І Негізгі бөлім
1. 1. Уранның табиғаттағы таралуы.
Уран Жер қабатының гранитті қабығына тән элемент. Уранның Жердегі көлемі 2,5*10 -4 % - ына тең. Қышқылды аймақтарда 3,5 * 10 -4 % - ын, сазды аймақтарда 3,2 * 10 -4 % -ын, негізгі аймақтарда 5*10 -7 % - ға тең. Мантияның ультра негізгі аймағында 3* 10 -7 % - ға тең. Уран суда карбонат түрінде жиі кездеседі.
Уран рудалары геологиялық зерттеулер нәтижесінде уранның табиғаттағы азаюы оның ыдырауымен түсіндіріледі. Уранның ыдырауы Жер шарының төменгі қабатының жылуына әсер етеді.
Уран - табиғатта кездесетін ең ауыр элементтердің бірі.
Уранның құрамы
-
Атомдық нөмірі
|
92
|
Атомдық массасы
|
238,03
|
Изотоптары
|
|
тұрақты
|
жоқ
|
тұрақсыз
|
226 - 242
|
Сонымен бірге, табиғатта
|
235. 236 (ізі),238
|
Балқу температурасы, 0С
|
1132
|
Қайнау температурасы, 0С
|
3828
|
Тығыздығы, г/ см3
|
18,7
|
Жердегі қоры, %
|
0,003.
|
Табиғаттағы радиоактивтігі негізінен медицинада, ауыл шаруашылығында, өнеркәсіпте және биологияда кеңінен қолданылады. Таза кесек уран күмістің кесегіне ұқсас, бірақ ол өз мөлшерінен ауыр болып келеді. 0,3 м 3 уран жарты тоннадан артық болып келеді. Сондықтан да, уран - табиғаттағы табылған ең ауыр элементтің бірі.
Уранның екі керемет қасиеті бар. Бұл – радиоактивтілігі, яғни радиациялық түрде энергия бөле отырып, оның атомы жаймен бөлінеді. Кейбір атомы жарылуға түсіп, екі бөлікке бөліне отырып, өзінен көптеген энергия бөледі.
Екінші қасиеті, химиялық уран өте активті. Уран кесегінің ауамен қосылысы кезінде қара түсті бұлт тез түзіле бастайды. Бұл - уранның ауадағы оттегімен қосылысы. Уран тағы да басқа көптеген элементермен қосылыды.
Табиғатта таза күйінде кездеспейді. Таза уран алу – үлкен және күрделі процесс. Күніне бірнеше тонна кеннен зауытта өңделіп, бірнеше килограмм ғана уран алып жатады. Кенді алғашқыда майдалап үгітеді, содан соң әртүрлі химиялық өңдеуден өткізіп, бірнеше тазарту жұмыстарынан өтеді. Уран таза әрі ашық түске, немесе оны «сары торт» түсіне енгенше тазалайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
