика заводында, токарь болып екі жыл жұмыс істегенде жазып, жариялаған материалдарымның өзі қалың бір папка еді. Ал токарьлық мамандықты мектепте оқып жүргенде алған едім, апта сайын бір күн кәсіби даярлық сабағын Қостанай жөндеу-механика заводының бір цехында өткізіп жүрдік. Соңында емтихан тапсырып, 3 разрядты токарь мамандығын алып, екі жылдық еңбек өтілі үшін сол мамандығым бойынша еңбек еттім. Ақыры арман арқалап, Алматыға аттанар күн де келді. Тамыз айының аптап ыстық күндерінің бірінде Қостанай-Алматы поезының жалпы вагонына отырып, жолға шықтым. Вагон іші ығы-жығы халық. Қасымда отырған қараторы қаршадай қыз бір кітапты оқиды да өзімен-өзі мырс етіп күледі. Кітап бетін аударады да езуіне қайта күлкі үйіріледі. – Қарындасым, қызық кітап па? – деймін үнсіз отыруды жөн көрмей. – Өте қызық, – дейді қыз. Ақыры сол кітапты сұрап алып, түнде тамбурға шығып бір демде оқып шығайын. Расында да, тамаша туынды екен. Бейімбет Майлиннің "Азамат Азаматович" романы. Міне, Би-ағаңның осы кітабы менің қолыма тегіннен-тегін түспеген екен. Университетте қабылдау емтиханында билеттегі бірінші сұрақ та Бейімбет Майлиннің "Азамат Азаматович" романы еді. Емтихан қабылдап отырған Бақытжан Кәрімов және Қабижан Құсайынов ағаларым: – Бала, "Азамат Азаматовичті" оқыдың ба өзің? – деп сұрады. – Иә. – Онда айта қойшы, сол Азамат Азаматовичтің шын аты кім еді? – Қожалақ Күркілдеков... – Міне, білетін баланыкі осы, – деп қағазыма "отлично" деп жазып, басқа ештеңе сұрамастан "Жол болсын!" деді. Мен де Би-ағаңның аруағына сыйынып, бөлмеден жадырап шықтым. Сол "отличноның" басқа да емтихандарға әсері болып, қара шаңырақтың студенті атанып шыға келдім. Шынын айтайын, біз мектепте Би-ағаң шығармашылығын оқыған жоқпыз, оның мұндай романының бар-жоғынан да хабарсызбыз. Поездағы сол кездейсоқ кездесу болмаса, салым суға кетіп, Қостанайға қайта оралуым ғажап емес еді... Ал қызметке сол Би-ағаң негізін қалап, шығарған кешегі "Ауыл", бүгінгі "Қостанай таңы" газеті редакциясына келіп, қырық жылдан астам уақыт тер төгіп жатсам оны да тағдырдың бұйрығы деп білемін. Осынша уақыттың тең жартсында сол Бейімбет Майлин атқарған шаруаны жалғастырып келе жатқанымды ерекше мақтан етемін. Жұмыс бөлмемде Би-ағаңның суреті ілулі тұрғанына да талай жылдың жүзі болды. Редакция ғимаратының қабырғасына ескерткіш тақта ілінген. Жылда ретін тауып, Би-ағаңа қатысты ең болмаса бір-екі мақала жазатыным бар. "Пірім менің – Би-аға!", "Би-ағаңнан ұялып жүрміз", "Би-ағаң алдындағы бір парызымыз", "Ақтөбе – көп төбенің бірі емес", "Қайран, Би-аға!" және басқа мақала-очерктер сол ұлы жазушы, ұлы журналист Майлинге арналған еді. "Қостанай таңының" 90 жылдығы тұсында аруағы риза болсын деп Би-ағаңды тағы да бір еске алып, тағзым етіп, осы мақаланы жариялаған едім...
С.Т.Меңдібай «Әскери ерлігі үшін», «Еңбектегі ерлігі үшін», «Тың және тыңайған жерлерді игергені үшін», «Еңбек ардагері», «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне – 10 жыл» медальдарымен және Бүкілодақтық халық шаруашылығы жетістіктері көрмесінің күміс медалімен, Қазақ КСР-і Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен, Қазақстан Республикасының Құрмет грамотасымен, ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Құрмет грамотасымен марапатталған. Елбасының Алғыс хатына ие болған. «Жүрек лүпілі» (әңгіме, новелла, очерктер. Алматы 1998ж. «Алатау»), «Еменнің айыр бұтағы». (Көркем-публицистикалық шығармалар жинағы. Қостанай Баспа үйі. 2001ж.) «Мөп-мөлдір дүние» (Хикаят. Алматы. «Алатау» 2003ж.), Ілияс Омаров (Естеліктер. Құрастырған және алғысөзін жазған С.Меңдібаев, Алматы. «Санат» 2003ж.), «Еркімбайдың Сұлтаны» (Деректі хикаят. Қостанай Баспа үйі. 2009ж.), «Терең тамыр» (Тарихи-этнографиялық хикаят. Қайсар Әліммен бірлесіп жазған. Астана. «Фолиант». 2009ж.), «Тұмарымыз – Түркістан» (2013 ж. «Центрум»), Біздің елдің жігіттері» (2013ж. «Центрум) кітаптарының авторы. «Армысың, алтын таң!» – автордың сегізінші кітабы. МАЗМҰНЫ
Армысың, алтын таң! (Оқырманға арнау сөз) І ТАРАУ. БІЗДІҢ ЕЛДІҢ АРУЛАРЫ 1.Өшпейтін із (Зұлқия Тойшыбайқызы).................................................................. 2.«Туған жердің армансыз тердім гүлін» (Кәмшат Дөненбаева).......................... 3.Әсияның әсем әлемі (Әсия Беркенова)................................................................. 4.Төңірегіне нұр шашқан (Айткүл Атымтаева)...................................................... 5.Азаматын ардақтаған (Бикеш Меңтаева)............................................................. 6.Жар.Ана.Ұстаз. (Қазыкен Әбдірахманова).......................................................... 7.Ана әлдиі (Зейнелғарап Ақмейілқызы)................................................................ 8.Анамыздай қамқор еді (Панна Александровна Рыбалова)................................. 9.Әйел тағдыры (Күләш Жетпісбаева).................................................................... 10.Жарты ғасыр жарасқан (Жәлел мен Бағытай Сұлтанғазиндер)....................... 11.Кітап патшалығының патшайымы (Гүлжамерия Қазина)................................ 12.Меруерт десе Меруерт (Меруерт Қалаусызова)................................................ 13.Өмірдің мәнін ұққан (Ерен Дүйсекова).............................................................. 14.Қазақтың келіндері-ай... (Гүлжауһар Ерментаева)............................................ 15.Мөп-мөлдір дүние (Қыздарға жазған хаттардан).............................................. 16.Гагарин, «Қаракөз» және әдемі қыз.................................................................... ІІ ТАРАУ. ОЛ КҮНДЕРДІҢ ӨШПЕС ДАҢҚЫ 17.Орны оның ерекше (Серәлі Жәкетов)................................................................ 18.Жауынгер Жетпісбаевтар көшесі........................................................................ 19.Арманда кеткен бір арыс (Сұлтан Еркімбаев)................................................... 20.Жарқайыңның саясы (Оразбек Жанақаев)......................................................... 21.Құрыштан құйған құдірет (Тасмен Имашев)..................................................... 22.Елін сүйген есіл ер (Қабду Сүлейменұлы)......................................................... 23.Екі аяқтан бірдей айырылып... (Едірес Ағыбаев).............................................. 24.Анаға хат (Хамит Нұрқанұлы)............................................................................ 25.Елін қорғаған есіл ер (Нүркен Жалмұхамедов)................................................. 26.Шәкірт жүрегіне жол тапқан (Кәмеш Жаманқұлов)......................................... 27.Арманда кеткен есіл ер (Ғазымбек Шортанбаев).............................................. 28.Ұлы ерлік шежіресі.............................................................................................. ІІІ ТАРАУ. ТАҒЫЛЫМ 29.Аспантай абыз-әулие............................................................................................ 30.Қос арыс (академик Сұлтанғазин мен академик Алдамжар)........................... 31.Төтенше және өкілетті елші (Мәлік Фазылов).................................................. 32.Ақиығы Ақсудың (Аманғали Сегізбаев)............................................................ 33.Алты інінің ағасы (Ақтас Дәнекенов)................................................................ 34.Тар жол, тайғақ кешу (Заеке Мұхамедиев)........................................................ 35.Ұлы Ахаңның бір ұрпағы (Қазымбек Жақыпбекұлы)..................................... 36.Өмірдің мәнін ұққан (Ғалихан Мәулетов)......................................................... 37.Қатарының алды болған (Әбдікәрім Бәйекенов)............................................... 38.«Кім мөлдір болса, соның жолдасымын» (Айтжан Қосжанов)....................... 39.Қаламгер бақыты (Дәуренбек Ахметбеков)....................................................... 40.Әке.Бала.Немере.Шөбере. (Нұрғалиевтер әулеті)............................................. 41.Қараобаның құрметтісі (Сейту Қоржынов)....................................................... 42.Жайылымда туған жақсы аға (Хамит Жансарин)............................................. 43.Ұлылардың үндесуі (Баукең мен Ілекең)........................................................... 44.Әке өнегесі (Қабаш Қозыбаев және оның ұрпағы)........................................... 45.Армандастар қайда, абзал достар қайда?........................................................... 46.Атадан ұл туса игі (Қайролла Меңтаев)............................................................. 47.Бес күндік мына жалғанда...................................................................................
49.Сырым менің – жырымда (Тоқтарбай Қадамбаев)............................................ 50.Елімізде туған әрбір сәби... (Тоқтарбай Қадамбаев)......................................... 51.Жеріме көңілге алған барып қалсам (Қайсар Әлім)......................................... 52.Бүгінгінің басты ұраны – «Ойлан, қазақ!» (Жанділдә Мақанов)..................... 53.Дәрігер болу оңай ма? (Есентемір Әбдікәрімов)............................................... 54.Әлемдегі тұрақтылық үлгісі – Қазақстан (Валерий Вишниченко).................. 55.Мемлекеттік тіл – халық бірлігінің негізгі факторы (Кеуілімжан Нұрмұхаметов).................................................................................... 56.Жер-ана жанашырлық күтеді (Марат Мағажанов)........................................... 57.Нарыққа үрке қарайтын кез келмеске кетті (Айтқали Нұрсейт)..................... 58.Өз тағдырың – өз қолыңда (Сапар Шопағұлов)................................................ 59.Бір дәуірдің мөлдіреген аспаны едік (Сайым Шопағұлов).............................. 60.Ақынның ақиқатпен жүрегі бір (Серікбай Оспанұлы)..................................... 61.Журналистика тек қана мамандық емес... (Серік Шайман).............................
63.Тұлғаның бәсекеге қабілеттілігі – мемлекеттіктің шыңы................................ 64.Тұлғалар тіршілігі – уақыт келбеті..................................................................... 65.Мәншүк жаққан мәңгілік от................................................................................ 66.Сұңғыла сырлар, жампоз жырлар....................................................................... 67.Өмірдің мәнін өрнектеп....................................................................................... 68.Әдемі әлем............................................................................................................. 69.Соңғы сөз орнына. Би-ағаңа қарыздармын........................................................ 70.Автор туралы........................................................................................................ «Қостанай таңының» кітапханасы Сәлім МЕҢДІБАЕВ АРМЫСЫҢ, АЛТЫН ТАҢ! (Журналист жазбалары) Редакторы: Жайберген БОЛАТОВ, Қазақстанның мәдениет қайраткері, Қазақстанның құрметті журналисі Компьютерде тергендер: Меруерт ҚАЛАУСЫЗОВА, Базаркүл ЖАНКИШЕВА Корректоры: Базаркүл ЖАНКИШЕВА Таралымы 100 дана. «Центрум» ЖШС, Қостанай қаласы, Әл-Фараби даңғылы, 117. тел/факс: 8 (7142) 54-57-02, 917-888. АВТОР ТУРАЛЫ Меңдібаев Сәлім Тоқмырзаұлы – облыстық «Қостанай таңы» газеті бас редакторының орынбасары, осы қара шаңырақта 1971 жылдан бері еңбек етеді. Қазақстан Жазушылар одағының, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, Қазақстанның мәдениет қайраткері, Қазақстанның құрметті журналисі, Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының, Қостанай облысы әкімі сыйлығының, Қостанай меценаттар клубы «Қазына» сыйлығының иегері. «Армысың, алтын таң!» – автордың сегізінші кітабы. Суреттер
Біздің отбасы: ата-анам Тоқмырза мен Сара, жеңгеміз Қапиза, анамның алдында отырған Зүмірет, тұрғандар Сәлім, Кәрім, Айман. 1952 ж.
Отырғандар: Иманғали жездем мен Зұлқия апам, Сәбира, Есенжол, Дәмеш, Бағира №3 Кәмшат Дөненбаева №4 Кәмшат, Кінәз апа мен Тұрсын апа (Өмірзақ Шөкеевтің анасы), Дәметкен мен Сәлім №5 Дәмеш апа мен Бибіш апа №6 Дәмеш апа мен өмірде ерекше із қалдырған жиен ағам Өлеңді Төлегенұлы №7 Ақындар, Қазақстанның халық ақыны Әсия Беркенова мен Мәдениет қайраткері Әлпия Орманшина №8 Қайролла мен Бибіш Меңтаевтар келіні Индира және немерелерімен бірге №9 Гүлжамерия Қазина мен ақын Жолбарыс Баязид №10 Менің алтын қарындасым – Меруерт №11 Нағашым Бақытжан мен Гүлбаршын және Қаншайым, Ұлбике, Күләш, Әнуза, Дина, Марат, Лайық №12 Жібек, Жұпар, Әнияш, Мәнсия, Сәбира №13 Бақытжан Мұттақов, Дәметкен мен Сәбира №14 Өтей баба ұрпақтары №15 Сәлім мен Дәметкен №16 Бақыт, Өлеңді, Хамит, Сәлім, Мағауия аға, Зайра апа, Жәниса жеңгей, Дәмеш пен Бибіш апалар №17 Кластастар. 1966 ж. Алматы №18 Дәмеш, мүсінші Хакімжан Наурызбаев, Сәулеш Қозыбаева... №19 Айман, Санат, Сәлім және Серік №20 Әкем Тоқмырза мен Ахметқазы Чутаев №21 Еліміздің қайраткер тұлғасы Тоқтарбай Қадамбаев №22 Кәмшат жеңгейдің мерейтойында №23 Өмірзақ Шөкеев редакция қызметкерлерімен бірге №24 Омар аға мен Қазыкен апа №25 Ел азаматтары Елбасымен бірге №26 Хамит Жансарин, Азамат, Әсел және Сақи жеңгей №27 Әділ, Дәметкен, Қисым ата және Мұрат №28 Аманғали Сегізбаев (оң жақта) №29 Өлеңді Мәмбетов №30 Хамит Жансарин №31 Жанділдә Мақанов және Сәлім Меңдібаев №32 Тұрсынбай Жармұханбетов пен Мұхаметжан Тұралин №33 Сәлім Меңдібай №34 Сәлім мен Санат №35 Кәрім, Қисым ата мен Төлеген №36 Шерхан Мұртаза мен Сәлім Меңдібай №37 Еркебұлан, Сәлім, Мәлік Көбеев, Бақытжан №38 Ғалихан Мәулетов №39 Қайсар Әлім №40 Сәлім Меңдібай №41 Сәлім мен Хамитбек Мұсабаев №42 Панна Александровна Рыбалова №43 Әукен Молжігітов №44 Сағымбай Ешімханов №45 Сәлім Меңдібай №46 Облыс әкімі Нұралы Садуақасов пен Сәлім Меңдібай №47 Аманкелді Нұрғалиев пен Сәлім Меңдібай №48 Аманғали Қасаев №49 Роза, Жантілеу, Дәметкен мен Сәлім №50 Аспантай абыз-әулие қабірі басында №51 Сәлім Меңдібай – «Қазына» сыйлығының лауреаты №52 Сәлім Меңдібай 60 жылдық мерейтойында №53 Сәлім мен Мәрзия. Забайкөл әскери округі. 1970 ж. жүктеу/скачать 4,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|