Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған
жүктеу/скачать 5,42 Mb. Pdf көрінісі
|
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy
- Бұл бет үшін навигация:
- Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды
| Ванновка аталуының сыры неде?
Ванновка аталуының сыры неде? Ол кез - үлы Отан соғы сыны ң ауыр да зардап- ты жылдары. Халы қты ң тұрмы с-тірш ілігі нашар- лап, жүдеп тұрған шағы. Елдегі кемпір-шал, бала- шаға күнделікті ұсақ-түйек қажетін аудан орталығы Ванновкадағы мал базарына барып, мал сатып өтеп жатқан қарбалас шақ. Бірақ Ванновкаға баруға көлік жағы табыла бермейді. Базаршылар бір-бірінен көлік сұрасып іліктесуі себепті «Көкіректің базары- на бармақшы ек, көлік жағына қалайсыңдар» деп сұрасып жататын. Мен «Барар жерлеріңіз Ван- новка, неге оны Көкірек деп атайсыздар», - деп Тұрлыбай деген көпті көрген көнекөз қариядан сұрағанымда: «Ой, шырағым-ай, жасымыздан аты құлағымызға сіңіп қалған Көкірек тілге орала береді де», - деген еді. Елді мекен, жер атауларының, керек десеңіз, тіпті, Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды? 361 халықтың өз атының өзгеріп кетуіне саяси-әлеумет- тік, тарихи оқиғалар шешуші себеп болып отырады. Буған мысал іздеп алысқа бармай-ақ өзімізге етене таныс Орта Азия мен қазақ даласындағы жер, су, қала, өзен, халық атауларының өзгеріске түсу тари- хынан да көп нәрсені аңғарып, пікір түйе аламыз. Бүл өлкелер талай рет тарих шарасында сапы- рылғаны, соның әсерімен жер, су, елді мекен, халық атаулары да талай өзгеріске ұшырағаны тарихтан мәлім жайлар. Қазақ елінің ұлы Октябрь революциясына дейін бастан кешкен отаршылдық езудегі саяси-әлеумет- тік жағдайларды ескере келіп, КОКП Орталық Комитеті Саяси Бюросының мүшесі, Қазақстан Ком- партиясы Орталық Комитетінің бірінші секретары Д. А. Қонаев: «Қазақстанды алыңыздар. Патша өкіметі қазақ халқынан және оның жерінен, тіпті, оның өз атын да тартып алды» (Д. А. Қонаев. «Таң- дамалы сөздер мен мақалалар». Алматы, 1978 жыл, 411-бет), - деп атап көрсетті. ¥лы Октябрь революциясы кезінде зорлықпен қойылған Перовский, Верный, Черняев, Скоблев, Гавриловка, Абакумовка, Александровский форт, тағы басқа толып жатқан атауларды бастапқы тари- хи қалпына келтірілді. Советтік дәуірдің алғашқы жылдарында отар- шылдық топонимдар едәуір өзгертілсе де, кейбір елді мекен атаулары ескерусіз қалып қойды. Отар- шылдық идеологиядан туындаған топонимдерді тұтастай алып, тереңдей тексеріп, мәнін ашып жатуға ол тұстың уақыт сарабы көтере бермеді. Осы іспеттес елеусіз қалған елді мекен атауларының |