Шет тілі сабақтарындағы грамматикалық жаттығулар толерантты тұлғаны қалыптастыру құралы ретінде
жүктеу/скачать 62,66 Kb.
|
Жакин Рахат
Жакин Рахат, Жакин Н.А., 2022 АЛТЫНБЕКОВ ДУЛАТ ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС, Таншолпан 2022-1 (1), рецензия Cиязова , курстык жумыс Мырзагалиева Айнур, Формирование функциональной грамотности на уроках русского языка в начальной школе, ГУЛ1 (Автосохраненный) (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеу нысаны
- Курстық жұмыстың құрылымы
- Шет тілі сабақтарындағы грамматикалық жаттығулар арқылы толерантты тұлғаны қалыптастырудың маңызы
| Курсытық жұмыстың мақсаты – жас жасөспірімдердегі ағылшын тілін қолдана отырып, толеранттылықты қалыптастыру тәсілдерін зерттеу және талдау. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін келесі міндеттерді қойдық:
толеранттылық мәселесінің теориялық аспектісін қарастырыңыз шет тілін қолдана отырып толеранттылықты қалыптастыру мүмкіндіктерін зерттеу 5-7 сынып оқушыларының психофизиологиялық ерекшеліктеріне байланысты толеранттылықты қалыптастырудың мүмкін қиындықтары мен ерекшеліктерін қарастырыңыз. 5-7 сынып оқушыларында толеранттылықты қалыптастыруға бағытталған сабақтарды өткізу бойынша практикалық әзірлемелерді талдау. Зерттеу нысаны – жас жасөспірімдердегі толеранттылықты дамыту әдістері. Зерттеу пәні – 5-7 сынып оқушыларының толеранттылықты дамытудағы ағылшын тілі сабақтарының рөлі. Бұл зерттеудің гипотезасы келесідей: ағылшын тілі сабақтары толерантты тұлғаны қалыптастыру үшін айтарлықтай әлеует пен мүмкіндіктерге ие. Зерттеу әдістері негізінен осы зерттеу тақырыбына байланысты әдебиеттерді жинау мен талдаудан тұрады. Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспе, екі тарау, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Шет тілі сабақтарында толерантты тұлғаны қалыптастыру мәселесінің теориялық негізі Шет тілі сабақтарындағы грамматикалық жаттығулар арқылы толерантты тұлғаны қалыптастырудың маңызы "Толеранттылық" термині (латынша tolerantia – шыдамдылық) басқа адамдардың пікірлеріне, сенімдеріне, мінез-құлқына төзімділік ретінде анықталады. Яғни, бұл тұжырымдаманың негізі-бұл бақылаушының дүниетанымдық көзқарастарына қайшы келетін нәрсе болса да, рухани, моральдық-идеологиялық, этикалық және эстетикалық, діни нәрсені қабылдауға келісім. Қазіргі әлемдегі толеранттылық мәселесі біздің еліміздегі және шетелдегі қоғамдық-саяси, діни, ғылыми қоғамдастықтардың талқылау тақырыбы болып табылады. Бүгінгі таңда әлемдік қоғамдастық елеулі және бір мәнді емес өзгерістерді, ал бірқатар елдердегі этникалық және діни қақтығыстарды тұрақты үдемелі даму үшін елеулі қатер төндіріп отырған кезде, Қазақстан осы салада туындайтын проблемаларды жүйелі негізде шеше алатындығын көрсетіп отыр. Біздің еліміз азаматтық бейбітшілік пен келісімнің тиімді моделін жасай алды, оны кейбір халықтардың басқалардан артықшылығы идеологиясымен салыстырды. "Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасында" тәрбиенің маңызды міндеттерінің бірі жалпы білім беру сапасын арттыру шарты ретінде жастардың бойында азаматтық жауапкершілік пен толеранттылықты қалыптастыру болып табылады. Әрине, барлық білім беру ұйымдары адамгершілік аспектінің осы сапасын тәрбиелеудің маңызды институттарының бірі болып табылады. Бұл мәселе бойынша біздің жұмысымыздың басты құжаттары "Қазақстан Республикасының Білім беру ұйымдарында тәрбиелеудің кешенді бағдарламасы", "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жастар саясатының тұжырымдамасы"болып табылады. ҚР-да жастар саясатын жетілдіру жөніндегі жұмыстың негізі жастардың лайықты білім алуы және мамандығы бойынша жұмысқа орналасуы үшін қажетті жағдайлар жасау болып табылады. Солтүстік Қазақстан облысында СҚО-да жастар саясатының өңірлік бағдарламасы жұмыс істейді. Бағдарламаның мақсаты өңірде әлеуметтік бағдарланған мемлекеттік жастар саясатын жүргізу, жастарды әлеуметтендіру және облыстың жастар ұйымдарының жұмыс істеуі үшін қажетті жағдайлар жасауға және олардың болуына бағытталған шаралар кешенін әзірлеу және қабылдау болып табылады. Қойылған мақсатқа сәйкес келесілерді шешу болжанып отыр міндеттерді: жастардың кешенді әлеуметтік өзін-өзі реттеу тетігінің жұмыс моделін қалыптастыру; жастардың экономикалық дамуы және еңбек және жұмыспен қамту саласында жағдайлар жасау; жастар ортасында азаматтықты және қазақстандық патриотизмді дамыту; жастар арасында салауатты өмір салтын және денсаулықты нығайту мен сақтаудың тиісті дағдыларын қалыптастыру; аудандық деңгейде жастар саясатын жүзеге асыруды қамтамасыз ету[1.5б]; жастар саясатын ақпараттық қамтамасыз ету. Облыста 14-29 жас аралығындағы жастар саны 187 702 адамды құрайды, бұл барлық халықтың 27,8% құрайды. Жас ұрпақта толерантты сананы қалыптастыру бойынша жұмыс көп қырлы және көп бағытты болуы тиіс. Ұлттық және діни айырмашылықтарға қатысты "басқаға" төзімділік қалыптастыру әсіресе қиын. Жасыратыны жоқ, қабылдамау мен агрессияның биологиялық инстинкті бейтаныс, түсініксіз, "бөтен" нәрсеге қатысты жұмыс істейді: Мен сияқты емес, ол "жаман", "қолайсыз"дегенді білдіреді. Толерантты сананы қалыптастыру процесінде маңызды қадам "бөтен" – "басқа" психологиялық қайта құру болуы керек, дәл осы және қызықты. Мұндай қайта құрудың кепілі басқа халықтардың ұлттық әлеміне оның әр түрлі көріністерінде өзіндік "жақындау" болуы мүмкін және болуы керек. Әр түрлі оқу пәндерінің, әсіресе шет тілінің мазмұны, онда бейнелі жүйе адамның эмоционалды әлеміне, оның құндылық бағдарларына тікелей және әсіресе қатты әсер етеді-толеранттылық проблемасына жүгінуге көптеген мүмкіндіктер береді. Қазіргі уақытта шет тілдерін оқыту мақсаты мен мазмұны жағынан өте жақсы шет тілін үйренуге қарсы. Шет тілі мәдениетін оқытудың мақсаты-адамды білімнің тасымалдаушысы ретінде емес, мәдениеттің адамы ретінде қалыптастыру, оның рухани күштерін, қабілеттерін дамыту, оны моральдық тұрғыдан жауапты және әлеуметтік пайдалы адам ретінде тәрбиелеу; және білімнің мазмұны-қоғам күнделікті өмірден философияға дейінгі барлық салаларда жинақтаған рухани және материалдық құндылықтар жүйесі ретінде мәдениет. Ағылшын тіліндегі қарым-қатынас-бұл мәдениетаралық өзара іс-қимыл. Оқушыға біреудің мәдениеті біздікінен жаман да, жақсы да емес екенін жеткізу өте маңызды-бұл жай ғана өзгеше, сондықтан сіз осы айырмашылықтарға шыдамдылық пен түсіністікпен қарауыңыз керек. Біздің ойымызша, мәдениеттер диалогының технологиясын қолдану шет тілі сабақтарында толеранттылыққа тәрбиелеудің маңызды құралдарының бірі болып табылады. Мәдениеттер диалогы-бұл пікір мен тәжірибе алмасу, басқа адамдардың құндылықтары мен дәстүрлерін түсіну және оқшауланған кезде ол қурап, өледі. Мәдениеттер диалогы контексінде шет тілдесуге үйрету келесі коммуникативтік, тәрбиелік, жалпы білім беру және дамытушылық міндеттерді өзара байланысты шешуді көздейді, атап айтқанда: Оқу аспектісі: оқушылардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастыру және дамыту, ағылшын тілінде ауызша сөйлеу және жазбаша сөйлеу мәдениетін дамыту; лингвоелтанымдық мазмұндағы түпнұсқалық мәтіндерді оқу қабілетін дамыту; сөздікті аудару және пайдалану қабілетін дамыту. Даму аспектісі: оқушылардың ағылшын тілін қазіргі әлемнің мәдениеттері мен өркениеттері диалогындағы қарым-қатынас құралы ретінде пайдалану қабілеттерін дамыту; әр түрлі мәдениеттану ақпаратын жинау, өңдеу және интерпретациялау кезінде оқушылардың зияткерлік біліктері мен шығармашылық қабілеттерін дамыту; тілдік және тілдік байқауды, шығармашылық қиялды, шет тіліндегі оқу қарым-қатынасы жағдайында ассоциативті және логикалық ойлауды дамыту; қарым-қатынасты, тәуелсіздікті, ынтымақтастық қабілетін дамыту. Тәрбиелік аспект: қатысушылардан басқа мәдениеттерді құрметтеуді, тілдік, этникалық және нәсілдік төзімділікті, әлемнің мәдени мұрасын зерттеуге, басқа мәдениеттердің жетістіктерімен рухани байытуға дайындықты, ағылшын тілді елдердің мәдениеті контексті арқылы өз мәдениетін терең түсінуді талап ететін саналы түрде сайланатын өмірлік философия ретінде мәдениеттер диалогы туралы білімді қалыптастыру; патриотизм сезімін, өз мәдениеті мен еліне деген мақтаныш сезімін тәрбиелеу; ынтымақтастыққа және өзара көмекке қажеттілікті және қабілетті тәрбиелеу. Мәдениетаралық коммуникация мәдениеттер диалогы ретінде тек өз халқының, ұлттық туған өлкенің мәдениеті, мәдениеті[2. 33б]. Сабақ материалына ұлттық-аймақтық компонентті ұтымды енгізу қажет. Осылайша, біз оқушылардың өз елін ғана емес, сондай-ақ мәдениетаралық қарым-қатынас жағдайында өзінің шағын отанын білдіру қабілетін дамыта аламыз. Мұның бәрі, әрине, оқу жоспарының тиісті бөлімінің бөлігі болуы керек. Ағылшын тілі мен мәдениетін оқыту процесінде ұлттық-аймақтық компонент зерттелетін мәдениетке енуге ықпал ететін байланыстырушы элемент ретінде әрекет етеді. Мәдениеттер диалогы, егер ол туған және шетелдік мәдениеттің фактілерін қарапайым салыстырумен шектелмесе, ұлттық дұшпандыққа қарсы күрестің тамаша құралы болып табылады. Оқушыларға мәдени құндылықтарды өз бетінше анықтауға, түсінуге, қалыптасқан стереотиптерді өз тәжірибесімен байланыстыруға және мұғалімнен ақпарат алудың орнына тиісті қорытынды жасауға үйрету өте маңызды. Мәдениеттер диалогы контексіндегі оқыту қағидаты әлемдік мәдениетке сүйене отырып, Оқытылатын тіл елдерінің мәдениетін зерделеуге және әлемдік мәдениет айнасында отандық мәдениетті қайта қарастыруға жағдай жасайды, оның нәтижесі өзара түсіністік болып табылады. Тілдік және коммуникативтік құзыреттілікті, яғни өзге ұлттық әлемге қатысты толеранттылықты қалыптастыруға бағытталған елтанудың мәні. "Қазақстан халықтарының және ағылшын тілінде сөйлейтін елдердің мәдениеті", "Қазақстан халықтарының және Оқытылатын тіл елдерінің ұлттық тағамдары", "әртүрлі халықтардың этикеті мен әдет-ғұрыптары" сияқты тақырыптар оқушылардың өз мәдениеті мен оқытылатын тіл елдерінің әртүрлі аспектілерін салыстырмалы-салыстырмалы талдауға ықпал етеді. Тәрбиелік әлеуеті бар мәтінмен жұмыс істеу қажетті нәтиже бермейді. Бізге оның тиісті түсіндірмесі және мұғалімнің оған деген көзқарасы қажет. Егер мұғалім және оның артынан, оның үлгісіне сүйене отырып, студент өз пікірін, қарым-қатынас тақырыбына деген көзқарасын білдірсе, онда бұл жеке қызығушылық-бұл білім беру әсері оқушының жаны мен санасына енетін арна. Бүгінгі таңда мораль мен руханиятты тәрбиелеудегі діннің маңыздылығына ешкім дау айта алмайды. Әр түрлі діндердегі адамдардың көзқарастары мен нанымдарын құрметтеуге тәрбиелеу мақсатында оқушыларға әр түрлі діндер тақырыбында арнайы лексиканы меңгеруді және "дін, әдет-ғұрып, салт-дәстүр, Мерекелер"тақырыбы аясында ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытуды ұсынуға болады. Мұның бәрі моральдық –психологиялық жағдайды нығайтуға, балаларды ұлттық және әлемдік мәдениетке тартуға ықпал етеді, қарым-қатынасқа, достыққа ықпал етеді, оқушыларды жақындастырады, олардың шығармашылық мүмкіндіктерін жұмылдырады. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев: "Біз өзіміздің толеранттылығымызбен, этносаралық, конфессияаралық келісімімізбен және диалог. Еліміздің өсіп келе жатқан бітімгершілік әлеуеті одан әрі де ұқыпты сақталып, дами беруге тиіс". Мәдениеттер диалогы контексінде ағылшын тілін оқыту жалпыадамзаттық құндылықтарды ұстанатын, өз халқы мен басқа елдер халықтарының өткен мәдени мұраларының байлығын сіңірген, олармен өзара түсіністікке ұмтылатын, тұлғааралық және мәдениетаралық қарым-қатынасты, оның ішінде ағылшын тілі арқылы жүзеге асыруға қабілетті және дайын мәдениетті адамды тәрбиелеуге ықпал етеді. Мәдениет контекстінде оқыту мен тәрбиелеуді жүзеге асыру оқу материалын жақсы меңгеруге, коммуникативтік-танымдық уәждемені арттыруға ықпал етеді, тіл мен мәдениетке бір мезгілде жүгіну мүмкіндігін қамтамасыз етеді, оқушылардың эмоционалдық жай-күйіне оң әсер етеді, оқушылардың кез келген мәдени, діни, этникалық дәстүрлерді тасымалдаушыларға толеранттылығын қалыптастыруға, XXI ғасырдың тұлғасын тәрбиелеуге ықпал етеді[3. 29б]. жүктеу/скачать 62,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|